Doğa kanunları OHAL’den üstündür

Özgür Gürbüz-BirGün/29 Temmuz 2016

Biz darbe ve karşı darbeye benzer hamlelerle uğraşa duralım dünya dönmeye devam ediyor. Son iki haftada, hangi general aslında darbeci, hangisi önlemeye çalışmış, FETÖ’cüler devlete ve medyaya hakim olurken kim uyumuş, kim ahmakmış diye anlamaya çalışırken, dünyanın çevre-ekoloji gündemi şu konulara ev sahipliği yaptı.

Avrupa Çevre Ajansı, Avrupa’da artan amonyak emisyonlarına ve sonucunda oluşan hava kirliliğine dikkat çekti. Bu emisyonların yüzde 94’ü tarım kökenli. Gübre depolama ve içinde nitrojen bulunduran gübre kullanımı amonyak emisyonlarını, dolayısıyla havayı kirletiyor. Bu da insan hayatını riske atıyor.

Enerjisini sadece güneşten alan Solar Impulse adlı uçak dünya turunu tamamladı. 17 bin güneş hücresine sahip uçak, hem çevreyi kirletmeden dünyanın bir ucundan diğerine gidilebileceğini gösterdi hem de güneş enerjisinin ileride her alanda belirleyici enerji kaynağı olacağının işaretlerini verdi.

Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA), 2016 yılında dünyadaki elektrik üretiminin yüzde 2’sinin güneşten sağlandığını, 2030’da bunun yüzde 13’e çıkabileceğini söyledi. Bu gerçekleşirse, güneş enerjisi 14 yıl içinde dünyanın en önemli enerji kaynaklarından biri olacak.

2016 yılına ait Dünya Nükleer Endüstrisi Durum Raporu yayımlandı. Yeni nükleer santral yapımında Çin dışında fazla bir hareketliliğin olmadığı belirtilen raporun Fukuşima’yla ilgili bölümünde çarpıcı veriler yer aldı. Japon hükümeti verilerine göre kaza nedeniyle göç ettirilen nüfus Mayıs itibariyle 92 bin kişiyi geçiyor. 3 bin 400 kişinin zorunlu göç nedeniyle (sağlık durumlarının kötüleşmesi ve intihar nedeniyle) öldüğü, bunun da kayıtlara ‘deprem kaynaklı ölüm’ diye geçtiği belirtiliyor. Aynı raporda, Okayama Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırmanın Fukuşima’da görülen çocukluk çağı tiroid kanseri vakasının Japonya ortalamasının 50 kat üzerinde olduğunu gösterdiği de yazıyor. Santral sahibi TEPCO şirketinin verdiği bilgilere göre kazanın maliyeti de şimdiden 133 milyar doları bulmuş.

Bern Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, erkek arılarının sinek ilaçları nedeniyle yüzde 40 sperm kaybına uğradığını söyledi. Arı nüfusunun azalması tüm besin zincirini etkileyeceği için bu konuda birçok araştırma yapılıyor. İsviçre’den gelen sonuçlar nedeni konusunda olası bir suçluya işaret ettiği için önemli.

Tüm bunlar olurken Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki, ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) süreçlerinin hızlandırılacağını ve yatırımcıların önünün açılacağını söyledi. Özhaseki, bir firma herhangi bir proje için ÇED aldıktan sonra, 60 gün içinde itiraz davası açılmazsa yargı yolu kapanacak dedi. Ardından İzmir’de 9 proje için ÇED gerekli değildir kararı çıktı. Kimilerine göre bu kararlar OHAL ile bağlantılı. Bazıları daha da kötümser, OHAL bahanesiyle çıkarılacak Kanun Hükmünde Kararnameler ile şirketlerin önündeki pürüzlerin aşılması için uygun bir ortamın yaratılacağı kaygısını taşıyor.

Biz bu kaygılardan bağımsız, uyarımızı yapalım. Hiçbir kanun, doğa kanunlarından üstün değildir. Çünkü doğanın kanunları yaşamın sürmesi için var ve yaşama hakkı her türlü haktan üstündür. Yaşama hakkına zarar verecek her türlü müdahale, öyle bir olağanüstü hal yaratır ki, üç ay sonra siz bitti deseniz de bitmez. İklim krizinde görüldüğü gibi.
Dünyada olan biten ortada. Aklı başında herkes, elindeki imkan ve gücü yaşama sahip çıkmak için kullanıyor. OHAL, rant baronlarının, şirketlerin ve politikacıların kısa vadeli çıkarları için kullanılamayacağı gibi Türkiye’nin doğru tarafta yer almasına, geleceği görmesine engel olmamalı. Türkiye’nin çevre politikasını dünyayla uyumlu bir hale getirmesi şart. Değil üç ay, üç gün bekleyecek durumda değiliz.

Kazanan vicdani ret oldu

Özgür Gürbüz-BirGün/22 Temmuz 2016

Foto: Gökhan Tan
Şu an Türkiye’nin önündeki tek soru, aslında uzun zaman önce veda ettiği ‘parlamenter demokrasiye’ 15 Temmuz’dan sonra nasıl dönüleceği olmalı. Dünyada darbe örnekleri çok ama darbeler ve sonrasındaki geri dönüşlerde izlenen yol ortak değil. Gerçekten ‘normale’ dönmek istiyorsanız elinizde sarılabileceğiniz bir tek can simidi var; o da demokrasi. Türkiye’nin bir an önce o can simidine tutunması ve geçmişteki hatalarından ders çıkarması gerek. OHAL’de, sıkıyönetimde çözüm aramak beyhude çaba. Bu işi yapacak hükümeti kurmak da halka düşüyor.

Darbe girişimine karışmış, desteklemiş herkesin adalet önüne çıkarılmasına kimse itiraz edemez. Ancak bunun cunta dönemlerini aratmayacak bir hukuki düzen içerisinde, insan haklarına saygılı ve halkı birbirine düşürmeyecek şekilde yapılması doğru olur. Yoksa darbecilerin yaratamadığı kaosu siz kendi ellerinizle yaratmış olursunuz. 12 Eylül 1980 darbesinin sonuçlarını bugün konuşuyorsak, tankların yürüdüğü o ilk günden dolayı değil, devamında, otokrasiye dayalı politikaların devletin her alanında hakim olmasından dolayı konuşuyoruz. 12 Eylül Darbesi deyince, ordudan yana olmayan herkesin üniversitelerden uzaklaştırılmasından, siyasi partilerin etkisiz hale getirilmesinden, demokratik kurumların kapatılmasından, sendikaların ve özellikle de sol eğilimli her türlü oluşumun baskı altına alınması sürecinden bahsediyoruz. İşkencelerle, haksız yargılamalar ve bireysel özgürlüklerin kaybıyla hatırlıyoruz 12 Eylül’ü. 15 Temmuz da aslında 12 Eylül’ün ürünü. Cemaatlerin siyasete ve daha sonra devlete el atmaları, dinin siyasetin bir aracı olarak kullanılmasına özellikle 12 Eylül sonrası daha fazla göz yumulması, bir cemaatin ülkenin her alanına sızmasına kadar uzandı. Bu hataları tekrarlamak bizi bu kısır döngüden çıkaramaz. Zinciri kırmak zorundayız.

Bir hafta içinde gözaltına alınan, tutuklanan, görevinden uzaklaştırılan herkesi alt alta yazdığınızda dün itibariyle 56 bin 458 kişiye ulaşıyordunuz. Tüm bunlar, ‘yaşın yanında kurunun da yanacağı’ bir hesaplaşma sürecine işaret ediyor sanki. Sadece işten çıkarılan adalet personeli, öğretmen, bürokrat ve akademisyenlerin işlerinin kimler tarafından yapılacağı sorusu bile başlı başına ürkütücü. Yargı süreci örneğin, her alanda yavaşlayacak. Türkiye’de ekonomi, eğitim ve sosyal hayatı sarsacak sayıda gözaltılar ve uzaklaştırmalarla karşı karşıyayız. Bu kişilerin hepsi darbe girişimini desteklememişse, örneğin Türkiye’deki üniversitelerin tüm dekanları bu işe katılmamışsa bir başka temizlik harekatı söz konusu olmalı. Bu insanlar görevlerine kısa süre içerisinde geri iade edilmezse darbenin yapamadığını iktidar kendi eliyle yapmak üzere diyebiliriz. Süre uzadıkça kaos da uzayacak. Ülkenin zaten tel tel dökülen kurumları hepten yıkılacak.

Darbelere karşı kazanmanın tek yolu demokrasiyi zenginleştirmekten geçer. Basın özgürlüğüne, insan haklarına, yargı bağımsızlığına, laikliğe sahip çıkmadan, baskıcı rejimlerden umudu kesmeden darbe tehlikesini başımızdan atamayız. İnsanların düşüncelerini özgürce söyleyebileceği, farklılıklarıyla beraber yaşayabileceği ve adaletin güvencesinde hak arayabileceği bir Türkiye kurulmadan bu çile bitmeyecek. Bu yüzden de geçen haftanın en güzel sloganı “ne darbe ne diktatörlük”tü.

Geçen haftanın bir başka kazananı da vicdani ret fikriydi. Sorgulamanıza izin verilmeyen emir-komuta zincirlerinin masum insanları nasıl yanlış oyunlara alet ettiğini tüm Türkiye gördü. Gencecik askerler sadece sorgulayamayacakları birer emir almıştı. Linç, öldürmek ve işkence gibi insanlığın en ağır suçlarından üçüyle birden bir gece içinde karşı karşıya kaldılar. Vicdani ret nedir diye sorarsanız, onu da derneğin sayfasından (vicdaniret.org.) okuyabilirsiniz. Yalnız unutmayın, ‘okumuşların şerri fena oluyor’. Giden değil kalan imamın yalancısıyım.

Darbe ve diktatörlük arasında ne yapmalı?

Özgür Gürbüz/16 Temmuz 2016

Önce bir hatırlatma yapmakta fayda var. Erdoğan ve AKP'yi büyüten cemaattir. Onlar türlü oyunlarla, manevralarla (Ergenekon, yetmez ama evet) Erdoğan'ı güçlendirip, Türkiye'nin demokratik güçlerini zayıflattılar. Bazı liberal (onlara sol diyemiyorum) arkadaşlar da bu oluşuma destek oldu.

Sonra Fettullah Gülen hareketi ile Erdoğancılar birbirine düştü. Rantı mı paylaşamadılar yoksa gücü mü çok önemli değil ama bu kavganın ülkenin geleceğiyle, demokrasiyle ilgisi olmadığı en başından beri görülüyordu. Dün iyice ortaya çıktı. Erdoğan ve Fettullah Gülen taraftarlarının kavgası ülkeyi birbirine kattı, yüzlerce insan öldü. Ordu, yargı dağıldı, Türkiye'de demokrasi rafa kalktı, sokaklar zorbalara ve silahlı güçlere bırakıldı. Din, iktidarın oyuncağı haline geldi. Tüm bunları Afganistan'da, Irak'ta, Suriye'de, Mısır'da ve daha birçok Ortadoğu ülkesinde gördük. Şimdi burada oluyor.

Çoğumuz oyun muydu diye soruyor, haklılar çünkü bu ülke AKP iktidar olduğundan bu yana benzer oyunlarla askerlerin, yargıçların, siyasi parti liderlerinin tasviye edildiğine tanıklık etti. Şu ortamda sorulmayacak bu soruyu soranlara o yüzden hiç kızmıyorum. Birkaç füze atılarak savaşa sokulacak ülke bu; böyle bir oyunla Erdoğan'ın zayıflayan başkanlık hayallerini güçlendirmek isteyenler olabilir. İnsanlar 14 yılda öyle şeyler gördüler ki artık hep şüpheleniyorlar.

Oyun değil diyenler de haklı çünkü anti demokratik yasalar, keyfi görevden almalar, Güneydoğu'da süren savaş, İŞİD'in elini kolunu sallaya sallaya ülkede dolaşması bu tip girişimlere davet çıkaracak bir ortam yarattı. Darbe girişimlerinin demokrasinin olmadığı, devletin zayıfladığı yerlerde ortaya çıkmasından daha doğal ne olabilir? Türkiye'deki yönetim boşluğu her türlü kötülüğe fırsat sunuyor.
Tüm bunların sorumlusunun kim olduğunu hepiniz biliyorsunuz. Sokağa çıkanlar bile biliyor ama güçlü gördüklerinin yanında durmaya devam ediyorlar şimdilik. Farkındaysanız, darbe girişimini yapan grubun küçüklüğü, ordunun asıl yönetimiyle ilgisinin olmadığı anlaşıldıktan sonra ekranda gördük Erdoğan'ı. Karşısındakinin zayıf olduğunu anladığında sokağa çıkma çağrıları başladı.

Peki, biz, Türkiye'de gerçek bir demokrasi isteyenler ne yapacak? Bence tek seçenek vardı ve hâlâ da o seçenek var. Pazartesi ilk işimiz örgütlenmek olmalı. Demokrasiye inanan sendikalara, partilere yazılmalı ve onlar için çalışmaya başlamalıyız. Sadece kayıt olmak ve aidat ödemek yetmez. Bu örgütlerin mahalle birliklerini kurmalı, yaşadığımız çevredeki demokrat insanlarla birlikte hareket etmeliyiz. Böyle acil durumlarda güvenliğimizi sağlamak ve Türkiye'nin geleceğini garanti altına almak için birlikte hareket etmeye mecburuz. Lanet okuma ve mucize beklemekle hiçbir şey düzelmez.

Ya hep beraber ya hiç birimiz.

Dünya Miras Listesi’nde Türkiye kaçak güreşiyor

Özgür Gürbüz-BirGün/15 Temmuz 2016

Tuz Gölü - Foto: kulturvarliklari.gov.tr
İstanbul önemli bir toplantıya daha ev sahipliği yapıyor. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) Dünya Miras Komitesi’nin 40. buluşması devam ediyor. Amaç, insanlığın ortak mirası sayılan doğal ve kültürel alanların korunması. Aslında fikir güzel. Miras listeleri ortak geleceğimizi ve geçmişimizi hatırlatıyor. Ülkeleri bu ortak mirası korumak için sorumlu kılıyor. Sadece yükümlülük altında bırakmak korumacılık için tek başına bir çözüm getirmiyor. Ödüllendirmek de gerek. Miras listesinde bir yerinizin olması da bunu yapıyor, size en başta turizm olmak üzere çeşitli faydalar sağlıyor. Dünyaca kabul görmüş bir unvanınız oluyor.

İki yılda bir yapılan toplantılarda hem yeni adaylıklar hem de hâlihazırda listede yer alan bölgelerin durumları değerlendiriliyor. İstanbul’da ayın 20’sine kadar sürecek toplantıda da 27 yeni alanın adaylığı tartışılacak. Bunlardan bir tanesi Türkiye’den; Kars’a yaklaşık 50 km uzaklıktaki Ani Harabeleri Dünya Miras Listesi’ne alınırsa, korunması için kaynak bulmak daha kolaylaşacak. Batı mimarisine de örnek olduğu söylenen ve onarılmayı bekleyen 26 kilisesiyle Ani kenti dünyanın ortak mirası olacak. Belki Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkileri düzeltmek için bir başlangıç da olur.

Dünyadaki 1031 miras alanından 15’i Türkiye’de. Bunların 13 tanesi kültürel, iki tanesi ise (Pamukkale ve Göreme Milli Parkı) hem doğal hem kültürel özellikleri nedeniyle listede. Miras Listesi’ne sadece doğal güzellikleri nedeniyle sokabildiğimiz bir tek yer bile yok. Geçici listemizde bekleyen 60 yer daha var ama bunlardan sadece bir tanesi, Tuz Gölü doğal miras niteliğinde. Geçici listede hem doğal hem kültürel özellikleriyle Kekova ve Güllük Dağı-Termessos Milli Parkı karma alanlar olsa da kalan 57 alan kültürel miras olarak öne çıkıyor. Türkiye’nin doğasının çok iyi koruduğunu iddia edenleri zora sokacak bir durum bu. Halbuki aksi mümkün. WWF-Türkiye Doğa Koruma Direktörü Sedat Kalem, Türkiye’nin çok sayıda doğal mirası hak ettiğini ve bu konuda yetkililerin ve uzmanların sivil toplumu da işin içine katarak kafa kafaya verip çalışması gerektiğini söylüyor.

Doğal miras listesine aday alanımızın olmayışı aranan nitelikte alanlara sahip olmadığımıza bağlanamaz. Listelere girmek için alanları devletlerin aday göstermesi gerekiyor. Sivil toplumun böyle bir yetkisi yok. Devlet istemezse hiçbir şey olmuyor. Türkiye’nin doğal alanlar için aday gösterme konusunda belirgin bir isteksizliği var. Küre Dağları, Kaçkarlar veya İğneada Longoz Ormanları Milli Parkı aday gösterilse ve çaba sarf edilse listeye girmeleri zor olmaz. Türkiye’nin 1988’den beri Miras Listesi’ne yeni bir doğal alan kaydettirememiş olması, dönemin hükümetlerinin her an her doğal alanı bir baraja, bir santrale, taş ocağı ya da yapılaşmaya açma hesabından kaynaklanıyor desek çok itiraz eden olmaz.

Bu tür statüler, ayak bağı olarak görülüyor. İğneada UNESCO listesine girerse oraya termik ve nükleer santral yapabilir misiniz? Kaçkar Dağlar’ı bu listeye dahil edilse dünya mirasının üzerinden ‘yeşil rant yolları’ açabilir misiniz? İklim değişikliğini umursamayarak kurumasına neden olduğunuz Tuz ve Meke göllerini miras listelerine aldırabilir misiniz? Tuz Gölü’nün altına doğalgaz deposu yapabilir misiniz? Hayır çünkü diğer ülkeler bu duruma itiraz edip miras listesinden o yerin çıkarılmasını bile isteyebilir. İki gün önce İstanbul’daki toplantıda Belize’nin petrol arama çalışmaları nedeniyle uyarılması bir örnek. İşte asıl dert bu. Belki bir gün orayı da ranta açarız düşüncesiyle Türkiye’deki doğal miras alanlarının çoğu aday gösterilmiyor. Ilısu Barajı’nın altında kalması istenen Hasankeyf gibi olağanüstü bir kültürel mirasın aday gösterilmemesi gibi.

WWF’in (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) belirttiği gibi, miras listelerindeki bu alanlar sadece hayvanlar ve bitkiler için önemli değil, insanlar da buradaki doğal kaynakların korunmasından faydalanıyor. Dünyada 11 milyon insan gıda, barınma, ilaç ve su elde etmek için bu sahalara muhtaç. Dünya miras listelerindeki 229 doğal ve karma alanın yarısı tehdit altında. Halbuki bu alanların yüzde 90’ı o bölgelerde yaşayan insanlara iş ve ekmek sağlıyor. Biraz önce bahsettiğim Belize’deki miras alanının yok olması 190 bin kişinin geçimini riske atıyor örneğin. Bir baraj bir şirketi zengin ederken korunan bir alan binleri mutlu ediyor. Görüldüğü üzere mesele, birkaç kişiye değil binlere hizmet eden hükümetleri başa geçirme meselesi.

Efsane Diş Hekimi

Dt. İlhami Gürbüz
O bir diş hekimiydi. İlhami Gürbüz. Babamdı elbette ama diş hekimi bir babaydı. Her şeyden önce hastaları gelirdi. Muayenehanesi onun eviydi. “Bize yatmaya gelirdi ama o muayenehanede yaşardı” desem abartmış olmam. Zorla emekli ettik onu ama direndi. Aramızdan ayrılana dek muayenehanesini kapatmadı. Geçen yıl, 13 Temmuz’dan iki hafta önce, ağabeyim dişlerime bakarken babamdan da gelip duruma bakmasını istedim. Eldivenleri eline geçirmesi, önlüğü giymesi ve koltuğa yerleşmesi birkaç dakika sürdü. Halbuki, kliniğe gelirken çok zor yürümüştü. Son hastası ben oldum. Şimdi bir yıl oldu. Son hastası onu çok özlüyor. 

Merzifon’da hastaları ona “Efsane Diş Hekimi” diyorlardı. Babalar Günü’nde siparişini verdiğim mezar taşına öyle yazdık. 

Anlatırlar... Merzifon’da muayenehanesini ilk açtığı zamanlar haftanın bir günü, durumu zorda olanlara ücretsiz bakarmış. Kasası boş olur ama randevu defteri 3-4 ay boş olmazdı.  Hiç anlamazdık bu işi. Babamın gönül zenginliğini şimdi daha iyi anlıyorum. Gönlü zengin, gerçekten seven dostlarının neden bu kadar çok olduğunu da… 

Dedim ya, babam diş hekimiydi. Benim için hâlâ sırlarla dolu biri o. Hayatımda bir kez de olsa bisiklete bindiğini görmesem, Van’da birinci geldiğine inanmazdım. O diş hekimliğinden başka bir şey yapmamış derdim. Pinponu böylesine iyi bildiğini gözlerimle görmesem, Macaristan-Türkiye maçının kadrolarını defalarca ezbere saydığını duymasam, sporla ilgilendiğine bile inanmazdım. Keşke bir de yüzmeyi öğrendiği "Van Denizi'nde" kulaç atarken görseydim babamı. Politikaya girişi de anlatılacak bir başka hikaye elbette ama belki başka bir zaman.

Yazılarımın hepsini okurdu. Bunu okuyamayacak. Elbet bir gün anlatacağım. 

Efsane diş hekimine, babama saygı ve özlemle.

"Bilirkişi"nin Akkuyu’da nükleere hayır demesi için 10 neden

Özgür Gürbüz/11 Temmuz 2016

Bugün Akkuyu için önemli bir gün. Daha önce iki kez Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan geri dönen Akkuyu Nükleer Santrali’nin ÇED (Çevre Etki Değerlendirme) raporu, binlerce itiraz dilekçesi hiçe sayılarak onaylanmıştı. Onaylanan ÇED’in iptali için birçok sivil toplum örgütü dava açtı. Şimdi de açılan dava kapsamında Akkuyu’da bilirkişi heyeti incelemelerde bulunuyor.

Bu ÇED raporuna ve projeye itiraz etmek için çok fazla neden var. Burada sadece 10 taneyle yetineceğim.

1.      Rüzgar, hidroelektrik, jeotermal gibi yerli kaynaklardan üretilen elektriği devlet daha ucuza (örneğin rüzgar için kilovatsaat (kWs) başına 7,3 sent) alırken, verilen alım garantisi yüzünden Rus nükleer santralinden daha pahalıya elektrik (kWs başına 12,5 sent) satın alınacak.
2.      Türkiye 60 yıl boyunca nükleer kaza riskiyle birlikte yaşayacak. Olası bir nükleer kazada Türkiye ekonomisi çökecek (Fukuşima’nın tahmini maliyeti 250-500 milyar dolar). Rusya ise birkaç milyar dolar tazminat ödeyip ülkesine dönecek.
3.      Doğalgazda bağımlı olduğumuz Rusya’ya elektrikte de bağımlı olunacak.
4.      Akkuyu’da üretilecek elektrik miktarının büyüklüğü ve doğalgazdaki aslan payı nedeniyle Rusya Türkiye’deki elektrik fiyatının belirleyicilerinden biri olacak.
5.      Orta ve düşük seviyedeki nükleer atıklar Akkuyu’da depolanacak. Yüzlerce yıl radyoaktif kalacak atıklar bize bırakılacak. Rusya’nın bu konuda sınırlı bir sorumluluğu olacak.
6.      Nükleer yakıttan, santralin sökümüne kadar, yaklaşık 100 yıl boyunca Rusya’ya bağımlı olunacak. Rusya ile olası bir anlaşmazlıkta, doğalgaz ve nükleer yakıt açığı belirecek. Suriye krizini herhalde herkes hatırlıyordur.
7.      Akkuyu Nükleer Güç Santralı’na (NGS) ait Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporlarında, sorumlu nükleer enerji mühendislerinin imzalarının taklit edildiği, raporların yatırımcı firma ve ÇED firması tarafından revize edildiği sırada hiçbir nükleer enerji mühendisi tarafından görülmediği anlaşıldı. Sahte imza skandalına rağmen, halkın güvenliğini bu kadar yakından ilgilendiren bir projenin ÇED raporu onaylanamaz.
8.      Elektrik talep tahminleri abartılı. TEİAŞ, 2013 tahmininde 2015 sonunda en düşük elektrik talebinin 278 milyar kWs olmasını bekliyordu. 2015 sonunda gerçekleşen ise sadece 263 milyar kWs. Bu neredeyse Akkuyu'da kurulmak istenen nükleer santralin üreteceği elektriğin yarısı kadar bir sapma demek. Abartılmış talep tahminlerine güvenerek nükleer gerekli diyenler Türkiye’yi yanıltıyor.
9.      Türkiye elektrik üretmek için nükleere muhtaç değil. Akkuyu’daki nükleer santral tam kapasite çalışırsa yılda 35 milyar kWs elektrik üreteceği belirtiliyor. Enerji Bakanlığı’nın da kabul ettiği güneş enerjisinden elektrik üretme potansiyeli yılda 380 milyar kWs. Bu potansiyelin 10’da birini değerlendirmek nükleer santrali gereksiz kılacak. Güneşin sürekli olmadığıyla ilgili söylenenler de genelde eski bilgilere dayanıyor. Yenilenebilir enerji kaynakları çok çeşitli. Güneş yokken rüzgar, rüzgar yokken biyokütle veya jeotermal kullanılabilir. Türkiye gibi çok seçeneğe sahip bir ülkede tek sorun planlama. Örneğin, güneş varken mevcut barajlarda depolanan su akşam saatlerinde kullanılarak güneşin açığı kapatılabilir. Akşam rüzgar esiyorsa, barajlar elektrik depolama görevine devam edebilir. Barajlar uygun değilse jeotermal ve biyokütle gibi depolanabilir kaynaklar devreye girebilir. Almanya gibi elektriğinin yüzde 33’ünden fazlasını yenilenebilir kaynaklardan üreten ülkeler bu uygulamalarla elektrik kesintisi yaşamadan hayatlarını devam ettiriyorlar. Bizde olmaz demek tamamen bilgisizliğe dayanıyor. Mesele sadece güneş de değil, Türkiye’nin şu andaki şartlarda ekonomik kabul edilen rüzgar potansiyeli de yılda 150-200 milyar kWs civarında. Akkuyu’ya ve Sinop’a gerek olmadığı ortada.
10.  Türkiye’nin enerji verimliliği ve tasarrufu potansiyeli değerlendirilirse nükleer santrallerin üreteceğinden fazla elektrik şebekeye verilir. 9. Kalkınma Planı’ndan: “Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİE) Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalara göre sanayi, binalar ve ulaştırma sektörlerinde yapılacak verimlilik uygulamalarıyla hem genel enerji hem de elektrik tüketimlerinin yüzde 20-25 oranında düşürülmesi mümkün görülmektedir. Bunun elektrikteki karşılığı bugünkü tüketime bakarsak 60 milyar kWs’in üzerindedir. Kurulmak istenen iki nükleer santralden vazgeçip, mevcut elektrik enerjisini daha iyi kullansak yine elektriksiz kalmayız.

Hesap çok açık ve net. Bilirkişi heyetinin bu gerçekleri görmesi dileğiyle.

Deli Dumrul köprüsü

Özgür Gürbüz-BirGün/8 Temmuz 2016

İzmit Körfezi’ni birleştiren köprü açılışı terör saldırısı falan dinlemedi. Bindirilmiş kıtalara köprüde göbek atma emri verilmişti bir kere. Onlar da attılar köprüde göbeciklerini… Ne de olsa Atatürk Havalimanı’ndaki IŞİD saldırısı için göstermelik bir yas ilan edip, hamasete devam edecekti büyükleri. O kadar hizmet getirmiş adamlar, iki göbeciğin lafı mı olur?

Hizmet dediğiniz de öyle bir şey ki, duyan köprüyü devletin yaptığını sanır. Köprüyü Nurol, Makyol, Özaltın, Göçay ve Astaldi şirketlerinden oluşan birlik yaptı. Bedavaya yapmadı haliyle. Köprüden geçen de geçmeyen de parasını ödeyecek. Mevcut hükümet bu şirketlere köprüden her gün 40 bin araç geçecek diye garanti verdi. Garantiyi de araç başına 35 dolar, bugünkü kurdan hesaplarsak 100 TL belirledi. Köprü geçişi 88 TL olduğuna göre bir zarar söz konusu ama merak etmeyin, zarar eden şirket değil biziz. Devletimiz eksiği hazineden tamamlayıp şirkete ödeyecek. Onlar da parayı bizim vergilerimizden alacak elbette. Pamuk eller cebe gidecek sizin anlayacağınız. Tam bir Deli Dumrul hikayesi. Geçsen de geçmesen de para vereceksin. Benim gibi otomobilsiz yaşayanlar bile o köprüden başkalarının geçmesi için para ödeyecek. Hizmet denilen bu köprüyü kullanmasan bile parasını ödeyeceksin. Millet göbek atmasın da ne yapsın? Kenan Sofuoğlu’nun hız rekoru kırması da bundan. Kazık rekorunu gölgede bırakmak için.

İş burada bitse iyi… İhalenin devamında, İzmir’e kadar giden yollarda da (Orhangazi-Bursa, Bursa-Balıkesir, Balıkesir-İzmir) hep araç garantisi verilmiş. Otoyollar sinek avlarsa bu şirketleri kurtarmak için halk devreye girecek. Deli Dumrul otoyoldan geçenden de geçmeyenden de para alacak. Sonra da çıkıp, bakın size köprü, otoyol yaptık diyecek? Bu zihniyet yayılırsa yakında bakkallar parayla sattığı ekmeği bize hizmet diye yedirir, satamadığı, elde kalan ekmek için de mahallelinin para toplayıp zararını karşılamasını ister.

Ülkeyi uzun zamandır bu ‘Deli Dumrul ekonomisi’ yönettiği için millet hizmet kelimesinin anlamını da unuttu. Çocuğunu okula gönder, para isterler. Hastaneye gidersin, para isterler. Belediyeler kaldırım yapar, para ister. Çöp toplanır, yine para isterler. Yediğimiz ekmek, içtiğimiz su da bedava değil. Vatandaşın vergisi nereye gidiyor o hiç belli değil? Devlet zaten yapması gereken her işi artık parayla yapıyor. Üstüne, marifetmiş gibi size hizmet ettik diye ilan verip, kurdele kesiyor. Parasını sen mi verdin de kesiyorsun o kurdeleyi? Bari, bırak da biz keselim.

Bir de yanlış hizmet diye bir şey var. Prof. Güngör Evren anlatıyor. İzmit Körfezi Köprüsü’nün 2008 yılı başındaki ihale ilanında bir gidiş, bir dönüş demiryolu hattı varmış. Aynı yılın Ağustos ayında demiryolu kısmı projeden çıkarılmış. Evren, “Körfez Köprüsü üzerindeki raylar kaldırılmasaydı, İstanbul ülkemizin nüfus ve gelir bakımından ilk sıralarındaki Bursa, Ankara, İzmir ile etkin demiryolu bağlantılarına kavuşacaktı. İstanbul’u Bursa’ya bağlayacak hattın İnönü’ye kadar uzatılması ile bir yandan Bursa İstanbul’a ve Ankara’ya bağlanırken, öte yandan yapılmakta olan İstanbul-Ankara hattından 50 km kadar kısa ve daha ucuz uygun bir hat oluşacaktı” diyor. Hadi, tutmayın göbecikleri, paylaşın köprü üstünde çektirdiğiniz fotoğrafları.

İhaleleri geçecek araç sayısına bağlayanlar, zenginden alamadıkları vergileri petrol üzerinden toplamaya çalışanlar, ekonomiyi otomotiv sektörüne teslim edenler elbette demiryolu projelerini göstermelikten öteye götürmezler. Marmaray açılmadan 3. Köprü’nün, sadece motorlu taşıtlara yol veren Avrasya Tüneli’nin garantilenmesi ondandır. Aman petrolcüleri, otomobilcileri kızdırmayalım.  Bu devlet şirketlerin zaten, biz ise köleleri olmak için onlara oy verenleriz sadece.

Beyinlerimiz öyle uyutuldu ki, gerçek hizmetin ne olduğunu unuttuk. Deli Dumrullara alkış tutar olduk.