Durban Postası - Sayı:00

Güney Afrika'nın Durban kentinde süren iklim değişikliği zirvesiyle ilgili haberleri Önder Algedik ile birlikte sizlere iletmek için "Durban Postası" adlı bir bülten çıkarmaya karar verdik. Zirve başlamadan önce yayımlanan ilk sayı aşağıda. Zirve boyunca Durban Postası'nı takip etmeyi lütfen ihmal etmeyin.

İçindekiler:

Ya kaos ya çözüm!
Bilimsel süreç, temel sözleşmeler.
Sözlük, Günün Fosili.

"Durban Postası"nın tamamını okumak için:

http://www.tr.boell.org/downloads/Durban_Postasi.pdf


Cahil Cesareti: Akkuyu Nükleer Santrali

Özgür Gürbüz-Elektronik Mühendisliği Dergisi / Ekim 2011

Türkiye'nin nükleer enerji konusundaki ısrarı çok eskilere, neredeyse 45 yıl öncesine kadar gidiyor. Herkes fark edemese de, 1977 yılındaki ilk ihaleden bu yana hem Türkiye hem de dünya çok değişti. Enerji sorununa mucizevi bir çözüm olarak sunulan nükleer enerji, birçok ülkede istenmeyen enerji kaynağı ilan edildi. İrili ufaklı kaza ve sızıntıları bir yana bırakırsak dünya nükleer enerjinin karanlık yüzünü ilk kez 1979 yılında gördü. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki (ABD) Üç Mil Adası (Three Mile Island) kazası ilk çekirdek erimesi kazası olarak tarihe geçti. ABD , nükleer bomba ve elektrik üretimi için güvendiği nükleer santrallerin, ellerinde patlayabilecek birer saatli bomba olduğunu o gün farketti. Bu kazayı tam yedi yıl sonra şimdi Ukrayna topraklarında kalan (eski Sovyetler Birliği) Çernobil faciası izledi. Yaklaşık 800 bin kişi hayatları pahasına temizlik çalışmalarına katıldı. 400 bin kadar insan göç etmek zorunda kaldı. 'Tasfiyeciler' diye adlandırılan bu insanlardan en az 25 bininin öldüğü, 70 bininin sakat kaldığı Sovyetler Birliği dağılmadan önce açıklanmıştı. Sovyetler'in dağılması ve rakamların gizlenmesi nedeniyle ölü sayısı kesin olarak bilinmese de, Çernobil kaynaklı ölümlerin 1 milyona ulaşacağını iddia eden araştırmalar var (1).

Üçüncü nükleer facia ise biraz daha bekledi. Gerçi, Vattenfall firmasının eski inşaat şefi Lars-Olov Höglund'ın deyişiyle, 2006 yılında İsveç'in Forsmark nükleer santralinde Çernobil'den sonraki en büyük nükleer kazanın ucundan dönülmüştü. Dev enerji firmalarının kontrolündeki, hükümetin ve büyük reklam bütçelerinin etkisindeki medya bu 'hadise'yi görmezden geldi. Beş yıl sonra hepimizin tanıklık ettiği Fukuşima kazası meydana geldi. 11 Mart 2011 tarihi, nükleer enerjinin unutulmaya çalışılan karanlık yüzünü bizlere bir kez daha anımsatı. Dünya enerji piyasasında dengeler değişti, iklim değişikliğini bahane ederek, 'nükleer rönesans' sloganıyla hız almaya başlayan nükleer endüstri yeniden Çernobil sonrasında uyguladığı sesssizlik taktiğini uygulamak zorunda kaldı. Amaç, bu kazayı da az hasarla atlatıp, pazar payının en azından bir bölümünü kurtarmak. Bu sessizliği bozan ülkeler de var; biri de Türkiye.

Enerji Bakanı'nın nesil hatası
Fukuşima Dayçi nükleer santralindeki 1,2 ve 3 numaralı reaktörlerde meydana gelen çekirdek erimesi kazaları bir kez daha gösterdi ki, güvenli nükleer santral diye bir şey yok. Almanya bunu gördü. İtalya ve İsviçre de. Kaza öncesi 54 reaktör işleten, elektrik ihtiyacının yüzde 30'unu nükleerden karşılayan Japonya da artık durumun farkında. Davulun sesi uzaktan hoş gelir misali, Türkiye'deki yetkililer nükleer santral ısrarından Fukuşimaya rağmen vazgeçmedi. Öyle ki, radyasyon sızıntısı ve artçı şoklar nedeniyle Japonya'da santrale dahi yaklaşılamazken, Enerji Bakanı Taner Yıldız Türkiye'nin ilk nükleer bombasını patlattı. 15 Mart'ta, kazadan daha dört gün sonra verdiği demecinde, “Japonya’daki 1. nesil santral. Biz 3. nesil (3G) yapıyoruz. Çernobil’de kalbi içinde tutan kap kısım yoktu. Bizim yapacağımız 3. nesil santraller 120 metre betonla, demirle kapalı, tehlike anında da otomatik olarak kendini kapatıyor” demişti (2).

Yaptığımız ufak bir araştırma 1. nesl suçlamasının doğru olmadığını ortaya çıkardı. General Electric-Hitachi Halkla İlişkiler Müdürü Michael Tetuan sorularımızı kurumu adına yanıtladı ve Fukuşima’daki tüm reaktörlerin ikinci nesil olduklarını söyledi. Bununla da yetinmeyip tanınmış nükleer enerji uzmanı Dr. Helmut Hirsch’e de yazılı olarak aynı soruyu sordum ve aynı yanıtı aldım. Yeşil Ekonomi sitesindeki yazımda bu bilgiyi kamuoyuyla paylaştım (3). Kısacası Bakan Yıldız’ın nükleer kaza riskini küçük göstermek ve aynı Çernobil kazası sonrası yapıldığı gibi teknolojiyi suçlamak adına yaptığı bu açıklama doğru değildi. Aslında bu demeçle, 1986 sonrasında radyasyonlu çayların bize içirilmesine kadar varan sürecin bir benzeri resmen yaşanmaya başlandı. Yanlış bilgi, çarpıtma ve kamuoyundan gerçeği gizleme Türkiye'de demokrasinin 25 yılda bir arpa boyu yol almamış olduğunu gösterdi. Bizim üçüncü nesil reaktörlere değil, üçüncü nesil politikacılara ihtiyacımız olduğu bir kez daha ortaya çıktı.

Nükleer tüpgaz!
Yıldız'ın demeci meğer bir başlangıçmış. Ardından Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'dan bir açıklama geldi. Erdoğan, “Riski olmayan yatırım yoktur. O zaman evinize tüp de koymamak gerekir, doğalgaz hattı çekmemek gerekir ya da ülkenizden ham petrol hattının geçmemesi gerekir” (4) dedi. Bu benzetmenin talihsizliğini bir kenara bırakalım. Tüm iyi niyetimizle başbakanın olasılık hesabına vurgu yaptığını düşünsek bile, elma ve armutların birbirine karıştırıldığını görebiliyoruz. Bu boyutta bir nükleer santral kazasının gerçekleşme olasılığı, haliyle, 75 milyonluk ülkede bir mutfak tüpünün patlaması olasılığından azdır (kaldı ki amaç mutfak tüplerinin zırt pırt patlamadığı bir ülke kurmaktır, bu kazaları kanıksamak değil). Ancak, burada riskin büyüklüğü ile oranını birbirine karıştırmamak gerekir. Mutfak tüpü patlayınca hasar o mutfakla sınırlı kalır ancak nükleer santral patlayınca polisin güvenlik koridoruna alacağı alan tüm ülke, hatta tüm dünyadır. Çernobil bulutlarının Güney Afrika'ya kadar ulaştığını, Fukuşima bulutlarının ülkemizden geçip gittiğini anımsamakta fayda var. Mutfaktaki tüp patlarsa itfaiyeyi arıyabilirim ama Sinop veya Mersin'deki santral patlarsa ne yapacağım?

Unutmayın, evinizdeki mutfak tüpünün patlamasına karşı, tüm maddi ve manevi hasarı sigortalayabilirsiniz ancak Akkuyu veya Sinop'ta gerçekleşecek bir nükleer kazaya karşı, ne o bölgedeki tarım arazilerini, ne her yıl alınacak hasadın bedelini, ne boşalacak turistik tesislerin zararlarını, ne işsiz kalacak insanların maaşlarını ve daha da korkuncu oradaki tüm canlıların yaşamlarını sigortalayacak tek bir sigorta şirketi bulamazsınız. Zaten hazine de böyle bir sigorta poliçesinin yıllık prim bedelini bile ödeyemez.

Avrupa sırtını çeviriyor
Türkiye'nin nükleer kazayı tüpgaz ile kıyasladığı sıralarda Almanya'daki sağ koalisyon hükümeti, birkaç ay önce aldığı santralları bir süre daha çalıştırma kararından vazgeçerek, yedi nükleer rektörünü kapatarak ilk önlemini alıyordu. Bizdeki komedi bununla da kalmadı. Tüm dünya nükleer facianın detaylarını merak ederken, Türkiye'de Anadolu Ajansı evlerimizdeki radyasyonun zararlarıyla ilgili daha önce defalarca yapılmış bir haberi piyasaya sürdü. Elektromanyetik alanlar, televizyonlar radyasyon kaynağı olarak gösterildi. Tam da tüm Türkiye Fukuşima'dan dünyaya yayılan radyoaktif bulutları izlerken... Amaç kafaları karıştırmak ve Başbakan'ın 'tüpgaz' gafını unutturmaktı. Bu haberin ardından, müthiş bir zamanlamayla, Başbakan televizyondan, bilgisayar ekranlarından radyasyon yayıldığını söyleyerek, nükleere karşı çıkanların televizyon izlememesi, bilgisayar kullanmaması gerektiğini söyledi. Sanki nükleer santralden gelen radyoaktif bulutları uzaktan kumandamızla başka yöne gönderebilme şansımız varmış gibi! Kısacası, alınan dozun büyüklüğü, genetik bozukluklara yol açması, toprağa, suya yani besin zincirine bulaşması bir televizyon kadar tehlikeli değildi. Japonya'nın 140 bin civarında kişiyi bölgeden tahliye etmesine de Türkiye'deki yetkililerin demeçlerini dinleyen vatandaşlar anlam veremedi. Neden kimse onları, aldıkları radyasyonun televizyon izlerken aldıkları kadar olduğunu söyleyip rahatlatmadı ki?

Türkiye'nin bu garip nükleer enerji ısrarı, Almanya'nın nükleer enerjiden 2022'ye kadar çıkılması yönünde karar almasıyla iyice garipleşti. Almanya 17 reaktörün en eski yedi tanesini Japonya'daki kazadan sonra üç aylığına zaten kapatmıştı. Bu santrallerin fişi tamamen çekildi. Bu yedi reaktöre 2007 ve 2009'da yaşanan ciddi kazalarla adını duyuran Krümmel de eklendi. Geriye kalan dokuz reaktöre de 11 yıl süre verildi. Almanya'nın kararı nükleer endüstriye ağır darbe vurdu. 2010'da elektriğinin yüzde 28'ini nükleer santrallerden sağlayan dünyanın en büyük dördüncü ekonomisi nükleersiz yaparsa herkes yapabilirdi. Almanya'yı İsviçre izledi. Beş reaktör işleten ve elektriğinin yüzde 38'ini nükleerden sağlayan İsviçre 2034'e kadar ülkedeki reaktörleri kapatacak,yapılması planlanan üç reaktörle ilgili planları da çöpe atacaktı. İsviçre de, aralarında Avusturya, Norveç, İrlanda, Yunanistan gibi ülkelerin olduğu nükleer enerjiye hayır diyenler kervanına katıldı. Avrupa'da kervana eklenen son yolcu ise halk oyuyla belirlendi. Çernobil kazasından sonra ülkedeki reaktörlerin hepsini kapatan İtalya, yeni nükleer santral istemediğini kararlılıkla ortaya koydu.

Malazgirt Muharebesi ve nükleer enerji
Avrupa'dan arka arkaya gelen nükleer karşıtı haberler, nükleer enerjiyi savunmayı adeta bir onur meselesi haline getiren Enerji Bakanı Taner Yıldız'ı köşeye sıkıştırdı. Bakan Yıldız seçimden altı gün önce yaptığı açıklamada, henüz yapımına başlanmamış nükleer santrali 2071 yılında kapatacaklarını açıkladı. Neden 2071? Çünkü o gün Malazgirt Muharebesi'nin 1000. yıldönümü. Kullanılan takvim de,yapılan hesap kitap da hatalı... Aynı takvime sadık kalarak meseleyi açıklığa kavuşturalım.

Mersin'de santral yapmayı planlayan Rus şirketi inşaata 2013 yılında başlamayı planlıyor. Rusya ile Türkiye arasında yapılan uluslararası anlaşmanın 6. maddesinin 2. fıkrası, ilk reaktörün en geç yedi yıl içinde tamamlanmasını öngörüyor. Bu da 2020'de, yani Malta Kuşatması'nın 455. yıldönümünde reaktörün çalışmaya başlamasını gerektiriyor. Rus dizaynı reaktörün 60 yıl çalışacak şekilde tasarlandığı da hesaba katılırsa (henüz dünyada bu kadar uzun süre çalışmış bir reaktör olmasa da), reaktörün normal şartlar altında 2080 yılında, Otranto Seferi'nin 600. yıldönümünde kapatılması gerekir. Nükleer reaktörün hangi gerekçeyle, ekonomik ömrünü doldurmadan dokuz yıl önce kapatılacağını anlamak zor. Yıldız'ın demecini ciddiye aldılarsa eminim bu soruyu Rus şirketi de Türkiye'ye soruyordur. Çünkü planlananadan dokuz yıl az elektrik satılması firmanın ciddi zarara uğramasına yol açar. Bence bu tarih herhangi bir hesap kitaba dayanmıyor ve bir ciddiyetsizliğe işaret ediyor.

Tepco, lütfen bize nükleer yap!
Nükleer meydan muharebesi Malazgirt'le bitse iyi. Devamı da var. Akkuyu'da ne halk ne de hukuk ikna olmamışken, biraz da muhalefeti [Türkiye’de nükleere kesinlikle karşı çıkanların oranı yüzde 56, bir şekilde karşı olanların oranıysa yüzde 15. Toplayınca yüzde 71 yapıyor (5)] şaşırtmak amacıyla Sinop meselesi ortaya atılıp duruyor. Sinop'a nükleer santral kurma işiyse Japonların Tepco firmasına verilmek isteniyordu. Hani şu Fukuşima santralini işleten ve kazadan sonra tüm şimşekleri üzerine çeken firmaya. Dünya nükleerden kaçarken ve Japonya'da olan biteni izlerken nükleer santral için Japon firmasıyla pazarlık yapılması sanırım uzun süre unutulmayacak. Daha da ilginç olan, biz bu pazarlıkları yaparken Japonya'nın 2050'ye kadar nükleer santrallerini kapatacağını açıklamasıydı. Aziz Nesin hayatta olsa bu kadar komik bir öykü yazabilir miydi, emin değilim.

Nükleer enerjide ısrar etmek bize nükleer enerjinin bir zararını daha gösterdi. Galiba aşırı radyasyon kör ediyor. Sinop için peşinden koşulan Tepco firması, 2011 yılının ilk çeyreğinde tam 7,4 milyar dolar zarar açıkladı (6). Nükleer santral konusunda en son yapılacak iş, reaktör inşasına böylesine zor durumda bir firmayla başlamaktır. İnşaatın gecikmesi, yarıda kalması zaten pahalı olan nükleer enerjiyi ekonomik darboğaza sürükler. Hayattayken (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) TAEK'in başkanlığını da yapmış Prof. Dr. Amed Yüksel Özemre'nin, Türkiye'de santral kurmak isteyen Fransız-Alman konsorsiyumunu eleştirirken söylediği sözleri hatırlatalım. Özemre bu konsorsiyumun Arjantin'de bitiremediği Attucha-2 reaktörü hakkında bakın neler söylemişti: “(...) Bu firma daha evvel Arjantin’de kazandığı bir ihâlede Atucha-II nükleer santralin inşâsını 25 senedir hâlâ bitirmemiş bulunmaktadır; Brezilya’daki Angra-II nükleer santralini ise ancak 24,5 senede bitirebildi. Hâlbuki bir reaktörün inşası en fazla 6,5 sene sürer. Eğer ihâle o firmaya verilseydi Türkiye en az 20-25 senelik bir mâceraya atılacaktı ve en aşağı 40 milyar dolar zarara girecekti. Çünkü bu firma bize teklif ettiği reaktörün projesini bile daha kağıt üzerinde tamamlayabilmiş değildi” (7) Attucha-2 reaktörünün hala bitirilemediğini söylemeye gerek yok sanırım.

Günümüzden de bir örnek verip konuyu kapatalım. Finlandiya'da kurulmak istenilen ve dünyanın en gelişmiş reaktörü olarak tanıtılan EPR'nin (Avrupa Basınçlı Su Reaktörü) maliyetinin gecikmeler yüzünden 3 milyar avrodan 6 milyar avroya yaklaştığı artık biliniyor (8). Proje dört yıl gecikti ve Finlandiyalı yatırımcıyla reaktörü tedarik eden ve yapan Fransız Areva'yı mahkemelik etti. Tahmin etmişsinizdir ama ben yine de yazayım. Şimdi Sinop için Areva'nın adı geçiyor. Bu gelişme, yerli nükleer santral yapacağız deyip, inşaatından yakıtına kadar her şeyini Rusya Federasyonu'na havale etmek kadar 'ilginç' sayılmaz mı? Yerli santralin yüzde 100 hissesine Atomstroyexport şirketi (Türkiye'de kurulan firmanın adı Akkuyu Nükleer Güç Santrali Elektrik Üretim A.Ş.) sahip olacak, şirket isterse, santraldaki payı yüzde 51'in altına düşmeyecek şekilde geri kalan hisseleri satabilecek, ancak çoğunluk hisse hep Ruslarda kalacak. Yerli olsa nükleer santral hayırlı bir şey olmayacak ama teknoloji ransferini argüman olarak kullananlara bu satırla selam göndermek de boynumuzun borcudur.

Nükleer enerjiyle haşır neşir olmuş ülkeler (İsviçre, Almanya, İtalya, Japonya) Fukuşima sonrası nükleerden kaçarken, bzim gibi onunla uzaktan tanışmış ülkeler nükleerde ısrar ediyor. Annemin sözü bu gibi durularda hep aklıma gelir. “Cahil cesaretinden korkacaksın der”; ne kadar haklıymış. Bence bu kadar “gafın” üzerine nükleer santral planlarından vazgeçmenin tam zamanıdır. Zaten bu yıl Belgrad Seferi'nin 500. yıldönümü...

***




4http://t24.com.tr/haberdetay/133182.aspx

5Ipsos adlı araştırma şirketinin 24 ülkede 18 bin 787 kişiyle yaptığı kamuoyu yoklaması sonucu.

6WNN, Japan plans cutting evacuation zone, 9 Ağustos 2011.

7Selami Çalışkan’ın Ahmet Yüksel Özemre ile röportajı. Milli Gazete- Eylül 2004

8http://www.greenpeace.org/international/Global/international/publications/nuclear/2011/New%20problems%20in%20Olkiluoto%20_%20%20%20%20%20%20%20%20%20.pdf

Pivot değil 'pilot' santrafor

Beşiktaş: 0 – Galatasaray: 0 (Maç analizi) 
 
Özgür Gürbüz - Beyazformasiyahsort - 22 Kasım 2011

Maçı mı anlatsam yoksa maçtan önce stada girişte yaşanan rezilliği mi, açıkçası bilemedim. Saatlerce itiş kakış içerisinde stada girmeye çalıştık. En az bir saat böyle bir hengâmede kaldık. Maça 10 dakika kala ilgililer turnikelerin yanındaki kapıları açıp biletleri el yordamıyla kontrol etmeye başladılar. Bu arada biletsiz onlarca kişi içeri girdi. Maç başlamasına birkaç dakika kala kendimizi içeri zor attık. Bu rezaletin sorumlusu kim? Kulüp, stad yönetimi ya da Federasyon bir açıklama yapar mı acaba? İkinci dünya vatandaşı olmak böyle bir şey olsa gerek.

Maça gelince... Oynanan futbol bizim ligimize özgüydü. Mücadelesi bol, estetiği az. Beşiktaş maçın büyük bir bölümünde gole daha yakın taraftı. Çok sayıda pozisyona girdi. “Biraz da şans olacak” dedirten pozisyonlar vardı. Almeida'nın, Simao'nun direğin hatırını soran pozisyonları gibi. Almeida'nın maç sonunda attığı gol de haftanın tartışma konusu olacak. Malum yorumculara yine ekmek çıktı. Hep söylediğim gibi, hakemlere kızmaktansa işi hakemlere bırakmayacak bir futbol oynamak lazım.

Almeida'dan bahsetmeli. Bu maçta da, ister istemez pivot santrafor görevini üstlendiği anlar oldu. Hava toplarını yere güzel indirdi, doğru yerlerde pozisyon aldı. Pivot değil, pilot santrafor mübarek. Kalkışı, zamanlaması, fiziğini doğru kullanması ve topu arkadaşına indirişi harika. Kendisine yakın oynayan bir hücum oyuncusu ya da hücuma dönük bir orta saha oyuncusu takımda olsa çok şey değişecek. Egemen'le birlikte Beşiktaş maçlarında izlemekten zevk aldığım iki oyuncudan biri Almeida. Takıma katkısı büyük.

Quaresma'dan da bahsetmek lazım. Beşiktaş Quaresma'dan faydalanmak istiyorsa onu topla mümkün olduğunca geç ve kanatlarda buluşturmalı. Karşısında bir kişi kaldığında geçip orta yapma şansı çok fazla ama önünde 2-3 kişi varken topu kaybetme olasılığı da bir o kadar yüksek. Futbolu kendi başına oynayan bir oyuncu. Yetenekleri nedeniyle kendisinden büyük bir beklenti var. Yalnız Quaresma bu beklentiyi yanlış algılıyor. Kendisinin tek başına takımı kurtarması gerektiğini düşünüyor adeta. O nedenle topu alınca, sonuca gidene ya da sonuca ulaşacak pozisyona kendisini sokana kadar topu geri vermiyor. Bu psikolojik bir sorun, Serdar Özkan ve İbrahim Akın'da da vardı. Bu psikolojik sorunu kolay kolay çözemeyeceği için Quaresma'yla topu sonuca en yakın noktalarda buluşturmak çok daha mantıklı. Böylece top kaybetme olasılığı aza iner. Ancak bunu Beşiktaş orta sahasında yapabilecek oyuncu sayısı az. Guti gitti. Fernandes eldekilerin en iyisi, sırtı dönük top alabilecek, sağ ve sol kanatta Quaresma ile topu buluşturabilecek yetenekte ama başka sorunları var. Takıma girebilenler içinde sadece Fabian Ernst böyle bir rol üstlenebilir ama o da hücüm özelliğinin kısıtlı olması nedeniyle aranan kişi değil. Bu şartlarda Beşiktaş'ın Quaresma'dan faydalanması giderek zorlaşıyor.

Necip maça çok iyi başladı ama hemen sakatlandı. Talihsizdi. Beşiktaş'ın maçı lehine çevirmesi için aranan kan orta sahada pres yaparak topu kapmaktı. Galatasaray orta sahası prese yanıt veremeyecek bir havadaydı belki de yorgundu. Nitekim Necip girer girmez iki top kaptı, ikisi de pozisyon yarattı ama sakatlanmasıyla Carvalhal'in bu hamlesi de meyvesini veremedi. Maçın yanan tek ateşi Beşiktaş da bu dakikadan sonra söndü ve maç aslında orada bitti. Diğer Beşiktaşlı oyuncular ise bildiğiniz gibiydi, ne kötü ne de çok iyi...

Seyirciye stada girerken “turnike” eziyetini çektirenlere kızdığım kadar, maçın sonunda sahaya elinde ne varsa atan o seyirciye de kızdım. Galatasaray'ın Beşiktaş deplasmanından bir puan çıkarmak için zaman çalmaya çalışması da önemli bir şey. Keyfini çıkarmak lazım ama sahaya şişe atarak değil.

Et yemek istemediği için ölecek mi?

Sizce Sadullah Ergin Kırıkkale Cezaevi'ne gidip Osman Evcin'den özür diler mi? Çok geç olmadan bu insanlık ayıbına bir son verir mi ?

Özgür Gürbüz-Birgün / 20 Kasım 2011

Osman Evcan açlık grevinden 2 ay önce ailesiyle
Adı Mahmut. Mahmut'un işi Türkiye'de yolunda gitmemiş. Bir yolunu bulmuş ve Fransa'ya yerleşmiş. Kendisine yeni bir hayat kurmak üzereyken, kendi deyimiyle “şeytana uymuş” ve gasptan yakalanıp hapse atılmış. Mahmut inançlı biri, sünni müslüman. Hapiste oruç tutuyor, namaz kılıyor ve yediklerine dikkat ediyor. Kendisine verilen yemeklerde domuz eti yok ama onun içi rahat değil. Et yemeklerini yemediği gibi, yemeklerin piştiği yerleri de göremediğinden kendisine etsiz yemek verilmesini talep ediyor. Hatta, mümkünse vegan yemekler yemek istiyor. Çünkü yumurta ve süt gibi hayvansal besinleri sağlayan hayvanların yine islama uygun olmayan ürünlerle beslendiğini düşünüyor. Hapishane yönetimi ise hiç oralı değil. Mahmut'un isteklerini yerine getirmiyor. Mahmut hemen hemen her gün aç yatıyor, Türkiye Cumhuriyeti hükümetinden yardım istiyor.

Tasalanmayın, yukarıda yazdıklarım gerçek değil. Zaten gerçek olsaydı şimdiye kadar bin kere Mahmut'un adını duymuş olurdunuz. Tüm Türkiye şimdi Mahmut'u konuşuyordu. Malum gazeteler “Müslüman Mahkuma İşkence” diye başlıklar atarlar, Mahmut için kampanya başlatırlardı. Belki de Başbakan ilk Fransa ziyaretinde, “Siz Mahmut'u aç bırakmayı iyi bilirsiniz” diye nutuk atardı.

Adı Osman, soyadı Evcan. Osman gasptan 17 yıl ceza almış. Şartlı salıverilmeden yararlanarak dışarı çıkmış ama daha sonra bildiri dağıtmaktan tekrar içeri alınmış ve müebbet hapse mahkum edilmiş. 19 yıldır hapiste. Tutukluluğunun son dört yılını Kırıkkale F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu'nda geçirmiş. Osman anarşist düşünceye sahip ve vegan. Yani aynı bu yazının hayali kahramanı Mahmut gibi sadece bitkilerle beslenmek istiyor, hayvansal ürünleri yemeyi reddediyor. Cezaevinden kendisine vegan yemekler verilmesini istemiş ama bu isteği tam olarak karşılanmamış. Evcan 4 Kasım'dan bu yana açlık grevinde. Sadece su içiyor ve şeker ya da mineral takviyesi almıyor.

11 YILDIR AYNI DERT
Endişelenebilirsiniz çünkü bu yazdıklarımın hepsi gerçek. Osman'ın cezaevinde verilen yemeklerle ilgili ilk şikayetleri bildiğim kadarıyla 2002 yılında başlamış. Osman, ailesine kendisine verilen yemeklerin beyninde uyuşma, vücudunda sancılar ve tırnaklarında morarmalara neden olduğunu söylemiş. O zamanlar Samsun Cezaevi'nde yatıyordu. İstekleri karşılanmadığı için Kırşehir'e naklini istedi ama görülen o ki Kırşehirde de durum farklı değil.

Osman Evcan bu eylemiyle hem kendi sorununa çözüm arıyor hem de diğer cezaevlerindeki benzer sorun ve hak ihlalinin giderilmesini istiyor. Açlık greviyle hayvanlara, doğaya, kadınlara uygulanan şiddete, kendisine üç günlük açlık greviyle omuz veren koğuş arkadaşı Sadık Aksu ve Elbistan E tipi cezaevindeki üç vejetaryen mahkûma da destek vermeye çalışıyor. Açlık grevi yapmış, tutuklu vicdanî retçi İnan Süver'e de bir dayanışma selamı gönderiyor.

Şimdi Osman'la Mahmut'un yerlerini değiştirin. Sizce Osman dini inançlarından dolayı bir talepte bulunsaydı aynı sonuçlarla karşılaşır mıydı? Halbuki arada hiçbir fark yok. Osman'ınki de inanç temelli bir davranış, Mahmut'unki de. Burada tek kıstas inancınızın devletin savunduğu veya tanıdığı resmi inançla örtüşüp örtüşmediği. Aynı cemevlerinin ibadet yeri kabul edilmeyişinde olduğu gibi. 15-20 milyon insan benim ibadethanem burası diyor, hükümet orası ibadethane değil, sen bilmezsin diye yanıt veriyor.

JACK STRAW ÖZÜR DİLEMİŞTİ
2008 yılının Ramazan ayında İngiltere'nin Leeds kentindeki bir hapishanede müslüman mahkumlara yanlışlıkla domuz eti verilmişti. Mahkumların şikayeti sonucu durum ortaya çıktı. Dönemin İngiltere Adalet Bakanı Jack Straw müslüman tutuklulardan daha sonra özür diledi.

Şimdi eski İngiltere Adalet Bakanı Jack Straw ile Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanı Sadullah Ergin'in yerlerini değiştirin. Sizce Sadullah Ergin Kırıkkale Cezaevi'ne gidip Osman Evcin'den özür diler mi? Çok geç olmadan bu insanlık ayıbına bir son verir mi?

Not: Ayrıntılı bilgi için: http://osmanayemek.tumblr.com/

000 Kitap - Dokunan Yanar

Özgürlükleri kısıtlamak isteyenlerin karşısında başımız dik duruyoruz çünkü doğrusu bu. Ben yanmasam, sen yanmasan, nasıl çıkar karanlıklar aydınlığa?
Aşağıda bugün yapılan basın açıklaması var, fazla söze gerek yok...

Basın açıklamasının tam metni:
Bizler, kısaca ANGA’lar, yani Ahmet ve Nedim’in Gazeteci Arkadaşlarıyız. Meslektaşlarımız Ahmet Şık’ın ve Nedim Şener’in gazetecilik, sadece ve sahici gazetecilik yaptıkları için tutuklanmalarını basın özgürlüğüne, düşünce özgürlüğüne, demokrasiye yönelmişbir saldırı olarak gördük ve bir araya geldik.

Tutuklanması yetmiyormuş gibi Ahmet Şık arkadaşımızın kitabı İmamın Ordusu’nun daha yayınlanmadan yasaklanması, dahası bir suç kanıtı olarak gösterilmesi öfkemizi kabarttı, demokrasiyle ve özgürlüğe olan bağlılığımızı biledi.
Bizler gazetecilerin mesleklerini yaptıkları için tutuklanmadıkları, yaptıkları haberlerin engellenmediği, yazdıkları kitapların yasaklanmadığı bir Türkiye için mücadele ediyoruz.
Mesleğimiz inat ve sabır gerektirir. Bizler de sabırlı, inatçı ve kararlıyız. Ahmet Şık ve Nedim Şener arkadaşlarımız özgürlüklerine kavuşana dek sabrımızı bileyecek, inadımızı güçlendirecek, kararlılığımızı koruyacak ve itirazımızı sürekli kılacağız. Daha kestirme söyleyelim: Yansak da dokunacağız...
Bugün bizim için anlamlı bir gün. Çoğunluğunu gazetecilerin oluşturduğu, aralarında Ahmet Şık arkadaşımızın da yer aldığı 125 yazarın ortak ürünü olan bir kitap gün ışığına çıktı. Adı 000Kitap. Alt başlığı “Dokunan yanar”.
Şu anda elimizde tuttuğumuz bu kitabı biri yazdı; birileri düzeltti; birileri redakte etti; birileri noktalama işaretlerini denetledi; birileri yazım kusurlarını elden geçirdi; birileri düşük cümle olup olmadığını kontrol etti; birileri ön okuma; birileri son okuma süreçlerinde görev aldı ve 125 yazarın tümü de kitabın sorumluluğunu üstlendi.
Bu aydın imecesini ülkemizin demokrasi ve özgürlük mücadelesinde yürekli bir adım olarak görüyor ve yürekten selamlıyor, yürekten destekliyoruz.

Kütahya'daki gümüş madeni ve siyanür havuzu

Bu fotoğrafı şans eseri uçaktan çektim. Kütahya'daki gümüş madeninin siyanürlü atık barajındaki duvarlardan biri çökmüştü. Barajın ve madenin havadan görünümü. Çöken duvar çok net bir şekilde görülebiliyor. Bu kazadan sonra yetkililer sızıntı olmadığını söylemiş, Ekim ayında ise Eti Gümüş'e 5 milyon TL'nin üzerinde ceza kesilmişti.
Eti Gümüş'e ait maden ve siyanür havuzu. Foto: Ö. Gürbüz

Fukuşima, Van ve Akkuyu

Özgür Gürbüz-Birgün / 6 Kasım 2011

11 Mart 2011'de Japonya'daki depremin ardından Fukuşima Nükleer Santrali'nde dünyanın en büyük nükleer kazalarından biri meydana geldi. Yaklaşık 90 bin kişi evlerini terk etti. O gün bugündür prefabrik evlerde veya toplu halde belli merkezlerde yaşıyorlar. Santrale 20 km kala yasak bölge başlıyor. Mali değeri bugün 20 milyar doları bulan dört reaktör hurdaya çıktı. Nükleer santralin işletmecisi Tepco firmasının ödeyeceği tazminatların 52 milyar doları bulabileceği belirtiliyor. Kyodo kaynaklı bir habere göre radyoaktif kirliliğe maruz kalmış bölgelerin temizliği için ayrılan miktar da 2,87 milyar ABD doları.
 
İşçiler aylardır radyoaktif kirlenmeye maruz kalmış toprakları temizlemeye çalışıyor. Öncelikle okullar taranıyor. Radyasyon bulaşmış toprak ve malzemeler geçici merkezlere taşınıyor. Tüm bu kirlenmiş toprak ve malzeme insanlardan yıllarca uzak kalması gereken bir yerde toplanacak. Sadece toprak değil su da kirlendi. Fransız Nükleer Güvenlik Enstitüsü, dünya tarihinde denizlerdeki en büyük radyoaktif kirlenmenin gerçekleştiğini söylüyor. Tahminleri 27 bin tera bekerel değerinde radyoaktif sezyum-137'nin okyanusa sızdığı yönünde. Hiroşima'da bu rakam 89 tera bekereldi. Fukuşima ilindeki sularda yapılan ölçümler, bölgede bulunan sezyum-137 izotopunun 11 Mart öncesine göre 58 kat daha fazla olduğunu gösteriyor. Başka bir tahmin, havaya 35 bin 800 bekerel sezyum-137 bırakıldığını öne sürüyor. Sezyum-137'inin yarılanma ömrü 30 yıl. Etkisini yitirmesi için 10 ‘yarı ömür’ geçmeli. Bir başka deyişle 300 yıl boyunca radyoaktif.

Çernobil İtfaiyeciler Anıtı Foto: Ö. Gürbüz
Bu veriler en çok evlerine dönmek isteyen binlerce Japonu düşündürüyor olmalı. Santralde temizlik çalışmalarına devam eden işçilerin ölüm haberleri de gelmeye başladı. 6 Ekim 2011 tarihinde üçüncü işçi öldü. Tepco, bu ölümün de önceki iki ölüm gibi radyasyona maruz kalma nedeniyle gerçekleşmediğini açıkladı, fazla çalışmayla ilgili olmadığını da ekledi. 50 yaşlarında, adına gazete haberlerinde rastlayamadığım bu işçi, 5 Ekim Çarşamba sabahı rahatsızlanmış ve bir gün sonra ölmüş. Santralde ölümünden 46 gün önce işe başlamış. Çernobil'de, yangına hayatları pahasına müdahale eden itfaiyeciler için bir anıt var. Umarım Japonlar da bu isimsiz kahramanlarını unutmaz. Ölümlerin nedenini kesin olarak bilmek, açıklanan rakamların doğruluğuna inanıp inanmamak sizin elinizde. Her nükleer kazada olduğu gibi sivil halkın gerçek verilere ulaşması belki yıllar alacak.

1 MİLYON KİŞİYE ÇADIRINIZ VAR MI?
Ben bu satırları yazarken, kontrol altına alındığı sanılan nükleer reaksiyonun yeniden başladığına dair Fukuşima’dan haberler geliyordu. Ben bunları yazarken Van’da çadır tartışmaları sürüyor, Enerji Bakanı Taner Yıldız, Akkuyu’da fay hattının 120 kilometre uzakta olduğunu söylüyordu. Van’da fay hattı yok denilen yerde deprem olduğundan hiç bahsetmeden, Ecemiş Fay hattı’nı hiçe sayarak. Akkuyu’nun solu Alanya sağı Mersin. Nerden baksan 1 milyon nüfus. Olası bir nükleer kazada Kızılay’ın 1 milyon insana Konya Ovası’nda çadır dağıtmaya çalıştığını bir hayal edin.

Şimdi Akkuyu'daki balıkçı size, “derdiniz ne” diye sormaz mı? Sorar tabi. Son bir yıl içinde Kütahya ve Van depremini yaşayan bu ülkenin vatandaşları size, “canımıza kastınız mı var, neden bu nükleer inat” diye sormaz mı? Onlar da sorar ama yanıt alamaz. Çünkü hükümetin demokrasi kültürü eksik. İleri değil ‘geri’ demokrasi mübarek. Nükleer enerji konusunu şu ana kadar hükümetten kaç kişi karşımıza çıkıp tartışabildi? Sıfır! Akkuyu'da yaşayanların, balıkçıların sorularına kaç tanesi kayda değer bir yanıt verebildi? O da sıfır! Uzaktan gazetecilere haber yazdırmakla olmaz, çıkın da karşımıza biz biraz soru soralım.

Geçenlerde Taner Yıldız nükleer santralin stratejik bir proje olduğu için 'fizıbıl' (ekonomik) olamayabileceğini ima etti. Hatırlayın, nükleeri önce Ruslara bağımlıyız diye pazarlamak istediler sonra santrali Rus şirketine verdiler. Nükleer santraller depremden etkilenmez diyorlardı, Fukuşima sonrası bizimki en sağlamı olacak diye yarım yamalak yanıtlar verdiler. Nükleer ucuz diye bas bas bağırıyorlardı şimdi ise ucuz değil ama stratejik diyorlar. Nükleerin stratejik olan tek yanı, terör ve savaşta stratejik bir hedef olması. Batı’da en çok deprem ve terör konuları tartışılıyor, depremi, bombası eksik olmayan ülkemde ‘çıt’ yok. Akuyu'da halkı bilgilendirme ofisi açmak için kolları sıvayan Rus şirketine bir tavsiyem var. Bence o ofisi Ankara'da açın. Akkuyu'daki nükleeri biliyor ama nükleeri tüpgaz sanan Ankara’nın bilgisi hakkında ciddi şüphelerim var.