Etsiz pazartesi

Özgür Gürbüz-BirGün/27 Kasım 2017

@ozzgurbuz

Bugün günlerden pazartesi. Kimimiz için haftanın en sıkıcı günü, tatilin bitişi. Yaşadığımız onca pazartesinin bir kopyası. Aramızda “pazartesi sendromu” yaşayanlar bile var. Bu pazartesiyi diğerlerinden farklı yapmak aslında sizin elinizde. Sihirli kelimeyi ben size söyleyeyim, siz de pazartesinin önüne koyun. Sihirli kelime “etsiz”.

Etsiz pazartesi, şarkılarıyla hayatımızı değiştirmiş The Beatles grubunun üyelerinden Paul McCartney ve ailesi tarafından başlatılan bir hareket. Adından da anlaşılacağı gibi pazartesi günleri hiç ama hiç et yememeyi amaçlıyor. Köftesiz, dönersiz, tavuksuz ve balıksız bir pazartesi. Diğer pazartesilere benzemediği ortada. Vejetaryen veya vegansanız zaten et yemiyorsunuzdur. Bu çağrı daha çok etle arasına mesafe koyamayanlara. Tek yapacağınız şey pazartesi günü boyunca eti yemeklerinizden uzak tutmak, et suyuna bulaşmamış çorba, içinden tavuk geçmeyen pilav bulmak. Bunun doğaya ve sağlığınıza büyük faydası var. Son zamlardan sonra cebimize de…

Belki şaşıracaksınız ama etsiz yemeklerin iklim değişikliğini durdurmaya faydası var. İklim değişikliği konusunda bilimsel verileri inceleyen ve analizleriyle politikacılara yol gösteren Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne göre, tarım, ormancılık ve toprak kullanımı kaynaklı seragazı emisyonlarının oranı yüzde 24’ü buluyor. Bu oranın içinde hayvancılığın payı oldukça yüksek. Şöyle örnek verelim. Hayvan dışkısı kaynaklı karbondioksit emisyonlarının payı toplam tarım emisyonlarının içinde yüzde 63’lük bir orana sahip[1]. Tarım kaynaklı seragazı emisyonlarının artışını önlemenin bir yolu da sebzelere göre daha çok enerji, su ve yapay gübreyle üretilen eti tüketmemek. Endürtriyel meyve sebze üretimi kaynaklı enerji tüketiminin de sorunlu olduğunu belirten raporlar var ama külliyatın geneli et tüketiminin sorumluluğunun daha büyük olduğu konusunda hem fikir. O zaman işe oradan başlayalım.

Yapacağınız iş basit. Bugün evde, okulda veya işyerinde içinden et, balık veya tavuk geçen bir yemek yemeyeceksiniz. Etsiz yemek yapan yerleri, menüdeki ineksiz, tavuksuz seçenekleri bulmak ilk başta zor gelecek belki ama Türkiye’deki zengin sebze mutfağını da böylelikle keşfetmiş olacaksınız. İngiltere’deki Oxford Üniversitesi Halk Sağlığı bölümü tarafından yapılan bir araştırma, haftada üç defadan az et yemenin ülkede kalp hastalıklarıyla ilişkili 31 bin ve kanser kaynaklı 9 bin ölümü önleyeceğini belirtmişti. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) bağlı Uluslararası Kanser Kontrol Ajansı da, günlük 50 gr işlenmiş et tüketiminin kolorektal (kalın bağırsak ve rektum) kanser riskini yüzde 18 artırmaktadır[2].

“Etsiz pazartesi” kampanyasını büyütmek sizin elinizde. Doğa koruma hareketinin umut veren gençlerinden Yaz’ın (Güvendi) da desteğiyle iyice rayına oturan kişisel etsiz pazartesi hareketim bugün haftanın her gününe yayılan bir çabaya dönüştü. Vejetaryen veya vegan değilim ama özellikle dışarıda yemek yerken etsiz yemekleri tercih ediyorum. Yapmasam size önermezdim zaten! Bugün daha çevreci ve sağlıklı bir yaşama adım attığınız ilk gün olabilir. Dostlarınızı da harekete katmak için sosyal medyadan kararınızı iletebilir ve #EtsizPazartesi etiketiyle paylaşabilirsiniz.

Sağlık ve iklim değişikliğini durdurma gibi nedenler sizi ikna etmediyse başka nedenler de var elbette. Hayvan sevgisi, endüstriyel hayvancılığa tepki, et üretiminde antibiyotik kullanımı, GDO’lu yemlerle beslenen hayvanlar ve et üretimi için yok edilen ormanlar (özellikle yağmur ormanlarında) bunlardan bazıları. Bir kilo sığır eti üretmek için 15 bin 500 litre su gerekiyor. Aynı miktar suyla 12 kilo buğday ya da 118 kilo havuç üretmek mümkün. Bir hamburger yapmak içinse 3,5 metrekareden fazla toprak gerektiğini de unutmamalı[3].Et fiyatlarının durumunu söylememe bile gerek yok. Zamlar yüzünden zaten birçoğumuz protein ihtiyacını bitkisel gıdalardan karşılamaya alıştı. Her işte hayır var diye boşuna demiyorlar.

Dünyayı değiştirmeye kendimizden başlamıyorsak, dünya değişse bile bir parçasının eskisi gibi kalacağını hiç unutmayalım.

---

[1] The State of Food and Agriculture, FAO, 2016.

[2] http://bit.ly/2zpjFQw

3 Et Atlası, Heinrich Böll Stiftung Derneği.

Et yemek istemediği için ölecek mi?

Sizce Sadullah Ergin Kırıkkale Cezaevi'ne gidip Osman Evcin'den özür diler mi? Çok geç olmadan bu insanlık ayıbına bir son verir mi ?

Özgür Gürbüz-Birgün / 20 Kasım 2011

Osman Evcan açlık grevinden 2 ay önce ailesiyle

Adı Mahmut. Mahmut'un işi Türkiye'de yolunda gitmemiş. Bir yolunu bulmuş ve Fransa'ya yerleşmiş. Kendisine yeni bir hayat kurmak üzereyken, kendi deyimiyle “şeytana uymuş” ve gasptan yakalanıp hapse atılmış. Mahmut inançlı biri, sünni müslüman. Hapiste oruç tutuyor, namaz kılıyor ve yediklerine dikkat ediyor. Kendisine verilen yemeklerde domuz eti yok ama onun içi rahat değil. Et yemeklerini yemediği gibi, yemeklerin piştiği yerleri de göremediğinden kendisine etsiz yemek verilmesini talep ediyor. Hatta, mümkünse vegan yemekler yemek istiyor. Çünkü yumurta ve süt gibi hayvansal besinleri sağlayan hayvanların yine islama uygun olmayan ürünlerle beslendiğini düşünüyor. Hapishane yönetimi ise hiç oralı değil. Mahmut'un isteklerini yerine getirmiyor. Mahmut hemen hemen her gün aç yatıyor, Türkiye Cumhuriyeti hükümetinden yardım istiyor.

Tasalanmayın, yukarıda yazdıklarım gerçek değil. Zaten gerçek olsaydı şimdiye kadar bin kere Mahmut'un adını duymuş olurdunuz. Tüm Türkiye şimdi Mahmut'u konuşuyordu. Malum gazeteler “Müslüman Mahkuma İşkence” diye başlıklar atarlar, Mahmut için kampanya başlatırlardı. Belki de Başbakan ilk Fransa ziyaretinde, “Siz Mahmut'u aç bırakmayı iyi bilirsiniz” diye nutuk atardı.

Adı Osman, soyadı Evcan. Osman gasptan 17 yıl ceza almış. Şartlı salıverilmeden yararlanarak dışarı çıkmış ama daha sonra bildiri dağıtmaktan tekrar içeri alınmış ve müebbet hapse mahkum edilmiş. 19 yıldır hapiste. Tutukluluğunun son dört yılını Kırıkkale F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu'nda geçirmiş. Osman anarşist düşünceye sahip ve vegan. Yani aynı bu yazının hayali kahramanı Mahmut gibi sadece bitkilerle beslenmek istiyor, hayvansal ürünleri yemeyi reddediyor. Cezaevinden kendisine vegan yemekler verilmesini istemiş ama bu isteği tam olarak karşılanmamış. Evcan 4 Kasım'dan bu yana açlık grevinde. Sadece su içiyor ve şeker ya da mineral takviyesi almıyor.

11 YILDIR AYNI DERT

Endişelenebilirsiniz çünkü bu yazdıklarımın hepsi gerçek. Osman'ın cezaevinde verilen yemeklerle ilgili ilk şikayetleri bildiğim kadarıyla 2002 yılında başlamış. Osman, ailesine kendisine verilen yemeklerin beyninde uyuşma, vücudunda sancılar ve tırnaklarında morarmalara neden olduğunu söylemiş. O zamanlar Samsun Cezaevi'nde yatıyordu. İstekleri karşılanmadığı için Kırşehir'e naklini istedi ama görülen o ki Kırşehirde de durum farklı değil.

Osman Evcan bu eylemiyle hem kendi sorununa çözüm arıyor hem de diğer cezaevlerindeki benzer sorun ve hak ihlalinin giderilmesini istiyor. Açlık greviyle hayvanlara, doğaya, kadınlara uygulanan şiddete, kendisine üç günlük açlık greviyle omuz veren koğuş arkadaşı Sadık Aksu ve Elbistan E tipi cezaevindeki üç vejetaryen mahkûma da destek vermeye çalışıyor. Açlık grevi yapmış, tutuklu vicdanî retçi İnan Süver'e de bir dayanışma selamı gönderiyor.

Şimdi Osman'la Mahmut'un yerlerini değiştirin. Sizce Osman dini inançlarından dolayı bir talepte bulunsaydı aynı sonuçlarla karşılaşır mıydı? Halbuki arada hiçbir fark yok. Osman'ınki de inanç temelli bir davranış, Mahmut'unki de. Burada tek kıstas inancınızın devletin savunduğu veya tanıdığı resmi inançla örtüşüp örtüşmediği. Aynı cemevlerinin ibadet yeri kabul edilmeyişinde olduğu gibi. 15-20 milyon insan benim ibadethanem burası diyor, hükümet orası ibadethane değil, sen bilmezsin diye yanıt veriyor.

JACK STRAW ÖZÜR DİLEMİŞTİ

2008 yılının Ramazan ayında İngiltere'nin Leeds kentindeki bir hapishanede müslüman mahkumlara yanlışlıkla domuz eti verilmişti. Mahkumların şikayeti sonucu durum ortaya çıktı. Dönemin İngiltere Adalet Bakanı Jack Straw müslüman tutuklulardan daha sonra özür diledi.

Şimdi eski İngiltere Adalet Bakanı Jack Straw ile Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanı Sadullah Ergin'in yerlerini değiştirin. Sizce Sadullah Ergin Kırıkkale Cezaevi'ne gidip Osman Evcin'den özür diler mi? Çok geç olmadan bu insanlık ayıbına bir son verir mi?

Not: Ayrıntılı bilgi için: http://osmanayemek.tumblr.com/