Hormonlu domates yıllardır tüketicinin korkulu rüyası oldu. Şimdi, hormonlu domates korkusuna bir de genleri değiştirilmiş ürünler eklendi. Aralarında mısır, pirinç, soya ve patatesin de olduğu onlarca genleri değiştirilmiş ürünün ne kadar sağlıklı olduğu ise tartışma konusu
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 25 Nisan 2009
Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar ya da kısa adıyla GDO’lar, genetik mühendisliğinin gelişmesiyle bitki türleri üzerinde yapılan değişiklikler sonucu ortaya çıkarılan yeni ürünleri ifade ediyor. Bu teknolojiyle zararlı böceklere karşı direnen bitkiler üretmek mümkün. GDO’lu ürünlerin ne kadar sağlıklı olduğu ise ayrı bir tartışma konusu. Bu ürünlerin üretimini yapan Monsanto, Syngenta gibi şirketler ile sivil toplum örgütleri arasında ciddi bir tartışma sürüyor. Şirketlerin lobi faaliyetleri politikacılar, bilim insanları ve hatta bazı sivil toplum örgütlerine kadar uzanabiliyor. Kimilerine göre dünyanın sonu, kimilerine göreyse kurtuluşu. Amerika kıtasında üretim artarken Avrupa Birliği konuya temkinli yaklaşıyor. Bilim insanları da konu hakkında farklı görüşlere sahip.
Yüzde 30 daha ucuz
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nazimi Açıkgöz, GDO’lu ürünlerin kullanılmasını savunuyor ve karşı çıkanları olaya teknik açıdan hakim olmamakla suçluyor. GDO’lu ürünlerin maliyetlerde yüzde 30 oranında indirim sağladığını belirten Açıkgöz, “Arjantin’in tarımla ilgili ihracatı 25 milyar dolardan 75 milyar dolara çıktı. Bunun da en büyük nedeni GDO’lu soyanın buğday tarlalarına ikinci ürün olarak ekilebilmesi” diyor. Genleri değiştirilmiş soya tohumları buğday tarlalarındaki zararlıları yok ederek kendilerine yetişmek için uygun ortam hazırlıyor. Çevre için zararları konusunda ise Açıkgöz, “Adana’da pamuk için yılda 15 kez ilaç yaptığınız oluyor. İlaçlama sayısını ikiye indirdiğinizde hem maliyet hem de ilaç kalıntısı bırakmadığınız için olumlu katkısı oluyor” diyor. Açıkgöz, sadece hayvan yemi olarak üretilen Starlink mısırının insanlara yanlışlıkla verilmesi sonucu alerjik bir reaksiyon görüldüğünü belirtiyor. Ayrıca, GDO’ların antibiyotiklere olan direnci düşürdüğü, kanser ve Alzaymır gibi hastalıkları tetiklediği öne sürülüyor.
Hiç masum değiller
Yıldız Teknik Üniversitesi Biyomühendislik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şeminur Topal, GDO teknolojisinin henüz masumiyetini ispatlamış bir teknoloji olmadığını söylüyor. “Ranta dayalı ve dayatmacı” olarak nitelediği teknolojinin gıda sorununu çözeceği iddiasının da doğru olmadığını belirtiyor. “Günümüzde besin olarak kullanılan 150 çeşit var. Bunların 15 tanesi dünya nüfusunun yüzde 90’ını besliyor. Transgenik çalışmalar, bu 15 ürünün 9’u üzerinde gerçekleştiriliyor” diyen Topal, araştırmaların yeni ürünler üzerinde değil, kar oranı yüksek ürünlerle ilgilendiğine dikkat çekiyor. Sağlıkta, biyoteknolojinin çok önemli faydaları olmasına rağmen yatırımların tarıma odaklandığını belirten Topal, “Sağlık sektöründe biyoteknolojiye ayrılan pay yüzde 69 olduğunda getirisi yüzde 33’te kalıyor. Tarımda ise aynı bütçenin yüzde 31’ini harcadığınızda yüzde 77’lik kar sağlanıyor” diyor.
GDO'nun bizde ekimi yasak
GDO’ların Türkiye’de ekiminin yasak olduğu belirtilse de ülkeye girişinde ciddi bir kontrol yok. İthalatçı beyanında GDO olmadığının söylenmesi yetiyor. Hayvan yemi olarak mısır ve soya başta olmak üzere yüksek miktarda GDO’lu ürün ülkeye giriyor. Kaçak tohumlar da cabası. Yem olarak gelen ürünlerin un fabrikalarından ekmek, nişasta eldesi yoluyla şeker olarak çıktığını konuştuğumuz herkes kabul ediyor. Biyogüvenlikle ilgili yasa ise 2002’den beri Meclis’te bekliyor.
Türkiye'nin seragazı artış hızını “Kyoto” da kesemedi
İklim değişikliğine yol açan seragazları miktarında en yüksek artış rekorunu elinde bulunduran Türkiye’nin hızını, Kyoto Protokolü de kesemedi. 2006 yılında 332 milyon ton olan seragazı miktarı 2007 yılında tarihi bir artışla 40 milyon ton daha yükselerek 372 milyon tona ulaştı.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 22 Nisan 2009
Türkiye'nin atmosfere saldığı seragazı miktarında 1990'dan bu yana en büyük artış gerçekleşti. 2006 yılında 332 milyon ton olan toplam seragazı miktarı 2007 yılı sonunda 40 milyon ton artarak 372 milyon tona ulaştı. Bu, 1990'dan bu yana gerçekleşen en büyük yıllık artış. Türkiye, 1990-2006 yılları arasında seragazı artış hızında yüzde 95 ile zaten dünya birincisiydi. 2007 sonunda bu oran yüzde 119'u buldu.
Enerji başı çekiyor
Toplam 372 milyon ton seragazının büyük bir bölümü, 288 milyon tonu enerji sektöründen kaynaklanıyor. Enerjiyi 31 milyon tonla atıklar, 26’şar milyon tonla da tarım ve sanayi izliyor. 2007 yılında meydana gelen 40 milyon tonluk artışın 30 milyon tonu yine enerji kaynaklı. Tarım kaynaklı seragazları da geçtiğimiz yıla göre 10 milyon ton artmış durumda. Buna karşın sanayinin payında 2 milyon tonluk bir azalma meydana geldi. Başta karbondioksit olmak üzere, metan, hidro-floro-karbonlar gibi seragazları, özellikle fosil yakıtlar olarak adlandırılan kömür, petrol ve doğalgazın yakılmasıyla ortaya çıkıyor ve atmosferde gereğinden fazla birikerek dünyanın ısınmasına yol açıyor.
Pazarlık zorlaştı
Türkiye’nin 2004 yılında imza koyduğu İklim Değişikliği Çerçeve Anlaşması gereği her yıl Birleşmiş Milletler’e verdiği raporlarda belirtilen yeni rakamlar, bu yıl sonunda Kopenhag’ta ortaya çıkacak yeni anlaşma öncesi Türkiye’nin pazarlık şansını azaltacağa benziyor. Aralık ayında Kopenhag’ta yapılacak toplantıda Kyoto Protokolü benzeri ancak daha yüksek indirim hedeflerine sahip yeni bir protokolün ortaya çıkması bekleniyor. Bu yeni anlaşmaya, ileri gelişmiş ülke olarak imza atmayı planlayan Türkiye, diğer ülkeler gibi seragazı miktarlarını 1990 yılı altına çekmeyi değil, ileriki yıllarda bu yüksek artış hızını azaltmayı önererek pazarlık yapmayı hedefliyordu. Yeni rakamlardan sonra Türkiye’nin bu isteğinin daha zor kabul göreceğini söylemek mümkün. Seragazı emisyonlarında bir başka kriter de kişi başına düşen emisyon miktarları. 71 milyon nüfuslu Türkiye için 372 milyon tonluk seragazı emisyonu, kişi başına 5,23 tona denk düşüyor. Avrupa Birliği’ne üye 25 ülkenin ortalaması 10, dünya ortalaması ise 4,3 ton civarında.
***
Seragazı emisyonları (milyon ton CO2 eşdeğeri)
1990 * 1995 * 2000 * 2005 * 2006 * 2007
170,06 * 220,72 * 279,96 * 312,42 * 331,76 * 372,6
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 22 Nisan 2009
Türkiye'nin atmosfere saldığı seragazı miktarında 1990'dan bu yana en büyük artış gerçekleşti. 2006 yılında 332 milyon ton olan toplam seragazı miktarı 2007 yılı sonunda 40 milyon ton artarak 372 milyon tona ulaştı. Bu, 1990'dan bu yana gerçekleşen en büyük yıllık artış. Türkiye, 1990-2006 yılları arasında seragazı artış hızında yüzde 95 ile zaten dünya birincisiydi. 2007 sonunda bu oran yüzde 119'u buldu.
Enerji başı çekiyor
Toplam 372 milyon ton seragazının büyük bir bölümü, 288 milyon tonu enerji sektöründen kaynaklanıyor. Enerjiyi 31 milyon tonla atıklar, 26’şar milyon tonla da tarım ve sanayi izliyor. 2007 yılında meydana gelen 40 milyon tonluk artışın 30 milyon tonu yine enerji kaynaklı. Tarım kaynaklı seragazları da geçtiğimiz yıla göre 10 milyon ton artmış durumda. Buna karşın sanayinin payında 2 milyon tonluk bir azalma meydana geldi. Başta karbondioksit olmak üzere, metan, hidro-floro-karbonlar gibi seragazları, özellikle fosil yakıtlar olarak adlandırılan kömür, petrol ve doğalgazın yakılmasıyla ortaya çıkıyor ve atmosferde gereğinden fazla birikerek dünyanın ısınmasına yol açıyor.
Pazarlık zorlaştı
Türkiye’nin 2004 yılında imza koyduğu İklim Değişikliği Çerçeve Anlaşması gereği her yıl Birleşmiş Milletler’e verdiği raporlarda belirtilen yeni rakamlar, bu yıl sonunda Kopenhag’ta ortaya çıkacak yeni anlaşma öncesi Türkiye’nin pazarlık şansını azaltacağa benziyor. Aralık ayında Kopenhag’ta yapılacak toplantıda Kyoto Protokolü benzeri ancak daha yüksek indirim hedeflerine sahip yeni bir protokolün ortaya çıkması bekleniyor. Bu yeni anlaşmaya, ileri gelişmiş ülke olarak imza atmayı planlayan Türkiye, diğer ülkeler gibi seragazı miktarlarını 1990 yılı altına çekmeyi değil, ileriki yıllarda bu yüksek artış hızını azaltmayı önererek pazarlık yapmayı hedefliyordu. Yeni rakamlardan sonra Türkiye’nin bu isteğinin daha zor kabul göreceğini söylemek mümkün. Seragazı emisyonlarında bir başka kriter de kişi başına düşen emisyon miktarları. 71 milyon nüfuslu Türkiye için 372 milyon tonluk seragazı emisyonu, kişi başına 5,23 tona denk düşüyor. Avrupa Birliği’ne üye 25 ülkenin ortalaması 10, dünya ortalaması ise 4,3 ton civarında.
***
Seragazı emisyonları (milyon ton CO2 eşdeğeri)
1990 * 1995 * 2000 * 2005 * 2006 * 2007
170,06 * 220,72 * 279,96 * 312,42 * 331,76 * 372,6
Avrupa’da karayolu kaynaklı çevre sorunları artıyor
Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) tarafından hazırlanan ulaşım sektörüyle ilgili son rapora göre, Avrupa'da otomobil sayısında ve buna paralel olarak ulaşım kaynaklı çevre sorunlarında ciddi artış görülüyor. Türkiye de büyük kirleticiler arasında.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 20 Nisan 2009
1995-2006 yılları arasında Avrupa Birliği’ne üye olan 27 ülkede (AB-27), otomobil sahibi olan insanların sayısı yüzde 22, ulaşım kaynaklı seragazı miktarı yüzde 27 arttı; bununla birlikte çevre sorunları da. 10 yıl içerisinde mevcut sayıya eklenen 52 milyon otomobille birlikte gürültü ve hava kirliliği şikayetleri çoğaldı. Avrupa Çevre Ajansı’nın (AÇA) hazırladığı “Dönüm Noktasındaki Ulaşım” başlıklı raporda, aynı yıllar arasında, karayolu taşımacılığında yüzde 35’e varan artış olduğu belirtiliyor. Karayolu taşımacılığı artarken daha çevreci olan iç deniz taşımacılığı yüzde 17, demiryolu taşımacılığı ise yüzde 11 oranında azaldı.
Türkiye'de ise 1990-2006 yılları arasında ulaşım kaynaklı seragazı emisyonlarının yüzde 69 arttığı görülüyor. Bu artış hızı Türkiye'yi 27 ülke içinde dokuzuncu yapıyor. Türkiye ayrıca Avrupa'da karayoluyla en çok yük taşıyan altıncı ülke. Ülke içerisindeki taşımacılığın yüzde 95’i karayolu geri kalanı ise demiryoluyla yapılıyor. Kamyon veya tırlarla yapılan taşımacılıkta, taşınan her ton yük için kilometre başına 62 ile 110 gram arasında karbondioksit atmosfere bırakılıyor. Aynı yük deniz yoluyla götürülürse bu 2-7 gram, demiryoluyla taşınırsa 18-35 gram arası karbondioksit emisyonu ortaya çıkıyor. Hava taşımacılığında ise 665 gram gibi çok daha yüksek rakamlara ulaşılıyor. Bu da iklim değişikliğini önlemek için taşımacılıkta su ve demiryolunun önemini ortaya koyuyor.
En çok otobüs kullanan ülke Türkiye
Türkiye yolcu taşımacılığında en çok otobüs kullanılan ülke olarak görülüyor. Yolcu taşımacılığının yüzde 45,6’sı Türkiye’de otobüsle yapılıyor. Demiryollarının payıysa sadece yüzde 2,5. Bunun bir nedeni de Türkiye’de kişi başına düşen araba sayısının diğer Avrupa ülkelerinden az olması. Türkiye’de her 100 kişiden 8,4’ü otomobil sahibiyken, bu oran Lüksemburg’ta 65,5. Avrupa’da yolcu taşımacılığının büyük bir bölümü özel otomobillerle yapılıyor. Batı Avrupa’da demiryolları daha çok yolcu taşırken, Doğu Avrupa’da demiryolundan karayoluna geçiş gözleniyor. En çok demiryolu taşımacılığı yüzde 15,1 oranıyla İsviçre’ye ait.
Trafik kaynaklı 5 ana sorun
AÇA Genel Müdürü Jacqueline McGlade, 1995-2006 yıları arasındaki eğilime bakarak beş ayrı noktaya dikkat çekiyor.
1. Demir ve denizyolu taşımacılığı güç kaybediyor, karayolu taşımacılığı artıyor.
2. Artan otomobil sayısıyla birlikte otomobil kullanma oranında 1985-2006 arası yüzde 18’lik bir artış var.
3. Karayolu kaynaklı seragazı emisyonları artışı, AB’nin iklim değişikliğini durdurmak için koyduğu hedeflerini zorluyor.
4. Motorlardaki iyileşmeye rağmen araç sayısında ve bireysel otomobil kullanımındaki artış hava kalitesinin iyileşmesini engelliyor.
5. Avrupa’da 67 milyon insan sınır değerlerin üzerinde trafik kaynaklı gürültüye maruz kalıyor.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 20 Nisan 2009
1995-2006 yılları arasında Avrupa Birliği’ne üye olan 27 ülkede (AB-27), otomobil sahibi olan insanların sayısı yüzde 22, ulaşım kaynaklı seragazı miktarı yüzde 27 arttı; bununla birlikte çevre sorunları da. 10 yıl içerisinde mevcut sayıya eklenen 52 milyon otomobille birlikte gürültü ve hava kirliliği şikayetleri çoğaldı. Avrupa Çevre Ajansı’nın (AÇA) hazırladığı “Dönüm Noktasındaki Ulaşım” başlıklı raporda, aynı yıllar arasında, karayolu taşımacılığında yüzde 35’e varan artış olduğu belirtiliyor. Karayolu taşımacılığı artarken daha çevreci olan iç deniz taşımacılığı yüzde 17, demiryolu taşımacılığı ise yüzde 11 oranında azaldı.
Türkiye'de ise 1990-2006 yılları arasında ulaşım kaynaklı seragazı emisyonlarının yüzde 69 arttığı görülüyor. Bu artış hızı Türkiye'yi 27 ülke içinde dokuzuncu yapıyor. Türkiye ayrıca Avrupa'da karayoluyla en çok yük taşıyan altıncı ülke. Ülke içerisindeki taşımacılığın yüzde 95’i karayolu geri kalanı ise demiryoluyla yapılıyor. Kamyon veya tırlarla yapılan taşımacılıkta, taşınan her ton yük için kilometre başına 62 ile 110 gram arasında karbondioksit atmosfere bırakılıyor. Aynı yük deniz yoluyla götürülürse bu 2-7 gram, demiryoluyla taşınırsa 18-35 gram arası karbondioksit emisyonu ortaya çıkıyor. Hava taşımacılığında ise 665 gram gibi çok daha yüksek rakamlara ulaşılıyor. Bu da iklim değişikliğini önlemek için taşımacılıkta su ve demiryolunun önemini ortaya koyuyor.
En çok otobüs kullanan ülke Türkiye
Türkiye yolcu taşımacılığında en çok otobüs kullanılan ülke olarak görülüyor. Yolcu taşımacılığının yüzde 45,6’sı Türkiye’de otobüsle yapılıyor. Demiryollarının payıysa sadece yüzde 2,5. Bunun bir nedeni de Türkiye’de kişi başına düşen araba sayısının diğer Avrupa ülkelerinden az olması. Türkiye’de her 100 kişiden 8,4’ü otomobil sahibiyken, bu oran Lüksemburg’ta 65,5. Avrupa’da yolcu taşımacılığının büyük bir bölümü özel otomobillerle yapılıyor. Batı Avrupa’da demiryolları daha çok yolcu taşırken, Doğu Avrupa’da demiryolundan karayoluna geçiş gözleniyor. En çok demiryolu taşımacılığı yüzde 15,1 oranıyla İsviçre’ye ait.
Trafik kaynaklı 5 ana sorun
AÇA Genel Müdürü Jacqueline McGlade, 1995-2006 yıları arasındaki eğilime bakarak beş ayrı noktaya dikkat çekiyor.
1. Demir ve denizyolu taşımacılığı güç kaybediyor, karayolu taşımacılığı artıyor.
2. Artan otomobil sayısıyla birlikte otomobil kullanma oranında 1985-2006 arası yüzde 18’lik bir artış var.
3. Karayolu kaynaklı seragazı emisyonları artışı, AB’nin iklim değişikliğini durdurmak için koyduğu hedeflerini zorluyor.
4. Motorlardaki iyileşmeye rağmen araç sayısında ve bireysel otomobil kullanımındaki artış hava kalitesinin iyileşmesini engelliyor.
5. Avrupa’da 67 milyon insan sınır değerlerin üzerinde trafik kaynaklı gürültüye maruz kalıyor.
“Mühendislerin notlarına değil hobilerine bakıyoruz"
İlk sivil uzay uçuşunun yaratıcısı Amerikalı Burt Rutan, Özyeğin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi tanıtımı için geldiği İstanbul'da, öğrencilere tecrübelerinin ve uzay mühendisliğindeki son gelişmeleri değerlendirdi.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 18 Nisan 2009
Dünya Burt Rutan’ı uzaya gidip geri dönen ilk sivil uzay aracının tasarımcısı olarak biliyor. Onlarca uçak modeli yapan Rutan aynı zamanda dünyanın etrafını hiç durmadan ve dolayısıyla yakıt almadan uçan “Voyager” adlı uçağın da yaratıcısı. Önceki gün, Özyeğin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nin tanırımı için İstanbul’da onlarca öğrenci ve aralarına sızmış havacılık meraklılarına konuşma yapan Rutan, kendi şirketine iş başvurusu yapan mühendislerde aradığı özelliğin yüksek notlar değil, ilginç hobiler olduğunu söyledi.
Rutan, elinde kalemden çok tornavida tutan mühendis tipine yakın bir profil çiziyor. Rus mühendisler hakkında söyledikleri, mühendislerin daha çok maddi ödüllerle teşvik edileceği görüşü, soğuk savaş dönemindeki eski Sovyetler Birliği ve ABD arasındaki çekişmeye hasretle bakması, biraz Ronald Reagan’ın mühendis türlemesini anımsatıyor. Yarışmacı karakterinin şekillenmesi çocukluk yıllarında uçaklara duyduğu ilgiyle başlamış. Maket uçak yarışmalarına katılmış. Çocukların ilgi alanlarının 3-14 yaşlarında şekillendiğini söyleyen Rutan, mağlubiyetlerin başarılara zemin hazırladığına inanıyor. Örnek olarak Rusların, “Yuri Gagarin” ile uzaya ilk insanı gönderip ABD’yi geride bırakmasına, ABD’nin aya inerek karşılık vermesini gösteriyor. Konuşmasında sık sık, uzay araştırmalarının hep kriz dönemlerinde (Vietnam Savaşı, soğuk savaş dönemi, Kennedy’nin öldürülmesi gibi) yükseliş gösterdiğine değinen Rutan, şu anda yavaşlamış olan araştırmaların tekrar hız kazanması için yeni bir hamle ya da buluşa ihtiyaç duyduklarını söylüyor.
Kendi mühendislik firmasını babasından borç alarak kuran 65 yaşındaki mühendis, üretimle yaratma arasındaki farkları, “Kimin üretebileceğini bilirsin ama kimin yaratacağını bilemezsin. Üretimde mantıklı yaklaşım esastır, yaratıcılıkta ise mantıksızlık kabul edilebilir” sözleriyle açıklıyor. İnsanların yüzde 50’sinin, yaratıcı ve iyi fikirlerin ilk ortaya atıldığı sırada o fikrin gerçekleşmesine inanmadığına değinen Rutan, “Yaratıcı kişiyi zamanla sınırlayamazsın. Plajda eğlenirken de bir şeyler yaratabilir” diyor.
***
SpaceShipOne
21 Temmuz 2004 yılında atmosfer dışına çıkan ilk insanlı özel sektör destekli uçak olan SpaceShipOne, aynı zamanda yine devletten destek almadan yapılan ve ses hızını 2 ve 3 kat aşan ilk uçak oldu. Uzay Mekiği gibi roketle dikine uzaya gönderilmek yerine bir başka uçağın üzerinde yükselen ve daha sonra ondan ayrılarak roket sisteminin çalıştıran SpaceShipOne, atmosferi geçtikten sonra aynı uçaklar gibi yeniden yere inebiliyor. Uçağın geliştirme maliyetinin 25 milyon dolar olduğu söyleniyor.
26 Temmuz 2007’de yapılan denemeler sırasında yaşanan ve üç kişinin ölümüyle sonuçlanan kaza ise SpaceShipOne’ın ikinci uçuşunu erteledi. Rutan’ın firmasına 28 bin dolar ceza kesildi. Rutan’ın uzaya turist götürme çalışmalarıyla ünlü işadamı Richard Branson’un ilgileniyor. Branson’ın “Virgin Galactic” adını verdiği uzay turizm firmasına, uzaya gitmek için 30 ülkeden 200 kişinin ismini yazdırdığı biliniyor.
Rutan'dan inciler:
* 1978 yılında PC’ler eve girdiğinde insanlar onları 12 yıl sadece oyun oynamak için kullandı. Sonra biri çıkıp interneti buldu ve herşey değişti. Uzay seyahatleri de buna benziyor.
* Uzay yolculuğu şu anda maliyetli ama girişimciler karlı bir iş olduğunu gördüklerinde yatırım yapacaklar. 12 yıl içerisinde 100 bin kişiyi uzaya taşımayı planlıyoruz ama önce uçuşların güvenli olmasını sağlamak gerek.
* İlk uçaklarda ölümlü kaza oranı 70 uçuşta 1’di, şimdi ise 1 milyon uçuşta 1’e düştü. Uzay yolculuklarında bu hala yüksek ve bu nedenle uzay pilotları daha cesur insanlar olarak biliniyor.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 18 Nisan 2009
Dünya Burt Rutan’ı uzaya gidip geri dönen ilk sivil uzay aracının tasarımcısı olarak biliyor. Onlarca uçak modeli yapan Rutan aynı zamanda dünyanın etrafını hiç durmadan ve dolayısıyla yakıt almadan uçan “Voyager” adlı uçağın da yaratıcısı. Önceki gün, Özyeğin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nin tanırımı için İstanbul’da onlarca öğrenci ve aralarına sızmış havacılık meraklılarına konuşma yapan Rutan, kendi şirketine iş başvurusu yapan mühendislerde aradığı özelliğin yüksek notlar değil, ilginç hobiler olduğunu söyledi.
Rutan, elinde kalemden çok tornavida tutan mühendis tipine yakın bir profil çiziyor. Rus mühendisler hakkında söyledikleri, mühendislerin daha çok maddi ödüllerle teşvik edileceği görüşü, soğuk savaş dönemindeki eski Sovyetler Birliği ve ABD arasındaki çekişmeye hasretle bakması, biraz Ronald Reagan’ın mühendis türlemesini anımsatıyor. Yarışmacı karakterinin şekillenmesi çocukluk yıllarında uçaklara duyduğu ilgiyle başlamış. Maket uçak yarışmalarına katılmış. Çocukların ilgi alanlarının 3-14 yaşlarında şekillendiğini söyleyen Rutan, mağlubiyetlerin başarılara zemin hazırladığına inanıyor. Örnek olarak Rusların, “Yuri Gagarin” ile uzaya ilk insanı gönderip ABD’yi geride bırakmasına, ABD’nin aya inerek karşılık vermesini gösteriyor. Konuşmasında sık sık, uzay araştırmalarının hep kriz dönemlerinde (Vietnam Savaşı, soğuk savaş dönemi, Kennedy’nin öldürülmesi gibi) yükseliş gösterdiğine değinen Rutan, şu anda yavaşlamış olan araştırmaların tekrar hız kazanması için yeni bir hamle ya da buluşa ihtiyaç duyduklarını söylüyor.
Kendi mühendislik firmasını babasından borç alarak kuran 65 yaşındaki mühendis, üretimle yaratma arasındaki farkları, “Kimin üretebileceğini bilirsin ama kimin yaratacağını bilemezsin. Üretimde mantıklı yaklaşım esastır, yaratıcılıkta ise mantıksızlık kabul edilebilir” sözleriyle açıklıyor. İnsanların yüzde 50’sinin, yaratıcı ve iyi fikirlerin ilk ortaya atıldığı sırada o fikrin gerçekleşmesine inanmadığına değinen Rutan, “Yaratıcı kişiyi zamanla sınırlayamazsın. Plajda eğlenirken de bir şeyler yaratabilir” diyor.
***
SpaceShipOne
21 Temmuz 2004 yılında atmosfer dışına çıkan ilk insanlı özel sektör destekli uçak olan SpaceShipOne, aynı zamanda yine devletten destek almadan yapılan ve ses hızını 2 ve 3 kat aşan ilk uçak oldu. Uzay Mekiği gibi roketle dikine uzaya gönderilmek yerine bir başka uçağın üzerinde yükselen ve daha sonra ondan ayrılarak roket sisteminin çalıştıran SpaceShipOne, atmosferi geçtikten sonra aynı uçaklar gibi yeniden yere inebiliyor. Uçağın geliştirme maliyetinin 25 milyon dolar olduğu söyleniyor.
26 Temmuz 2007’de yapılan denemeler sırasında yaşanan ve üç kişinin ölümüyle sonuçlanan kaza ise SpaceShipOne’ın ikinci uçuşunu erteledi. Rutan’ın firmasına 28 bin dolar ceza kesildi. Rutan’ın uzaya turist götürme çalışmalarıyla ünlü işadamı Richard Branson’un ilgileniyor. Branson’ın “Virgin Galactic” adını verdiği uzay turizm firmasına, uzaya gitmek için 30 ülkeden 200 kişinin ismini yazdırdığı biliniyor.
Rutan'dan inciler:
* 1978 yılında PC’ler eve girdiğinde insanlar onları 12 yıl sadece oyun oynamak için kullandı. Sonra biri çıkıp interneti buldu ve herşey değişti. Uzay seyahatleri de buna benziyor.
* Uzay yolculuğu şu anda maliyetli ama girişimciler karlı bir iş olduğunu gördüklerinde yatırım yapacaklar. 12 yıl içerisinde 100 bin kişiyi uzaya taşımayı planlıyoruz ama önce uçuşların güvenli olmasını sağlamak gerek.
* İlk uçaklarda ölümlü kaza oranı 70 uçuşta 1’di, şimdi ise 1 milyon uçuşta 1’e düştü. Uzay yolculuklarında bu hala yüksek ve bu nedenle uzay pilotları daha cesur insanlar olarak biliniyor.
Rezerv çok, araştırma yok...
Dünyadaki bor rezervlerinin yüzde 72’sine sahip olan Türkiye, bor üzerine yapılan araştırmalarda ise sınıfta kaldı. 2008 yılında bor konusunda ABD’de tam 916 makale yayımlanırken, Türkiye’de yayımlanan makale sayısı ise sadece 138.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 17 Nisan 2009
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Türkiye, sahip olduğu 851 milyon ton Borik Oksit (B2O3) rezervle dünyadaki tüm rezervin yüzde 72’sine sahip. Rezervin değeri, bor madeninin geleceği yıllardır kamuoyunu meşgul etse de bor ile ilgili akademik araştırmaların sayısı rezervlerle doğru orantılı değil. 2008 yılında dünyada içinde bor ve bileşikleri geçen araştırma sayısı 4656. Bu çalışmaların Türkiye kaynaklı olanları ise sadece 138. Hiç bor madeni olmayan ya da yok sayılabilecek kadar az olan Japonya, Almanya, Fransa, Hindistan, İngiltere, Kanada ve Güney Kore’nin bile bor üzerine Türkiye’den daha fazla araştırması var.
Türkiye 11. sırada
Bor üzerine, uluslararası yaygınlığa sahip hakemli dergilerde yapılmış akademik araştırmaları, tarayarak bir rapor hazırlayan Bilim Stratejileri Araştırma Kurulu (BİLSAK) Başkanı Dr. Cafer T. Yavuz, “Bu durum 2007’de de çok değişik değil; 4518 makalede 160’ı ülkemiz adresli ve bu sayı ile dünyada 9. sıradaydık. Hatta 2007’de 2008’e nazaran daha iyi durumda olduğumuz görünüyor. Bu bulgular ülkemizin saygın bilim adamlarının dünyada yeterince seslerini duyuramamış olması yanında biraz da bor üzerine olan bilim politikamızı tekrar gözden geçirmemiz gerektiğini söylüyor” yorumunu yapıyor. 2008 yılında bor üzerine en çok araştırma 916 adetle ABD’de yapılmış ve onu 827 çalışmayla Çin izliyor. Türkiye ise İtalya’yla birlikte 11. sırada. “Bir diğer gösterge de bilim adamlarımızın bor üzerine düzenlenen uluslararası konferanslarda ne kadar yer aldıklarıdır” diyen Yavuz, 2005 yılından bu yana düzenlenen uluslararası konferanslarda Türkiye’den sadece dört konuşmacının katıldığını belirtiyor ve organizasyon ve danışma heyetlerinde de yer alınmamış olmasına dikkat çekiyor. “Bor uzmanı Türk bilim adamları yetiştirilmeli ve çok geniş katılımlı uluslararası konferanslar düzenlenmeli” diyen Yavuz olumlu gelişmelere de işaret ediyor. 2002 yılında bor üretiminin yüzde 51’i hammadde olarak satılmış, bu rakam 2007’de yüzde 38’e gerilemiş. Bu da borun daha çok işlenerek satıldığına işaret ediyor. 2007’de tüm satışların yüzde 3,6’sı yurt içine yapılmış.
***
Türkiye’nin bor yatakları Balıkesir’de Susurluk ve Bigadiç, Bursa’da Kestelek, Kütahya’da Emet ve Eskişehir’de Kırka civarında bulunuyor.
***
Cam, seramik, deterjan, tarım gibi artık klasikleşmiş kullanım alanlarının yanısıra bor artık inşaat sektöründen otomotive, yakıt hücrelerinden kanser tedavisine kadar birçok alanda kullanılmakta.
TABLO
Kullanım Alanı Miktar (Bin ton / Borik Oksit) Pay (%)
Yalıtım Tipi Cam Elyafı 440 24,4
Tekstil Tipi Cam Elyafı 370 20,6
Borosilikat Camlar 165 9,2
Emaye-Sır 350 19,4
Tarım 120 6,7
Deterjan 95 5,3
Diğer 260 14,4
TOPLAM 1800
Kaynak: Eti Maden İşletmeleri
***
Dünya Bor Rezervlerinde İlk 5 Ülke (Bin ton / Borik Oksit)
Ülke Görünür Ekonomik Rezerv Muhtemel Rezerv Toplam Pay (%)
Türkiye 227.000 624.000 851.000 72,70
Rusya 40.000 60.000 100.000 8,50
ABD 40.000 40.000 80.000 6,80
Çin 27.000 9.000 36.000 3,10
Arjantin 2.000 7.000 9.000 0,80
Kaynak: Eti Maden İşletmeleri
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 17 Nisan 2009
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Türkiye, sahip olduğu 851 milyon ton Borik Oksit (B2O3) rezervle dünyadaki tüm rezervin yüzde 72’sine sahip. Rezervin değeri, bor madeninin geleceği yıllardır kamuoyunu meşgul etse de bor ile ilgili akademik araştırmaların sayısı rezervlerle doğru orantılı değil. 2008 yılında dünyada içinde bor ve bileşikleri geçen araştırma sayısı 4656. Bu çalışmaların Türkiye kaynaklı olanları ise sadece 138. Hiç bor madeni olmayan ya da yok sayılabilecek kadar az olan Japonya, Almanya, Fransa, Hindistan, İngiltere, Kanada ve Güney Kore’nin bile bor üzerine Türkiye’den daha fazla araştırması var.
Türkiye 11. sırada
Bor üzerine, uluslararası yaygınlığa sahip hakemli dergilerde yapılmış akademik araştırmaları, tarayarak bir rapor hazırlayan Bilim Stratejileri Araştırma Kurulu (BİLSAK) Başkanı Dr. Cafer T. Yavuz, “Bu durum 2007’de de çok değişik değil; 4518 makalede 160’ı ülkemiz adresli ve bu sayı ile dünyada 9. sıradaydık. Hatta 2007’de 2008’e nazaran daha iyi durumda olduğumuz görünüyor. Bu bulgular ülkemizin saygın bilim adamlarının dünyada yeterince seslerini duyuramamış olması yanında biraz da bor üzerine olan bilim politikamızı tekrar gözden geçirmemiz gerektiğini söylüyor” yorumunu yapıyor. 2008 yılında bor üzerine en çok araştırma 916 adetle ABD’de yapılmış ve onu 827 çalışmayla Çin izliyor. Türkiye ise İtalya’yla birlikte 11. sırada. “Bir diğer gösterge de bilim adamlarımızın bor üzerine düzenlenen uluslararası konferanslarda ne kadar yer aldıklarıdır” diyen Yavuz, 2005 yılından bu yana düzenlenen uluslararası konferanslarda Türkiye’den sadece dört konuşmacının katıldığını belirtiyor ve organizasyon ve danışma heyetlerinde de yer alınmamış olmasına dikkat çekiyor. “Bor uzmanı Türk bilim adamları yetiştirilmeli ve çok geniş katılımlı uluslararası konferanslar düzenlenmeli” diyen Yavuz olumlu gelişmelere de işaret ediyor. 2002 yılında bor üretiminin yüzde 51’i hammadde olarak satılmış, bu rakam 2007’de yüzde 38’e gerilemiş. Bu da borun daha çok işlenerek satıldığına işaret ediyor. 2007’de tüm satışların yüzde 3,6’sı yurt içine yapılmış.
***
Türkiye’nin bor yatakları Balıkesir’de Susurluk ve Bigadiç, Bursa’da Kestelek, Kütahya’da Emet ve Eskişehir’de Kırka civarında bulunuyor.
***
Cam, seramik, deterjan, tarım gibi artık klasikleşmiş kullanım alanlarının yanısıra bor artık inşaat sektöründen otomotive, yakıt hücrelerinden kanser tedavisine kadar birçok alanda kullanılmakta.
TABLO
Kullanım Alanı Miktar (Bin ton / Borik Oksit) Pay (%)
Yalıtım Tipi Cam Elyafı 440 24,4
Tekstil Tipi Cam Elyafı 370 20,6
Borosilikat Camlar 165 9,2
Emaye-Sır 350 19,4
Tarım 120 6,7
Deterjan 95 5,3
Diğer 260 14,4
TOPLAM 1800
Kaynak: Eti Maden İşletmeleri
***
Dünya Bor Rezervlerinde İlk 5 Ülke (Bin ton / Borik Oksit)
Ülke Görünür Ekonomik Rezerv Muhtemel Rezerv Toplam Pay (%)
Türkiye 227.000 624.000 851.000 72,70
Rusya 40.000 60.000 100.000 8,50
ABD 40.000 40.000 80.000 6,80
Çin 27.000 9.000 36.000 3,10
Arjantin 2.000 7.000 9.000 0,80
Kaynak: Eti Maden İşletmeleri
Suyu çıkmış bir forumun suyunu çıkardık
Türkiye’de herkesin gündemine bir anlamda zorla giren 5. Dünya Su Forumu toplantıları Haliç’in kıyılarında yapıldı ve bitti. Geride kocaman bir soru işareti bırakarak. Ne oldu bu bir haftada, neler olmadı...
Özgür Gürbüz-Karga Mecmua / Nisan 2009
İstanbul, resmi rakamlar ciddiye alınırsa, yerli yabancı 35 bin kişinin katıldığı bir büyük organizasyona ev sahipliği yaptı. Sudan değil ama suyla ilgili meseleler tartışıldı. Forum başladığı ilk gün protestolara sahne oldu. 30 kişi yaralandı, 17 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınan “Suyun Ticarileştirilmesine Hayır Platformu” üyeleri, gözaltında oldukları 30 saat boyunca, İstanbul Vatan Caddesi’ndeki emniyet binasındaki nezarethanelerde planladıkları forumlara devam ettiler. Su havzalarına yapılan ve yapılması düşünülen baraj projelerini tartıştılar. Gözaltındaki forumdan, Tunceli’nin Munzur Nehri’ne yapılan 8 baraja, Hasankeyf’i sular altında bırakacak Ilısu Barajı’na, tarihi antik kent Allionai’yi adeta arkeologlara boşuna kazdınız der gibi tarihe gömecek olan Yortanlı Barajı’na ve Karadeniz’in azgın nehirlerine “gem” vurmaya çalışan onlarca baraj projesine hayır kararı çıktı.
Hangi kararlar alındı?
Peki, 35 bin küsur kişinin katıldığı resmi forumdan hangi kararlar çıktı? Yapılan basın açıklamalarından, İstanbul Su Mutabakatı adlı belgeden, bakanların, dünya liderlerinin (5 Cumhurbaşkanı ve birkaç Prens) açıklamalarından geriye ne kaldı? Su kaynaklarının yönetimi konusunda acil eylem çağrısı, suyun yaşamsal öneminin vurgulanması, özellikle tarımsal sulamanın nasıl da savurganca su kullandığının girdiğim her toplantıda tekrar tekrar anlatılması ilk aklıma gelenler. Aslında herhangi bir bağlayıcı yaptırımı olmayan tavsiye kararlarının alındığı bir toplantıdan başka bir şey beklemek de pek doğru olmazdı zaten. Toplantının, dışarıdaki izleyicilere su konusunda bilinçlenme, tasarrufa önem verme gibi etkilerinin olduğu muhakkak. İçeridekiler ise Hamidiye sebillerinden akan su, çorum leblebisi, akşamları verilen kokteyllerden nasiplerine düşenlerle yetindiler. Toplantının organizasyonundaki eksi ve artıları bir kenara bırakıp, asıl toplantıdan ne çıkmadığına ve basın bülteni olarak bizim elimize ulaşmayanlara bakarsak sanırım daha faydalı bir iş yapmış oluruz.
Mutabakat yok
5. Dünya Su Forumu Bakanlar Süreci Başkanı Sumru Noyan, “Forumda su hakkı, insan hakkı ve sınırı aşan sular konusunda geçmişte ya da günümüzde yürürlükte olmayan hususlarda tam mutabakata varamadık” diyor Milliyet Gazetesi’nde 22 Mart tarihinde yayımlanan haberde. Forum öncesi ve içerideki tartışmaları bildiğimiz için burada bir kelimenin ardına dair okuma yapabiliriz sanıyorum. Anlaşılan o ki, toplantıya katılan bakanlar ve onların temsilcileri suyun bir insan hakkı olup olmadığı konusunda pek anlaşamamışlar. Halbuki, Bakanlar Toplantısı’ndan önce açıklanan “İstanbul Su Mutabakatı”nda böyle bir madde var. Temiz suya ve temel sağlık standartlarına (hijyenik özel bir tuvalet gibi) erişimin bir insan hakkı olduğu orada kabul ediliyor. Bakanlar Toplantısı’nda ise böyle bir karar çıkmıyor. Noyan bu kouyu da şöyle açıklıyor: “Bütün ülkelerin katılımı ve görüşleri alınarak bazı konularda, örneğin su hakkı, insan hakkı, sınır aşırı sular konusunda geçmişte ve hâlâ yürürlükte olmayan sözleşmelere atıfta bulunmak gibi hususlarda mutabakat tam sağlanamadı. Sağlanamayan hususları belge dışı bıraktık. Burası Birleşmiş Milletler (BM) forumu değil”.
Patronlar finansör
Evet, burası iklim toplantılarının yapıldığı, Kyoto gibi bağlayıcı hedeflerin çıktığı bir BM toplantısı değil. Peki, neyin toplantısı ya da kim organize ediyor suyun forumunu? Yanıtı basit; Dünya Su Konseyi (DSK). Kim bu Dünya Su Konseyi? Noyan’ın da belirttiği gibi bu BM’ye ait bir oluşum değil. Üyelerinin ödediği aidatlar, hükümetlerden alınan hibeler ve içinde yer alan sarı sendikalara benzeyen, “resmi” sivil toplum örgütlerinden gelen parayla ayakta duruyor. Bir de Konsey merkezinin yer aldığı Marsilya Belediyesi’nin desteği var. Amaç, farkındalık yaratmak, su ile ilgili önemli kararların alınması için gerekli kuruluşları ve tabi ki hükümetleri harekete geçirmek. Kısacası içerisinde şirketler var, suyla uğraşan, sudan para kazanan şirketler. Fransızların bu konuda ne kadar iyi olduğunu söylemeye gerek yok herhalde. Marsilya bir rastlantı değil demek istiyorum. Şu andaki başkanı Loic Fauchon aynı zamanda “Société des Eaux de Marseille” in (Marsilya Su Şirketi) de başkanı. Fransızların suyla haşır neşir olan iki dev firması Veolia ve Suez’in ortak şirketinin.
Durum böyle olunca bu forumdan, suyun insan hakkı olduğuna dair bir karar çıkmasını beklemek hayal olur. Temiz, içilebilir suya erişim insan hakkı olarak kabul edilirse DSK’nin içinde yer alan firmaların ne yapacağını düşündünüz mü hiç? Özellikle de sudan gelen tatlı karın en çok şişelenmiş içme suyu satışında elde edildiğini düşünürsek. İnsan hakkını şişeleyip satamazsınız. Üstünden para kazanamazsınız. Türkiye’de planlandığı gibi, herkesin hakkı bulunan nehirleri 49 yıllığına özel şirkete satamazsınız. İşte bu nedenle özel şirketlerin kontrolünde olan bazı hükümet yetkililerinin, İstanbul’daki forumda böyle bir karara imza atması olasılık dışıydı ve çıkan sonuç sürpriz olmadı denebilir. Su Forumu’ndan dışarıya yansımayan, bu buluşmanın halklar ile devletler arasında bir kavuşmadan çok şirketler ile hükümetler ve şirketler ile şirketler arasında bir buluşma olduğudur. Kapalı kapılar ardında birçok toplantının forum boyunca gerçekleştirildiğini biliyoruz.
Suyun ticaretleşmesine hayır
Bu koskoca Su Forumu’nda insanları umutlandıracak kararlar çıkmamış olabilir. Ancak, eş zamanlı olarak yapılan, Suyun Ticarileştirilmesine Hayır platformunun yaptığı forumda, dünya üzerinde adil dağılmayan suyun eşit paylaşılmasını isteyen onlarca insanın olması yüreklere su serpti. Türkiye’de, parasız da olsa temizlik ve temel ihtiyaçlarını karşılamak isteyen hemşehrilerine 10 tona kadar suyu bedava veren Dikili gibi bir belediyenin olması da bir başka umut kaynağı oldu. Dünyada, devletin su dağıtım şebekelerini kamuya ait ama özerk bir kuruma verip, ülkenin yüzde 90’ından fazlasına musluktan akan suyu içme şansını verdiği Kosta Rika gibi bir ülke olması da bir başka neşe kaynağı oldu. Bolivya’da halka su getiriyorum diye yola çıkan Suez firmasının, fahiş fiyatlarla su satmaya başlaması ile halkın yağmur suyu toplamaya başlaması ve firmanın buna müdahalesiyle başlayan isyanın hükümet devirmeye kadar gidip Eva Morales’i işbaşına getirmesini Bolivya’dan gelen konuklardan dinlemek de ayrı bir zevkti.
Dünya Su Forumu olmasa belki de su üzerine bu kadar düşünmeyecek, suyun sadece tarımda israf edildiğini, sanayide kaçak kullanıldığını hiç öğrenmeyecek, çiftçiye kızıp sanayiciye melek gözüyle bakacaktık. Kosta Rika’da, Bolivya’da mücadele edenlerin nelere kadir olduklarını hiç öğrenemeyecektik. Sudan umut yaratıp içemeyecektik. Su gibi aziz ol Dünya Su Forumu!
Özgür Gürbüz-Karga Mecmua / Nisan 2009
İstanbul, resmi rakamlar ciddiye alınırsa, yerli yabancı 35 bin kişinin katıldığı bir büyük organizasyona ev sahipliği yaptı. Sudan değil ama suyla ilgili meseleler tartışıldı. Forum başladığı ilk gün protestolara sahne oldu. 30 kişi yaralandı, 17 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınan “Suyun Ticarileştirilmesine Hayır Platformu” üyeleri, gözaltında oldukları 30 saat boyunca, İstanbul Vatan Caddesi’ndeki emniyet binasındaki nezarethanelerde planladıkları forumlara devam ettiler. Su havzalarına yapılan ve yapılması düşünülen baraj projelerini tartıştılar. Gözaltındaki forumdan, Tunceli’nin Munzur Nehri’ne yapılan 8 baraja, Hasankeyf’i sular altında bırakacak Ilısu Barajı’na, tarihi antik kent Allionai’yi adeta arkeologlara boşuna kazdınız der gibi tarihe gömecek olan Yortanlı Barajı’na ve Karadeniz’in azgın nehirlerine “gem” vurmaya çalışan onlarca baraj projesine hayır kararı çıktı.
Hangi kararlar alındı?
Peki, 35 bin küsur kişinin katıldığı resmi forumdan hangi kararlar çıktı? Yapılan basın açıklamalarından, İstanbul Su Mutabakatı adlı belgeden, bakanların, dünya liderlerinin (5 Cumhurbaşkanı ve birkaç Prens) açıklamalarından geriye ne kaldı? Su kaynaklarının yönetimi konusunda acil eylem çağrısı, suyun yaşamsal öneminin vurgulanması, özellikle tarımsal sulamanın nasıl da savurganca su kullandığının girdiğim her toplantıda tekrar tekrar anlatılması ilk aklıma gelenler. Aslında herhangi bir bağlayıcı yaptırımı olmayan tavsiye kararlarının alındığı bir toplantıdan başka bir şey beklemek de pek doğru olmazdı zaten. Toplantının, dışarıdaki izleyicilere su konusunda bilinçlenme, tasarrufa önem verme gibi etkilerinin olduğu muhakkak. İçeridekiler ise Hamidiye sebillerinden akan su, çorum leblebisi, akşamları verilen kokteyllerden nasiplerine düşenlerle yetindiler. Toplantının organizasyonundaki eksi ve artıları bir kenara bırakıp, asıl toplantıdan ne çıkmadığına ve basın bülteni olarak bizim elimize ulaşmayanlara bakarsak sanırım daha faydalı bir iş yapmış oluruz.
Mutabakat yok
5. Dünya Su Forumu Bakanlar Süreci Başkanı Sumru Noyan, “Forumda su hakkı, insan hakkı ve sınırı aşan sular konusunda geçmişte ya da günümüzde yürürlükte olmayan hususlarda tam mutabakata varamadık” diyor Milliyet Gazetesi’nde 22 Mart tarihinde yayımlanan haberde. Forum öncesi ve içerideki tartışmaları bildiğimiz için burada bir kelimenin ardına dair okuma yapabiliriz sanıyorum. Anlaşılan o ki, toplantıya katılan bakanlar ve onların temsilcileri suyun bir insan hakkı olup olmadığı konusunda pek anlaşamamışlar. Halbuki, Bakanlar Toplantısı’ndan önce açıklanan “İstanbul Su Mutabakatı”nda böyle bir madde var. Temiz suya ve temel sağlık standartlarına (hijyenik özel bir tuvalet gibi) erişimin bir insan hakkı olduğu orada kabul ediliyor. Bakanlar Toplantısı’nda ise böyle bir karar çıkmıyor. Noyan bu kouyu da şöyle açıklıyor: “Bütün ülkelerin katılımı ve görüşleri alınarak bazı konularda, örneğin su hakkı, insan hakkı, sınır aşırı sular konusunda geçmişte ve hâlâ yürürlükte olmayan sözleşmelere atıfta bulunmak gibi hususlarda mutabakat tam sağlanamadı. Sağlanamayan hususları belge dışı bıraktık. Burası Birleşmiş Milletler (BM) forumu değil”.
Patronlar finansör
Evet, burası iklim toplantılarının yapıldığı, Kyoto gibi bağlayıcı hedeflerin çıktığı bir BM toplantısı değil. Peki, neyin toplantısı ya da kim organize ediyor suyun forumunu? Yanıtı basit; Dünya Su Konseyi (DSK). Kim bu Dünya Su Konseyi? Noyan’ın da belirttiği gibi bu BM’ye ait bir oluşum değil. Üyelerinin ödediği aidatlar, hükümetlerden alınan hibeler ve içinde yer alan sarı sendikalara benzeyen, “resmi” sivil toplum örgütlerinden gelen parayla ayakta duruyor. Bir de Konsey merkezinin yer aldığı Marsilya Belediyesi’nin desteği var. Amaç, farkındalık yaratmak, su ile ilgili önemli kararların alınması için gerekli kuruluşları ve tabi ki hükümetleri harekete geçirmek. Kısacası içerisinde şirketler var, suyla uğraşan, sudan para kazanan şirketler. Fransızların bu konuda ne kadar iyi olduğunu söylemeye gerek yok herhalde. Marsilya bir rastlantı değil demek istiyorum. Şu andaki başkanı Loic Fauchon aynı zamanda “Société des Eaux de Marseille” in (Marsilya Su Şirketi) de başkanı. Fransızların suyla haşır neşir olan iki dev firması Veolia ve Suez’in ortak şirketinin.
Durum böyle olunca bu forumdan, suyun insan hakkı olduğuna dair bir karar çıkmasını beklemek hayal olur. Temiz, içilebilir suya erişim insan hakkı olarak kabul edilirse DSK’nin içinde yer alan firmaların ne yapacağını düşündünüz mü hiç? Özellikle de sudan gelen tatlı karın en çok şişelenmiş içme suyu satışında elde edildiğini düşünürsek. İnsan hakkını şişeleyip satamazsınız. Üstünden para kazanamazsınız. Türkiye’de planlandığı gibi, herkesin hakkı bulunan nehirleri 49 yıllığına özel şirkete satamazsınız. İşte bu nedenle özel şirketlerin kontrolünde olan bazı hükümet yetkililerinin, İstanbul’daki forumda böyle bir karara imza atması olasılık dışıydı ve çıkan sonuç sürpriz olmadı denebilir. Su Forumu’ndan dışarıya yansımayan, bu buluşmanın halklar ile devletler arasında bir kavuşmadan çok şirketler ile hükümetler ve şirketler ile şirketler arasında bir buluşma olduğudur. Kapalı kapılar ardında birçok toplantının forum boyunca gerçekleştirildiğini biliyoruz.
Suyun ticaretleşmesine hayır
Bu koskoca Su Forumu’nda insanları umutlandıracak kararlar çıkmamış olabilir. Ancak, eş zamanlı olarak yapılan, Suyun Ticarileştirilmesine Hayır platformunun yaptığı forumda, dünya üzerinde adil dağılmayan suyun eşit paylaşılmasını isteyen onlarca insanın olması yüreklere su serpti. Türkiye’de, parasız da olsa temizlik ve temel ihtiyaçlarını karşılamak isteyen hemşehrilerine 10 tona kadar suyu bedava veren Dikili gibi bir belediyenin olması da bir başka umut kaynağı oldu. Dünyada, devletin su dağıtım şebekelerini kamuya ait ama özerk bir kuruma verip, ülkenin yüzde 90’ından fazlasına musluktan akan suyu içme şansını verdiği Kosta Rika gibi bir ülke olması da bir başka neşe kaynağı oldu. Bolivya’da halka su getiriyorum diye yola çıkan Suez firmasının, fahiş fiyatlarla su satmaya başlaması ile halkın yağmur suyu toplamaya başlaması ve firmanın buna müdahalesiyle başlayan isyanın hükümet devirmeye kadar gidip Eva Morales’i işbaşına getirmesini Bolivya’dan gelen konuklardan dinlemek de ayrı bir zevkti.
Dünya Su Forumu olmasa belki de su üzerine bu kadar düşünmeyecek, suyun sadece tarımda israf edildiğini, sanayide kaçak kullanıldığını hiç öğrenmeyecek, çiftçiye kızıp sanayiciye melek gözüyle bakacaktık. Kosta Rika’da, Bolivya’da mücadele edenlerin nelere kadir olduklarını hiç öğrenemeyecektik. Sudan umut yaratıp içemeyecektik. Su gibi aziz ol Dünya Su Forumu!
Anne, kız ve Obama
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 13 Nisan 2009
- Kız, kapı çalıyor baksana.
- ...
- Kapı çalıyor diyorum, baksana kız!
- Açtım anne açtım. Hiii!
- Ne oldu, kim gelmiş?
- Barak Obama gelmiş anne!
- Barak da kim? Dalga geçme sabah sabah, alırım ayağımın altına şimdi seni.
- Ya, Başkan Obama gelmiş anne, Hüseyin başkan var ya... Amerikalı olan.
- Ayy, deme gız. Sabah Halime Teyze falıma bakmıştı, orada da çıkmıştı. Al içeri al. Kaldır o oturma odasındaki kanepenin üzerindeki örtüyü oraya otursun.
- Aldim zaten anne. Sen in aşağı hemen.
- Geldim, geldim. Obama gelmiş ziyarete, Allah’ıma şükürler olsun. Sor bakayım çay içer miymiş? Yeni demledim daha...
- Anne, pek de yakışıklı ama di mi?
- Bana bak gız, iki dakika olmadi içeri gireli. Kendine gel yırtarım ağzını.
- Sanırım o da benden hoşlandı.
- Kız sus, duyacak! Kendine gel, bakma öyle mayhoş mayhoş. Pııışşşşt!
- Türkçe bilmiyor ki anne. Mis gibi adam işte!
- Şıısssssst!
- Anne, çıkarma öyle sesler. Bak, zıplattın adamı yerinden. Bu iki etti, üçüncüde gider valla.
- Bu da pek ürkekmiş canım. Top patlıyor zıplıyor, kapı çalıyor zıplıyor.
- Amerika’da yok böyle şeyler anne, alışık değil.
- Haklısın, gurbet elde sayılır. Garibim Hüseyinim, kaç gündür yollarda kimbilir.
- Allah’tan hafta sonuna kalmıyor. Fener-Galatasaray maçı var. Sonrasında neler patlamaz ki!
- Niye içmiyor çayı?
- Ezan okunuyor ya ondan; ara verdi.
- Söyle, içsin soğutmasın. Seferi sayılır o, günah yazılmaz.
- Acelesi varmış zaten. Eğir Fors Van’a gidecekmiş.
- Van’a da mı gidecek? Ayol ne işi var orada? Canavar manavar kapar gencecik adamı, yazık olur. Dünyanın umudu Hüseyinime...
- Öyle değil anne, uçağının adı, “Eğir Fors Van”.
- Uçağı da mı var?
- Sarayı bile var; hemi de beyazından.
- Bana bak gız. Kendine mukayet ol, yine yüzün gözün oynamaya başladı. "Beyazından" derken kalçandaki hareketlenmeyi görmedim sanma.
- Hemi de müslüman sayılır anne...
- Nereden biliyon?
- Kardeşi Türkiye’ye geldi. Gazeteciler sormuş hatta pipisine bakmak istemişler.
- Suuuuus terbiyesiz! Elin adamının yanında pipi mipi denir mi! Suuuuuus!
- Türkçe bilmiyor anne.
- “Evet” dedi ya!
- Sadece “evet” demeyi biliyor anne. Henüz “pipi”ye gelemedi.
- Sadece “evet” mi diyor sahi?
- Vallahi sadece “evet” diyor. Ne dersen “evet” diyor.
- Deme gız. Bundan iyi koca olur vallahi. Ben babandan kırk yıldır bana bir kez “evet” dediğini duymadım.
- Yakışıklı da ama; di mi anne?
- Yukarıda Allah var. Vallahi öyle.
- Anne, sence?
- Ne bence?
- İşte ya... "We can do"* yani.
- Haa. Yes, kızım yes. Hatta "just do it"kızım, just do it!**
* Obama'nın seçim kampanyasında kullandığı "Yapabiliriz" anlamına gelen slogan.
** Hemen yap.
- Kız, kapı çalıyor baksana.
- ...
- Kapı çalıyor diyorum, baksana kız!
- Açtım anne açtım. Hiii!
- Ne oldu, kim gelmiş?
- Barak Obama gelmiş anne!
- Barak da kim? Dalga geçme sabah sabah, alırım ayağımın altına şimdi seni.
- Ya, Başkan Obama gelmiş anne, Hüseyin başkan var ya... Amerikalı olan.
- Ayy, deme gız. Sabah Halime Teyze falıma bakmıştı, orada da çıkmıştı. Al içeri al. Kaldır o oturma odasındaki kanepenin üzerindeki örtüyü oraya otursun.
- Aldim zaten anne. Sen in aşağı hemen.
- Geldim, geldim. Obama gelmiş ziyarete, Allah’ıma şükürler olsun. Sor bakayım çay içer miymiş? Yeni demledim daha...
- Anne, pek de yakışıklı ama di mi?
- Bana bak gız, iki dakika olmadi içeri gireli. Kendine gel yırtarım ağzını.
- Sanırım o da benden hoşlandı.
- Kız sus, duyacak! Kendine gel, bakma öyle mayhoş mayhoş. Pııışşşşt!
- Türkçe bilmiyor ki anne. Mis gibi adam işte!
- Şıısssssst!
- Anne, çıkarma öyle sesler. Bak, zıplattın adamı yerinden. Bu iki etti, üçüncüde gider valla.
- Bu da pek ürkekmiş canım. Top patlıyor zıplıyor, kapı çalıyor zıplıyor.
- Amerika’da yok böyle şeyler anne, alışık değil.
- Haklısın, gurbet elde sayılır. Garibim Hüseyinim, kaç gündür yollarda kimbilir.
- Allah’tan hafta sonuna kalmıyor. Fener-Galatasaray maçı var. Sonrasında neler patlamaz ki!
- Niye içmiyor çayı?
- Ezan okunuyor ya ondan; ara verdi.
- Söyle, içsin soğutmasın. Seferi sayılır o, günah yazılmaz.
- Acelesi varmış zaten. Eğir Fors Van’a gidecekmiş.
- Van’a da mı gidecek? Ayol ne işi var orada? Canavar manavar kapar gencecik adamı, yazık olur. Dünyanın umudu Hüseyinime...
- Öyle değil anne, uçağının adı, “Eğir Fors Van”.
- Uçağı da mı var?
- Sarayı bile var; hemi de beyazından.
- Bana bak gız. Kendine mukayet ol, yine yüzün gözün oynamaya başladı. "Beyazından" derken kalçandaki hareketlenmeyi görmedim sanma.
- Hemi de müslüman sayılır anne...
- Nereden biliyon?
- Kardeşi Türkiye’ye geldi. Gazeteciler sormuş hatta pipisine bakmak istemişler.
- Suuuuus terbiyesiz! Elin adamının yanında pipi mipi denir mi! Suuuuuus!
- Türkçe bilmiyor anne.
- “Evet” dedi ya!
- Sadece “evet” demeyi biliyor anne. Henüz “pipi”ye gelemedi.
- Sadece “evet” mi diyor sahi?
- Vallahi sadece “evet” diyor. Ne dersen “evet” diyor.
- Deme gız. Bundan iyi koca olur vallahi. Ben babandan kırk yıldır bana bir kez “evet” dediğini duymadım.
- Yakışıklı da ama; di mi anne?
- Yukarıda Allah var. Vallahi öyle.
- Anne, sence?
- Ne bence?
- İşte ya... "We can do"* yani.
- Haa. Yes, kızım yes. Hatta "just do it"kızım, just do it!**
* Obama'nın seçim kampanyasında kullandığı "Yapabiliriz" anlamına gelen slogan.
** Hemen yap.
Hıristiyanlar Paskalya bayramına hazırlanıyor
Hıristiyan aleminin en önemli dini bayramı Paskalya, cumartesi gecesi kiliselerde yapılacak olan ayinle başlayacak. Ancak Hıristiyan cemaati hazırlıklara şimdiden başladı. En çok satan hediyelik eşya ise tavşan ve mum.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 10 Nisan 2009
Türkiye’deki Hıristiyan cemaati Paskalya’yı kutlamaya hazırlanıyor. Cumartesi akşamı aile fertleri ve dostlarla kurulacak büyük bir sofrada, etsiz geçen oruç günleri (Büyük Perhiz) muhtemelen balıkla ya da kırmızı etlerle sonlanacak. Başta çocuklar olmak üzere herkes çikolataya doyacak. Paskalya, İsa’nın yeniden dirildiği gün olarak kabul ediliyor ve tüm Hıristiyan alemi bu özel günü, kendi içlerinde bazı farklılar olmakla beraber tasvir etmeye çalıştığımıza benzer bir törenle kutluyor. Pazar günü ise kiliselerde törenler düzenleniyor, birçok Avrupa ülkelerinde pazartesileri de (Easter Monday) resmi tatil ilan ediliyor.
Kutlamalar sırasında birbirlerine hediye verenlere de rastlanıyor. Yumurtalar yeniden doğumu simgeliyor. Yumurtalar da doğurganlığı gösterdiği için tavşanla anılıyor. Bu nedenle tavşan ve yumurta figürleri hediyelerin ana temasını oluşturuyor. Çocuklara tavşanların, kendilerine yumurtayla beraber oyuncak ve çikolata getirdikleri de söylenir. Bu nedenle en gözde hediyeler yumurta, tavşan ve onların resimlerinin yer aldığı dekorasyon malzemeleri oluyor.
Son Tavşan Bizim
İstanbul’da paskalya için hediyelik eşya satan mağaza sayısı bir elin parmaklarını bulmuyor. İlk uğradığımız dükkan sahibi Isac Taragano, bu yıl ithalatçının yaşadığı sorunlar nedeniyle yeni ürünler getiremediklerini söylüyor ve elinde geçen yıldan kalan bir tek tavşan olduğunu söylüyor. Onu da biz alıyor ve 20 yıldır paskalya hediyeleri satan Ani Ravul’un dükkanına giriyoruz. Burası bir hayli kalabalık ve onlarca çeşit var. “Normalde satışlar iki hafta önce başlardı, bu yıl son haftaya kaldı diyen Ravul, “Ürünlerin çoğu ithal. En çok mumlar, seramikler ilgi görüyor” diyor. Çocuklar yumurta şeklindeki çikolatalara çok ilgi gösteriyor. Evlerde de anneleriyle gerçek yumurtaları boyuyorlar.
“Kendimi çocuk gibi hissediyorum” diye bir cümle duyunca hemen arkamızdaki Lerna Özder ile tanışıyoruz. Oldukça kalabalık bir yemek yiyecekleri ve tüm dostlarını göreceği için oldukça heyecanlı olduğunu anlatan Özder, “Yemekte balık çok önemli. Özellikle de kalkan yeniyor. Paskalya çöreği, midye ve dolmadan oluşan bir sofra kuruluyor” diyerek bize biraz olsun Paskalya heyecanını aksettiriyor.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 10 Nisan 2009
Türkiye’deki Hıristiyan cemaati Paskalya’yı kutlamaya hazırlanıyor. Cumartesi akşamı aile fertleri ve dostlarla kurulacak büyük bir sofrada, etsiz geçen oruç günleri (Büyük Perhiz) muhtemelen balıkla ya da kırmızı etlerle sonlanacak. Başta çocuklar olmak üzere herkes çikolataya doyacak. Paskalya, İsa’nın yeniden dirildiği gün olarak kabul ediliyor ve tüm Hıristiyan alemi bu özel günü, kendi içlerinde bazı farklılar olmakla beraber tasvir etmeye çalıştığımıza benzer bir törenle kutluyor. Pazar günü ise kiliselerde törenler düzenleniyor, birçok Avrupa ülkelerinde pazartesileri de (Easter Monday) resmi tatil ilan ediliyor.
Kutlamalar sırasında birbirlerine hediye verenlere de rastlanıyor. Yumurtalar yeniden doğumu simgeliyor. Yumurtalar da doğurganlığı gösterdiği için tavşanla anılıyor. Bu nedenle tavşan ve yumurta figürleri hediyelerin ana temasını oluşturuyor. Çocuklara tavşanların, kendilerine yumurtayla beraber oyuncak ve çikolata getirdikleri de söylenir. Bu nedenle en gözde hediyeler yumurta, tavşan ve onların resimlerinin yer aldığı dekorasyon malzemeleri oluyor.
Son Tavşan Bizim
İstanbul’da paskalya için hediyelik eşya satan mağaza sayısı bir elin parmaklarını bulmuyor. İlk uğradığımız dükkan sahibi Isac Taragano, bu yıl ithalatçının yaşadığı sorunlar nedeniyle yeni ürünler getiremediklerini söylüyor ve elinde geçen yıldan kalan bir tek tavşan olduğunu söylüyor. Onu da biz alıyor ve 20 yıldır paskalya hediyeleri satan Ani Ravul’un dükkanına giriyoruz. Burası bir hayli kalabalık ve onlarca çeşit var. “Normalde satışlar iki hafta önce başlardı, bu yıl son haftaya kaldı diyen Ravul, “Ürünlerin çoğu ithal. En çok mumlar, seramikler ilgi görüyor” diyor. Çocuklar yumurta şeklindeki çikolatalara çok ilgi gösteriyor. Evlerde de anneleriyle gerçek yumurtaları boyuyorlar.
“Kendimi çocuk gibi hissediyorum” diye bir cümle duyunca hemen arkamızdaki Lerna Özder ile tanışıyoruz. Oldukça kalabalık bir yemek yiyecekleri ve tüm dostlarını göreceği için oldukça heyecanlı olduğunu anlatan Özder, “Yemekte balık çok önemli. Özellikle de kalkan yeniyor. Paskalya çöreği, midye ve dolmadan oluşan bir sofra kuruluyor” diyerek bize biraz olsun Paskalya heyecanını aksettiriyor.
Yatağan’da yaşamak Köprü'den daha riskli
Obama’ya Boğaz Köprüsü’ne pankart asarak 64 metre yükseklikten “Barış için iklimi kurtar” çağrısı yapan eylemciler, köprüye çıkmaktan değil iklim değişikliğinin sonuçlarından korkuyorlar.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 9 Nisan 2009 *
Fotoğraf: Serdar Çelik - Greenpeace
Pazartesi günü üç ayrı dilde üç ayrı pankartla ABD Başkanı Obama’ya anlamlı bir mesaj gönderen Greenpeace (Yeşilbarış) eylemcileri 14 saat gözaltında tutulduktan sonra salıverildi. Dördü kendilerini iplerle yerden 64 metre yükseklikteki köprüden aşağıya bıraktı, 14 tanesi ise kendilerini köprüye zincirledi. 10 yıldır Greenpeace’de gönüllü olan Gözde Baykara, köprüden geçen araçlardan kendilerine alkış ve kornalarla yapılan destekten bahsediyor. O sırada ipin ucunda pankart açmakla meşgul olan Mevlüt Yaman, Oğuzhan Yılmaz ve Özay Özer ise bu destekten pek haberdar değilmiş. Onlar için köprüden aşağıya sarkmak çok da korkulacak bir şey değil. “Orada ben ne yaptığımı biliyorum. Hakim olduğum bir konuda çalışıyorum” diyor Oğuzhan. Tek sorunun zamanla yarışmak olduğunu belirten Mevlüt, “Polisin geldiğini görüyorsun, uygulanan şiddetle başediyorsun” diye konuşuyor ve öncelikle emniyete önem verdiklerini o koşulu sağlamadan işe koyulmadıklarını özellikle belirtiyor. Özay ise ekliyor: “Yatağan termik santralinin yanında yaşamak köprüye çıkmaktan daha tehlikeli”.
Greenpeace’in çok merak edilen tırmanışçılarının çoğu dağcılıkla ya da sporla haşır neşir olmuş ve bu konuda eğitim almış kişiler. Özay, çevre alanında sosyoloji yüksek lisansı yapıyor ve endüstriyel tırmanışla uğraşıyor. Gözde işin mühendislik tarafına ısınamadığı için son sınıftayken çevre mühendisliğini bırakmış. Fotoğraf karemize sığdıramadığımız Cihan ise hukuk fakültesinde son sınıfta. Oğuzhan Aikido hocası ve Mevlüt’te spor bilimlerinde okumuş. Kimi karada iyi kimi denizde anlayacağınız. Onları Greenpeace’e çeken ise eylemlerden çok Greenpeace’in söylemleri olmuş. Şiddet karşıtı duruşu, eylemlerde sivil itaatsizlik ve doğrudan eylemi seçmesi ve tabi ki çevre için yaptıkları çalışmalar.
İklim değişikliği ve nükleer enerji hemen hemen hepsi için Türkiye’nin en öncelikli sorunları arasında yer alıyor. Sorunların çözümü için “Batının eski teknolojilerini transfer etmeyi durdurmak lazım” diyen Özay’ın çağrısına, Mevlüt’ün desteği, “İnsanın toprakla bağı kopmuş durumda, bu ilişkiyi yeniden kurmak lazım” yönünde oluyor. Eylemde hedef aldıkları Obama hakkında ise olumlu düşünceler hakim. İklim konusunda söyledikleri cazip. “Obama’ya inanmak istiyorum” diyorlar ama öncelikle yıl sonunda Kopenhag’ta yapılacak iklim görüşmelerinde Obama’nın sınavı geçmesi lazım.
***
Mini Yeşil-Anket
Greenpeace yerel seçimlerden önce belediye başkanlarından temiz enerji sözü almıştı. Eylemcilere bulundukları kentte belediye başkanı olsaydınız ilk ne yapardınız diye sorduk.
Özay (Eskişehir) Bisiklet yollarının geliştirir, yeşil mimari örneklerini arttırırdım.
Gözde (İstanbul) Toplu taşıma ücretlerini düşürürdüm.
Oğuzhan (Ankara) Şehir merkezindeki araç trafiğini azaltır yayalara açardım.
Mevlüt (İstanbul) Güneş için belediye başkanları bildirgesini imzalardım. Kadir Topbaş hala imzalamadı!
* Tam metin
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 9 Nisan 2009 *
Fotoğraf: Serdar Çelik - Greenpeace
Pazartesi günü üç ayrı dilde üç ayrı pankartla ABD Başkanı Obama’ya anlamlı bir mesaj gönderen Greenpeace (Yeşilbarış) eylemcileri 14 saat gözaltında tutulduktan sonra salıverildi. Dördü kendilerini iplerle yerden 64 metre yükseklikteki köprüden aşağıya bıraktı, 14 tanesi ise kendilerini köprüye zincirledi. 10 yıldır Greenpeace’de gönüllü olan Gözde Baykara, köprüden geçen araçlardan kendilerine alkış ve kornalarla yapılan destekten bahsediyor. O sırada ipin ucunda pankart açmakla meşgul olan Mevlüt Yaman, Oğuzhan Yılmaz ve Özay Özer ise bu destekten pek haberdar değilmiş. Onlar için köprüden aşağıya sarkmak çok da korkulacak bir şey değil. “Orada ben ne yaptığımı biliyorum. Hakim olduğum bir konuda çalışıyorum” diyor Oğuzhan. Tek sorunun zamanla yarışmak olduğunu belirten Mevlüt, “Polisin geldiğini görüyorsun, uygulanan şiddetle başediyorsun” diye konuşuyor ve öncelikle emniyete önem verdiklerini o koşulu sağlamadan işe koyulmadıklarını özellikle belirtiyor. Özay ise ekliyor: “Yatağan termik santralinin yanında yaşamak köprüye çıkmaktan daha tehlikeli”.
Greenpeace’in çok merak edilen tırmanışçılarının çoğu dağcılıkla ya da sporla haşır neşir olmuş ve bu konuda eğitim almış kişiler. Özay, çevre alanında sosyoloji yüksek lisansı yapıyor ve endüstriyel tırmanışla uğraşıyor. Gözde işin mühendislik tarafına ısınamadığı için son sınıftayken çevre mühendisliğini bırakmış. Fotoğraf karemize sığdıramadığımız Cihan ise hukuk fakültesinde son sınıfta. Oğuzhan Aikido hocası ve Mevlüt’te spor bilimlerinde okumuş. Kimi karada iyi kimi denizde anlayacağınız. Onları Greenpeace’e çeken ise eylemlerden çok Greenpeace’in söylemleri olmuş. Şiddet karşıtı duruşu, eylemlerde sivil itaatsizlik ve doğrudan eylemi seçmesi ve tabi ki çevre için yaptıkları çalışmalar.
İklim değişikliği ve nükleer enerji hemen hemen hepsi için Türkiye’nin en öncelikli sorunları arasında yer alıyor. Sorunların çözümü için “Batının eski teknolojilerini transfer etmeyi durdurmak lazım” diyen Özay’ın çağrısına, Mevlüt’ün desteği, “İnsanın toprakla bağı kopmuş durumda, bu ilişkiyi yeniden kurmak lazım” yönünde oluyor. Eylemde hedef aldıkları Obama hakkında ise olumlu düşünceler hakim. İklim konusunda söyledikleri cazip. “Obama’ya inanmak istiyorum” diyorlar ama öncelikle yıl sonunda Kopenhag’ta yapılacak iklim görüşmelerinde Obama’nın sınavı geçmesi lazım.
***
Mini Yeşil-Anket
Greenpeace yerel seçimlerden önce belediye başkanlarından temiz enerji sözü almıştı. Eylemcilere bulundukları kentte belediye başkanı olsaydınız ilk ne yapardınız diye sorduk.
Özay (Eskişehir) Bisiklet yollarının geliştirir, yeşil mimari örneklerini arttırırdım.
Gözde (İstanbul) Toplu taşıma ücretlerini düşürürdüm.
Oğuzhan (Ankara) Şehir merkezindeki araç trafiğini azaltır yayalara açardım.
Mevlüt (İstanbul) Güneş için belediye başkanları bildirgesini imzalardım. Kadir Topbaş hala imzalamadı!
* Tam metin
Küresel ısınma Obama’ya rağmen gündemden düştü
2007 yılında gündemin en üst sıralarında yer alan küresel ısınma Obama’nın iktidara gelişiyle ABD’nin mücadeleye aktif katılmasına rağmen medyada daha az haber konusu olmaya başladı. Uzmanlar, ekonomik krizin ve küresel ısınmanın doğal bir süreç olduğunu iddia eden karşı propagandanın önemine dikkat çekiyor.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 7 Nisan 2009
Avrupa Çevre Ajansı, Lizbon Üniversitesi ve Calouste Gulbenkian Vakfı’nın Portekiz’in Lizbon kentinde düzenlediği Medya ve Çevre adlı toplantıda iklim değişikliği sorunu masaya yatırıldı. Avrupa ve Amerika’dan bilim insanları, medya konusunda araştırmalar yapan akademisyenler ve gazetecilerin katıldığı toplantı iki gün sürdü. İngiltere’de ve Amerika’da birbirinden bağımsız yapılan araştırmalar 2007 yılında medyada gündemden inmeyen “küresel ısınma” konusunun 2008 yılında tam tersi yönde ilerleyerek rutin haber sınıfına girdiğini gösteriyor. Uzmanlara göre, ABD’nin önceki başkanı George Bush’un aksine, küresel ısınmayı durdurmak için önemli hedefler belirleyen ve ekonomik durgunluğu, temiz enerjiye yaptığı yatırımlarla önlemek için milyarlarca dolar harcayan Obama’nın başkanlığı da bu gidişatı değiştirmedi.
Obama’ya kamuoyu desteği şart
Toplantıda özel bir konuşma yapan North Carolina Üniversitesi İletişim Bölümleri profesörlerinden Robert Cox, konuşmasında iklim değişikliğinin insan etkisiyle meydana geldiğini inkar eden yayınların arttığına dikkat çekti ve ekonomik krizin iklim değişikliği sorunun önüne geçtiğine değindi. İngiltere’nin uzaktan eğitim kurumu olan “Open University”de görev yapan ve iklim değişikliği ile medya üzerine çalışmaları bulunan Prof. Joe Smith de benzer bir eğilim İngiltere’de de egemen olduğuna dikkat çekti. Küresel ısınmayı inkar edenlerin, internetteki bloglar, hava durumu sunucuları, köşe yazarları ve sağ eğilimli ‘think-thank’lar aracılığıyla fikirlerini yaydıklarını belirten Smith, “Obama, Kopenhag’da Kyoto devamı bir metne imza atsa bile bunu kongreye götürdüğünde çok ciddi bir kamuoyu desteğine ihtiyacı olacak. Beni asıl endişelendiren bu kamuoyu desteği” diyor.
Obama’nın yeşil enerji planı
* Önümüzdeki 10 yıl içerisinde rüzgar, güneş ve enerji verimliliği gibi temiz enerji kaynaklarına 150 milyar dolar yatırılacak ve 5 milyon kişiye iş sahası açılacak
* Önümüzdeki 10 yıl içerisinde tasarruf ve alternatif teknolojilerle Venezuella ve Orta Doğu’dan ithal edilen petrole ihtiyaç duyulmayacak hale gelinecek.
* 2015 yılına kadar Amerika’da üretilmiş 1 milyon melez (hibrid / elektrik ve petrolle çalışan) otomobil yollarda olacak.
* 2012’ye kadar Amerika’nın elektriğinin yüzde 10’u; 2025’e kadarsa yüzde 25’i yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanacak.
* 2050 yılına kadar Amerika’nın atmosfere saldığı seragazları, karbon ticareti de kullanılarak yüzde 80 azaltılacak.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 7 Nisan 2009
Avrupa Çevre Ajansı, Lizbon Üniversitesi ve Calouste Gulbenkian Vakfı’nın Portekiz’in Lizbon kentinde düzenlediği Medya ve Çevre adlı toplantıda iklim değişikliği sorunu masaya yatırıldı. Avrupa ve Amerika’dan bilim insanları, medya konusunda araştırmalar yapan akademisyenler ve gazetecilerin katıldığı toplantı iki gün sürdü. İngiltere’de ve Amerika’da birbirinden bağımsız yapılan araştırmalar 2007 yılında medyada gündemden inmeyen “küresel ısınma” konusunun 2008 yılında tam tersi yönde ilerleyerek rutin haber sınıfına girdiğini gösteriyor. Uzmanlara göre, ABD’nin önceki başkanı George Bush’un aksine, küresel ısınmayı durdurmak için önemli hedefler belirleyen ve ekonomik durgunluğu, temiz enerjiye yaptığı yatırımlarla önlemek için milyarlarca dolar harcayan Obama’nın başkanlığı da bu gidişatı değiştirmedi.
Obama’ya kamuoyu desteği şart
Toplantıda özel bir konuşma yapan North Carolina Üniversitesi İletişim Bölümleri profesörlerinden Robert Cox, konuşmasında iklim değişikliğinin insan etkisiyle meydana geldiğini inkar eden yayınların arttığına dikkat çekti ve ekonomik krizin iklim değişikliği sorunun önüne geçtiğine değindi. İngiltere’nin uzaktan eğitim kurumu olan “Open University”de görev yapan ve iklim değişikliği ile medya üzerine çalışmaları bulunan Prof. Joe Smith de benzer bir eğilim İngiltere’de de egemen olduğuna dikkat çekti. Küresel ısınmayı inkar edenlerin, internetteki bloglar, hava durumu sunucuları, köşe yazarları ve sağ eğilimli ‘think-thank’lar aracılığıyla fikirlerini yaydıklarını belirten Smith, “Obama, Kopenhag’da Kyoto devamı bir metne imza atsa bile bunu kongreye götürdüğünde çok ciddi bir kamuoyu desteğine ihtiyacı olacak. Beni asıl endişelendiren bu kamuoyu desteği” diyor.
Obama’nın yeşil enerji planı
* Önümüzdeki 10 yıl içerisinde rüzgar, güneş ve enerji verimliliği gibi temiz enerji kaynaklarına 150 milyar dolar yatırılacak ve 5 milyon kişiye iş sahası açılacak
* Önümüzdeki 10 yıl içerisinde tasarruf ve alternatif teknolojilerle Venezuella ve Orta Doğu’dan ithal edilen petrole ihtiyaç duyulmayacak hale gelinecek.
* 2015 yılına kadar Amerika’da üretilmiş 1 milyon melez (hibrid / elektrik ve petrolle çalışan) otomobil yollarda olacak.
* 2012’ye kadar Amerika’nın elektriğinin yüzde 10’u; 2025’e kadarsa yüzde 25’i yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanacak.
* 2050 yılına kadar Amerika’nın atmosfere saldığı seragazları, karbon ticareti de kullanılarak yüzde 80 azaltılacak.
Yeni başkanlar, çevre için ne yapacaksınız?
Yerel seçimler bitti, başkanlar belirlendi. Çevreciler vakit kaybetmeden yeni belediye başkanlarından kentleri iklim değişikliğine neden olmamak için yeniden tasarlamaya çağırdı. REC (Bölgesel Çevre Merkezi) kentleri karbonsuzlaştırmak için beş kademeli bir plan hazırladı.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 2 Nisan 2009
İklim değişikliği tüm dünyayı tehdit ediyor ve insanları yaşam tarzlarını değiştirmeye zorluyor. Dünyadaki seragazlarının yüzde 75’i direkt ve dolaylı olarak kentlerden kaynaklanıyor. REC (Bölgesel Çevre Merkezi) Türkiye, Sürdürülebilir Kentler Birliği (ICLEI) tarafından geliştirilen “İklim Dostu Kentler Kampanyası”nı Türkiye’de de başlattı. Dün seçilen belediye başkanları ve seçmenlerden sürdürülebilir enerji, ulaşım, konut, arazi planlaması ve atık yönetimi politikalarını talep etmeye çağıran REC, bu sayede kentlerden kaynaklanan ve küresel iklim değişikliğine yol açan seragazı emisyonlarının azaltılabileceğini söylüyor.
Beş adımda iklim dostu kentler
İklim Dostu Kentler Kampanyası (ICLEI-CCP) kapsamında kentlerde daha az karbon emisyonu çıkarmak için beş adımdan oluşan bir plan öneriliyor. İlk adımda kentleri, ne kadar seragazı ürettiğini hesaplamaya ve artış tahminleri yapmaya çağıran REC, daha sonra her kentin ne kadar emisyon azaltımı yapabileceği yönünde bir hedef belirlemesini öneriyor. Üçüncü adım ise bu hedefe ulaşabilmek için kentlerde yapılabilecekleri belirlemek. Seragazlarının özellikle kömür ve petrol gibi fosil yakıtlardan kaynaklandığı bilindiği için, binalarda yapılacak enerji tasarrufu, ulaşımda metro gibi toplu taşıma yöntemlerine ağırlık verilmesi seçenekleri ön plana çıkıyor. Dördüncü adım belirlenen uygulamaları hayata geçirmek ve beşincisi ise sonuçları değerlendirmek olarak saptanmış.
Kentlerin kampanyanın göbeğinde yer alması, iklim değişikliğinden en fazla etkilenecek yerlerin başında yine kentlerin gelmesinden kaynaklanıyor. Çünkü dünya nüfusunun yarısı, Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 75'i kentlerde yaşıyor. Bölgesel sıcaklık yükselmeleri ile birlikte kentlerde hava kirliliği artıyor, kuraklık ve sel olaylarının artışı kentsel su kaynaklarını olumsuz etkiliyor. Kıyı bölgelerindeki yerleşim yerlerinin ileriki on yıllar içerisinde su altında kalma riski bile var.
***
Daha az karbon salımı için yerel yönetimler neler yapabilir?
• Enerji verimliliğinin desteklemesi, temiz ve yenilenebilir enerjinin yaygınlaştırılması
• Daha fazla yeşil alan yaratılması, daha sağlıklı kentleşme politikası
• Katı atık yönetimi ile geri dönüşüm, atık azaltımı, kompost ve metan gazı kullanma altyapısının hazırlanması.
• Ulaşım planlaması ile daha etkin toplu taşıma, yaya ve bisiklet ulaşımı için altyapı oluşturulması.
***
Dünyada İklimler Değişiyor Kömür ve petrol gibi fosil yakıtların tüketilmesi ve orman alanlarının yok edilmesi sonucunda, sera gazlarının miktarı son 500.000 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Son 200 yıldaki en sıcak 10 yıl, son 20 yılda yaşandı. Tüm dünyada kuraklık, sel, kasırga gibi aşırı iklim olayları gitgide artıyor. Türkiye’de ortalama sıcaklıklarda uzun vadede 5-6 C arasında artış ve ortalama yağışlarda ise yüzde 40’a varan oranda azalma bekleniyor.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 2 Nisan 2009
İklim değişikliği tüm dünyayı tehdit ediyor ve insanları yaşam tarzlarını değiştirmeye zorluyor. Dünyadaki seragazlarının yüzde 75’i direkt ve dolaylı olarak kentlerden kaynaklanıyor. REC (Bölgesel Çevre Merkezi) Türkiye, Sürdürülebilir Kentler Birliği (ICLEI) tarafından geliştirilen “İklim Dostu Kentler Kampanyası”nı Türkiye’de de başlattı. Dün seçilen belediye başkanları ve seçmenlerden sürdürülebilir enerji, ulaşım, konut, arazi planlaması ve atık yönetimi politikalarını talep etmeye çağıran REC, bu sayede kentlerden kaynaklanan ve küresel iklim değişikliğine yol açan seragazı emisyonlarının azaltılabileceğini söylüyor.
Beş adımda iklim dostu kentler
İklim Dostu Kentler Kampanyası (ICLEI-CCP) kapsamında kentlerde daha az karbon emisyonu çıkarmak için beş adımdan oluşan bir plan öneriliyor. İlk adımda kentleri, ne kadar seragazı ürettiğini hesaplamaya ve artış tahminleri yapmaya çağıran REC, daha sonra her kentin ne kadar emisyon azaltımı yapabileceği yönünde bir hedef belirlemesini öneriyor. Üçüncü adım ise bu hedefe ulaşabilmek için kentlerde yapılabilecekleri belirlemek. Seragazlarının özellikle kömür ve petrol gibi fosil yakıtlardan kaynaklandığı bilindiği için, binalarda yapılacak enerji tasarrufu, ulaşımda metro gibi toplu taşıma yöntemlerine ağırlık verilmesi seçenekleri ön plana çıkıyor. Dördüncü adım belirlenen uygulamaları hayata geçirmek ve beşincisi ise sonuçları değerlendirmek olarak saptanmış.
Kentlerin kampanyanın göbeğinde yer alması, iklim değişikliğinden en fazla etkilenecek yerlerin başında yine kentlerin gelmesinden kaynaklanıyor. Çünkü dünya nüfusunun yarısı, Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 75'i kentlerde yaşıyor. Bölgesel sıcaklık yükselmeleri ile birlikte kentlerde hava kirliliği artıyor, kuraklık ve sel olaylarının artışı kentsel su kaynaklarını olumsuz etkiliyor. Kıyı bölgelerindeki yerleşim yerlerinin ileriki on yıllar içerisinde su altında kalma riski bile var.
***
Daha az karbon salımı için yerel yönetimler neler yapabilir?
• Enerji verimliliğinin desteklemesi, temiz ve yenilenebilir enerjinin yaygınlaştırılması
• Daha fazla yeşil alan yaratılması, daha sağlıklı kentleşme politikası
• Katı atık yönetimi ile geri dönüşüm, atık azaltımı, kompost ve metan gazı kullanma altyapısının hazırlanması.
• Ulaşım planlaması ile daha etkin toplu taşıma, yaya ve bisiklet ulaşımı için altyapı oluşturulması.
***
Dünyada İklimler Değişiyor Kömür ve petrol gibi fosil yakıtların tüketilmesi ve orman alanlarının yok edilmesi sonucunda, sera gazlarının miktarı son 500.000 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Son 200 yıldaki en sıcak 10 yıl, son 20 yılda yaşandı. Tüm dünyada kuraklık, sel, kasırga gibi aşırı iklim olayları gitgide artıyor. Türkiye’de ortalama sıcaklıklarda uzun vadede 5-6 C arasında artış ve ortalama yağışlarda ise yüzde 40’a varan oranda azalma bekleniyor.
AB tarım ilacını sınırladı. Türkiye'de ne olacak?
Avrupa Parlamentosu’nun tarım sektöründe kullanılan pestisitlere sınırlama getirmesi hem Avrupa’da hem de Türkiye’de tartışma yarattı. Tarım bitkilerini çeşitli haşerelerden korumak amacıyla kullanılan pestisitlerin bir çoğu, alınan bu karar doğrultusunda yasaklanıyor ve geçiş süreci olarak da azami 10 yıl gibi bir süre tanınıyor.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 1 Nisan 2009
Ocak ayında Avrupa Birliği (AB) tarafından bazı pestisitlerin kullanımını yasaklayan karar öncelikle pestisitlerin, sinir sistemine, iç salgı bezlerine etki eden, kansere yol açan ve genetik yapıyı bozan türlerini devre dışı bırakmayı hedefliyor. Karar, 577’ye karşı 61 oyla alındı ve 20’ye yakın maddenin AB içerisinde kullanımı yasaklandı. Karara karşı ise özellikle İngiltere’den muhalif sesler gelmeye devam ediyor. Tarımda üretim rakamlarını aşağıya çekeceği gerekçesiyle bu yeni düzenlemeye karşı çıkan AB Parlamentosu Muhafazakar Grup milletvekillerinden Neil Parish, bazı ürünlerde yüzde 50’ye kadar rekolte kayıpları yaşanabileceğini öne sürüyor.
Lobici Profesör
En son olarak İngiltere Hükümeti’nin bir numaralı bilim danışmanı Profesör John Beddington da yeni düzenlemeyi bilimsel ve mantıklı olmamakla suçladı. Çevre konularına yer veren dünyaca ünlü “Ecologist” dergisinin bu yoruma yanıtı ise Beddington’ı rengini belli ettiği ve genleri değiştirilmiş ürünlerle tarım ilaçları için şirketler adına lobi yaptığı yönünde oldu.
Sıkı denetim şart
Türkiye’nin bu yasaktan nasıl etkilendiğini sorduğumuz Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. M. Oktay Gürkan ise pestisit kullanımının ülkesel düzeyde yönetilmesinin önemine dikkat çekiyor ve bu konuda disiplinli, hızlı, doğru karar vermek ve dünyayı izlemek gerektiğini söylüyor. Gürkan, “Bu son gelişme sadece bizde değil, tüm AB ülkelerinde olumlu ve olumsuz etkilerinin çokça tartışıldığı bir konu. AB üyesi ülkelerin tümünde pestisit kullanımına neden olan sorunlar aynı olmadığı gibi, ülkemizdeki tarımsal zararlı sorunlar da bunlardan çok farklı. Ülkemizin yetkili uzmanları AB’nin aldığı bu kararı, gerekli platformlarda değerlendirmektedir ve sanırım yakında bu konuda ülkemiz için uygun olan kararı alacaklardır” diyor. Kamuoyunda yaygın olan, pestisit kontrolünün son derece kontrolsüz yapıldığı düşüncesinin doğru olmadığını da söyleyen Gürkan, “Tüm pestisitlerin insan ve çevre sağlığı açısından bilinen ve bilinmeyen riskleri var. Uzman olmayan kişilerin tarım ilaçlarını satması, önermesi, kullanması mutlaka denetim altına alınmalıdır” açıklamasını da sözlerine ekliyor.
Yasak, AB’ye mal satan üreticileri de ilgilendiriyor. Yasağı destekleyen Avrupa Parlamentosu Yeşiller Milletvekili Hiltrud Breyer, “Bu karar, zararlı pestisitlerin başka yerlerde kullanımını da engelleyerek domino etkisi yaratacak. AB’ye ihraç edilen ürünlerin de yasaklı pestisitler içermemsi gerekiyor” diyor.
“Alternatif Yöntemlerin Üzerinde Durulmalı”
Prof.Dr. M.Oktay Gürkan
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü
Alternatif tarımsal savaş yöntemleri mutlaka üzerinde durulması ve yaygınlaştırılması gerekli yöntemler. Ülkemizde bu konudaki çalışmalar yaygın, ancak bu yöntemlerin hiçbirisi tek başına kimyasal savaş kadar hızlı, etkili, ucuz ve çiftçiler tarafından kolay uygulanabilir değil. O nedenle ülkemizin çok deneyimli tarımsal savaş uzmanlarının “Entegre Zararlı Yönetimi " programlarını kısa sürede gündeme getirmeleri gerekli. Pestisit kullanımı da bu programlar içinde daha kolay kontrol edilebilir, çiftçiler eğitilebilir.
***
Arıların kaybolmasından da pestisitler sorumlu
Pestisitlere karşı alınan bu kararın nedenlerinden biri de arıların esrarengiz bir biçimde ortadan kaybolması. Almanya’daki Julius Kuehn Enstitüsü’nde yapılan araştırmalar, ölen 30 arıdan 29’unun, meyve ve sebzeleri sinek ve kurtlardan korumak için kullanılan pestisitlerle ilgili olduğunu ortaya koymuştu.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 1 Nisan 2009
Ocak ayında Avrupa Birliği (AB) tarafından bazı pestisitlerin kullanımını yasaklayan karar öncelikle pestisitlerin, sinir sistemine, iç salgı bezlerine etki eden, kansere yol açan ve genetik yapıyı bozan türlerini devre dışı bırakmayı hedefliyor. Karar, 577’ye karşı 61 oyla alındı ve 20’ye yakın maddenin AB içerisinde kullanımı yasaklandı. Karara karşı ise özellikle İngiltere’den muhalif sesler gelmeye devam ediyor. Tarımda üretim rakamlarını aşağıya çekeceği gerekçesiyle bu yeni düzenlemeye karşı çıkan AB Parlamentosu Muhafazakar Grup milletvekillerinden Neil Parish, bazı ürünlerde yüzde 50’ye kadar rekolte kayıpları yaşanabileceğini öne sürüyor.
Lobici Profesör
En son olarak İngiltere Hükümeti’nin bir numaralı bilim danışmanı Profesör John Beddington da yeni düzenlemeyi bilimsel ve mantıklı olmamakla suçladı. Çevre konularına yer veren dünyaca ünlü “Ecologist” dergisinin bu yoruma yanıtı ise Beddington’ı rengini belli ettiği ve genleri değiştirilmiş ürünlerle tarım ilaçları için şirketler adına lobi yaptığı yönünde oldu.
Sıkı denetim şart
Türkiye’nin bu yasaktan nasıl etkilendiğini sorduğumuz Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. M. Oktay Gürkan ise pestisit kullanımının ülkesel düzeyde yönetilmesinin önemine dikkat çekiyor ve bu konuda disiplinli, hızlı, doğru karar vermek ve dünyayı izlemek gerektiğini söylüyor. Gürkan, “Bu son gelişme sadece bizde değil, tüm AB ülkelerinde olumlu ve olumsuz etkilerinin çokça tartışıldığı bir konu. AB üyesi ülkelerin tümünde pestisit kullanımına neden olan sorunlar aynı olmadığı gibi, ülkemizdeki tarımsal zararlı sorunlar da bunlardan çok farklı. Ülkemizin yetkili uzmanları AB’nin aldığı bu kararı, gerekli platformlarda değerlendirmektedir ve sanırım yakında bu konuda ülkemiz için uygun olan kararı alacaklardır” diyor. Kamuoyunda yaygın olan, pestisit kontrolünün son derece kontrolsüz yapıldığı düşüncesinin doğru olmadığını da söyleyen Gürkan, “Tüm pestisitlerin insan ve çevre sağlığı açısından bilinen ve bilinmeyen riskleri var. Uzman olmayan kişilerin tarım ilaçlarını satması, önermesi, kullanması mutlaka denetim altına alınmalıdır” açıklamasını da sözlerine ekliyor.
Yasak, AB’ye mal satan üreticileri de ilgilendiriyor. Yasağı destekleyen Avrupa Parlamentosu Yeşiller Milletvekili Hiltrud Breyer, “Bu karar, zararlı pestisitlerin başka yerlerde kullanımını da engelleyerek domino etkisi yaratacak. AB’ye ihraç edilen ürünlerin de yasaklı pestisitler içermemsi gerekiyor” diyor.
“Alternatif Yöntemlerin Üzerinde Durulmalı”
Prof.Dr. M.Oktay Gürkan
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü
Alternatif tarımsal savaş yöntemleri mutlaka üzerinde durulması ve yaygınlaştırılması gerekli yöntemler. Ülkemizde bu konudaki çalışmalar yaygın, ancak bu yöntemlerin hiçbirisi tek başına kimyasal savaş kadar hızlı, etkili, ucuz ve çiftçiler tarafından kolay uygulanabilir değil. O nedenle ülkemizin çok deneyimli tarımsal savaş uzmanlarının “Entegre Zararlı Yönetimi " programlarını kısa sürede gündeme getirmeleri gerekli. Pestisit kullanımı da bu programlar içinde daha kolay kontrol edilebilir, çiftçiler eğitilebilir.
***
Arıların kaybolmasından da pestisitler sorumlu
Pestisitlere karşı alınan bu kararın nedenlerinden biri de arıların esrarengiz bir biçimde ortadan kaybolması. Almanya’daki Julius Kuehn Enstitüsü’nde yapılan araştırmalar, ölen 30 arıdan 29’unun, meyve ve sebzeleri sinek ve kurtlardan korumak için kullanılan pestisitlerle ilgili olduğunu ortaya koymuştu.
Grevdeki sendikaya önce “ergenekon” suçlaması sonra “hırsız” şoku
İşçileri aylardır grevde olan Türk-İş’e bağlı Deri-İş sendikasına önce işveren “Ergenekon” suçlaması yaptı ardından sendikanın merkezine hırsız girdi. Hırsız, sendikanın tüm bilgilerinin olduğu bilgisayarı çaldı. Özgür Gürbüz / 1 Nisan 2009
Tek başına çıktığı grevde 272. gününe giren Emine Arslan’ın üye olduğu Deri-İş sendikasına Ergenekon’un gizli ortağı suçlaması yapıldı. DESA adlı şirketin sahibi Melih Çelet tarafından, Samanyolu TV’de yayınlanan programda yapılan iddialarda, Ergenekon örgütünün taşeronu olduğu iddia edilen Devrimci Karargah Örgütü’nün bazı sendikaları kullanarak işçileri sokağa dökeceği ve kargaşa çıkaracağı söylendi. 22 Mart tarihinde yayınlanan programın sonlarında ise DESA’nın sahibi Çelet söz aldı ve sendikal süreçte anlaşamadığı işçilerin yaptıkları eylemleri bir senaryo olarak tanımladı. Programdan sonra önce sendikanın web sayfası saldırıya uğradı. 30 Mart günü ise sendika genel merkezine hırsız girdi ve sendikayla ilgili bilgilerin olduğu iki bilgisayar çalındı.
Konu hakkında, Samanyolu TV binası önünde bugün (1 Nisan 2009) bir basın açıklaması yapacak olan sendika yetkilileri, “Ulusal ve uluslararası boyutta sendikamıza olan desteğin artması ile bize yönelik çirkin saldırıların şekli ve rengi giderek değişmektedir. Sendikamız ciddi bir komplo ile karşı karşıyadır” açıklamasını yapıyor.
Patrondan garip açıklama
DESA grevi kamuoyunda özellikle türbanlı işçi Emine Arslan'ın tek başına Sefaköy'deki fabrika önünde yaptığı direnişle Türkiye'de duyulmuştu. Samanyolu'nun 22 Mart tarihli haberi, Emine Arslan'ın Avrupa'da satılan DESA ürünlerini boykot için İtalya, İspanya ve Fransa’da yabancı mağazaların önünde açıklamalar yapıp uluslararası konfederasyonlarla işbirliğine gitmesinden hemen sonra yayınlandı. Çelet’in televizyonda yaptığı açıklamada, “Hiç algılamadığımız veya beklemediğimiz bir şekilde Avrupa’da, Avrupa sendikaları tarafından dünyadaki hizmet vermeye devam ettiğimiz dünya markalarına anında bir naskı uygulamaya başladılar” sözlerine yer veriliyor. Halbuki Deri-İş’in, sendikaya üye olmaları nedeniyle işten atılan işçiler için sürdürdüğü mücadeleyi büyüteceği ve bunu uluslararası arenalara taşıyarak firmaya boykot çağrısı yapacağı biliniyordu. Çelet’in açıklamaları bu nedenle çok inandırıcı gözükmüyor daha çok sendika ve işçilere yönelik bir karalama kampanyasına benziyor.
Büyük düşün Türkiye!
Özgür Gürbüz / 27 Mart 2009
Helikoptere biniyorsunuz düşüyor.
Günlerce nereye düştüğünü bulamıyorsunuz.
Uçağa biniyorsunuz çakılıyor, Avrupa’nın göbeğiyle iletişim kurup kaç kişi kaybettik öğrenemiyorsunuz.
Trene biniyorsunuz; hızlısı raydan çıkıyor, yavaşı vince tosluyor.
Otobüse, otomobile besmeleyle biniyorsunuz çünkü Türkiye trafik kazalarında dünya ikincisi. Yürüyecek kaldırım bulursanız, üzerinize ya kamyon çıkıyor ya kafanıza bir blok cam düşüyor. Feribota binseniz yanıyor, vapura ulaşamadan iskele batıyor.
Baraj yapıyorsunuz kapak tutmuyor.
Memleket sapır sapır dökülüyor deseniz adınız “köktenci muhalif” oluyor.
Beyoğlu’nun kaldırımlarını iki yılda yapamayanlar 5 yılda nükleer reaktör yapmaya hazırlanıyor.
Ya yaparlarsa?
Allah korusun!
Kriz hep “teğet geçiyor”.
Haklı Başbakan, krizler bile bize bulaşmaktan korkuyor.
Bir gelse sağlam çıkamaz bu ülkeden.
Kolunu bacağını bırakır gider.
Bir yerden bir yere gitmenin mümkün olmadığı bir memlekette yaşıyoruz. Tek güvenli ulaşım aracımız eşekler. Uçak uçuramayan, helikopter indiremeyen, otobüs süremeyen, baraj yapamayan bir memlekette yaşıyoruz ve birileri bana büyük düşün diyor.
Büyük düşün Türkiye, bin eşeğe sür Niğde’ye…
Helikoptere biniyorsunuz düşüyor.
Günlerce nereye düştüğünü bulamıyorsunuz.
Uçağa biniyorsunuz çakılıyor, Avrupa’nın göbeğiyle iletişim kurup kaç kişi kaybettik öğrenemiyorsunuz.
Trene biniyorsunuz; hızlısı raydan çıkıyor, yavaşı vince tosluyor.
Otobüse, otomobile besmeleyle biniyorsunuz çünkü Türkiye trafik kazalarında dünya ikincisi. Yürüyecek kaldırım bulursanız, üzerinize ya kamyon çıkıyor ya kafanıza bir blok cam düşüyor. Feribota binseniz yanıyor, vapura ulaşamadan iskele batıyor.
Baraj yapıyorsunuz kapak tutmuyor.
Memleket sapır sapır dökülüyor deseniz adınız “köktenci muhalif” oluyor.
Beyoğlu’nun kaldırımlarını iki yılda yapamayanlar 5 yılda nükleer reaktör yapmaya hazırlanıyor.
Ya yaparlarsa?
Allah korusun!
Kriz hep “teğet geçiyor”.
Haklı Başbakan, krizler bile bize bulaşmaktan korkuyor.
Bir gelse sağlam çıkamaz bu ülkeden.
Kolunu bacağını bırakır gider.
Bir yerden bir yere gitmenin mümkün olmadığı bir memlekette yaşıyoruz. Tek güvenli ulaşım aracımız eşekler. Uçak uçuramayan, helikopter indiremeyen, otobüs süremeyen, baraj yapamayan bir memlekette yaşıyoruz ve birileri bana büyük düşün diyor.
Büyük düşün Türkiye, bin eşeğe sür Niğde’ye…
Krediler çevreci projelere
Çevre sorunlarının ciddi boyutlara ulaşması, tüketicinin bu konuda bilinçlenmesi giderek tüm sektörleri bu konuda harekete geçiriyor. Bankalar arasında da bu konuda rekabet artıyor. İki hafta önce TSKB, Birleşmiş Milletler Çevre Programı Finans Girişimi’ne Türkiye’den üye olan ilk banka oldu. Banka kredi başvurularını projelerin çevreci olup olmamasına göre değerlendiriyor.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 27 Mart 2009
Kimilerine göre bir göz boyama, kimilerine göreyse duyarlı, “hiç yoktan iyidir” cinsinden olumlu adımlar. Hayatımızın yeşerdiği şu günlerde paralarımızın rengi de hafiften yeşile çalmaya başladı. Garanti Bankası’nın çevreci ‘bonus’ kartıyla yaptığınız alışverişten kazandığınız puanlar Doğal hayatı Koruma Vakfı’na (WWF) bağış oluyor. İş Bankası’nın TEMA Çevre Fonu ile hem yatırım yapıyor hem de paranızın bir anlamda “yabancıya” gitmemesini sağlıyorsunuz. Türkiye Sanayi ve Kalkınma Bankası’nın (TSKB) yıllık yüzde 10 gelir garantili ‘Temiz Enerji Fonu’da çevreci yatırımcılar için başka bir seçenek. Bu fonun bir başka özelliği ise TSKB’nin elde ettiği gelirle fon yatırımcılarının karbon ayak izlerini silmesi. TSKB Genel Müdürü Halil Eroğlu ile bankacılık sektöründeki “yeşermeyi” ve bankanın çevreci vizyonunu konuştuk.
Krediler Çevreci Projelere
Çevre ve sürdürülebilir bankacılık konularında Türkiye için bir model olmak istediklerini söyleyen Eroğlu, “Yenilenebilir enerji, enerji verimliliği gibi her türlü çevresel etkileri azaltan ve sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen yatırımları finanse ediyoruz” diyor. Eroğlu tüm bu çevreci faaliyetleri, bankanın kendisi için belirlediği “Sürdürülebilir Bankacılık” vizyonuna bağlıyor. “Türkiye’de ilk çevre kriterli kredi çalışmalarını biz başlattık” diyen Eroğlu, “Yatırım projelerini sürdürülebilir kalkınma kriterlerini dikkate alarak değerlendiriyoruz ve verdiğimiz kredilerle doğaya olumsuz bir izdüşüm bırakmamak için çalışıyoruz. TSKB olarak gösterdiğimiz duyarlılıkla, finanse ettiğimiz yatırım projelerinin doğal kaynaklara zarar vermediğinden, çıkan her türlü atığın bertaraf edilebilir sınırlarda olduğundan, yatırımcının bu konudaki gerekli önlem, karar ve onayları almış olduğundan emin olmak istiyoruz” diyor. TSKB, geçtiğimiz günlerde Birleşmiş Milletler Çevre Programı Finans Girişimi’ne (UNEP FI) üye olarak Türkiye’nin programa kayıtlı tek bankası oldu. 2008 yılında da Financial Times Sürdürülebilir Bankacılık Ödülleri” kapsamında “Gelişmekte Olan Ülkeler” kategorisinde Doğu Avrupa’da “Yılın Sürdürülebilir Bankacılık” ödülünü almıştı.
Karbon ayak izlerini siliyorlar
İster birey ister şirket olun, yapılan tüm faaliyetler sonunda başta enerji olmak üzere tüketilen çevresel değerler sonucu atmosfere seragazları salınıyor ve küresel ısınmayı hızlandırıyor. Herkesin hayatı farklı olduğu için de saldığı seragazı miktarı ya da “karbon ayak izi” farklı oluyor. TSKB, Temiz Enerji Fonu’ndan elde edilen yönetim ücretinin bir bölümünü, yatırımcıların ayak izlerini silecek bir projeye aktarıyor. Eroğlu, “Ayak izlerini telafi etmek üzere yatırımcıların adına, tercihen Türkiye’de gerçekleştirilen yenilenebilir enerji projelerinden sağlanan gönüllü karbon kredilerinden alacağız. Mayıs ayında gönüllü karbon kredilerini düzenleyeceğimiz bir toplantı ile yatırımcılarımıza takdim edeceğiz” diyor.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 27 Mart 2009
Kimilerine göre bir göz boyama, kimilerine göreyse duyarlı, “hiç yoktan iyidir” cinsinden olumlu adımlar. Hayatımızın yeşerdiği şu günlerde paralarımızın rengi de hafiften yeşile çalmaya başladı. Garanti Bankası’nın çevreci ‘bonus’ kartıyla yaptığınız alışverişten kazandığınız puanlar Doğal hayatı Koruma Vakfı’na (WWF) bağış oluyor. İş Bankası’nın TEMA Çevre Fonu ile hem yatırım yapıyor hem de paranızın bir anlamda “yabancıya” gitmemesini sağlıyorsunuz. Türkiye Sanayi ve Kalkınma Bankası’nın (TSKB) yıllık yüzde 10 gelir garantili ‘Temiz Enerji Fonu’da çevreci yatırımcılar için başka bir seçenek. Bu fonun bir başka özelliği ise TSKB’nin elde ettiği gelirle fon yatırımcılarının karbon ayak izlerini silmesi. TSKB Genel Müdürü Halil Eroğlu ile bankacılık sektöründeki “yeşermeyi” ve bankanın çevreci vizyonunu konuştuk.
Krediler Çevreci Projelere
Çevre ve sürdürülebilir bankacılık konularında Türkiye için bir model olmak istediklerini söyleyen Eroğlu, “Yenilenebilir enerji, enerji verimliliği gibi her türlü çevresel etkileri azaltan ve sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen yatırımları finanse ediyoruz” diyor. Eroğlu tüm bu çevreci faaliyetleri, bankanın kendisi için belirlediği “Sürdürülebilir Bankacılık” vizyonuna bağlıyor. “Türkiye’de ilk çevre kriterli kredi çalışmalarını biz başlattık” diyen Eroğlu, “Yatırım projelerini sürdürülebilir kalkınma kriterlerini dikkate alarak değerlendiriyoruz ve verdiğimiz kredilerle doğaya olumsuz bir izdüşüm bırakmamak için çalışıyoruz. TSKB olarak gösterdiğimiz duyarlılıkla, finanse ettiğimiz yatırım projelerinin doğal kaynaklara zarar vermediğinden, çıkan her türlü atığın bertaraf edilebilir sınırlarda olduğundan, yatırımcının bu konudaki gerekli önlem, karar ve onayları almış olduğundan emin olmak istiyoruz” diyor. TSKB, geçtiğimiz günlerde Birleşmiş Milletler Çevre Programı Finans Girişimi’ne (UNEP FI) üye olarak Türkiye’nin programa kayıtlı tek bankası oldu. 2008 yılında da Financial Times Sürdürülebilir Bankacılık Ödülleri” kapsamında “Gelişmekte Olan Ülkeler” kategorisinde Doğu Avrupa’da “Yılın Sürdürülebilir Bankacılık” ödülünü almıştı.
Karbon ayak izlerini siliyorlar
İster birey ister şirket olun, yapılan tüm faaliyetler sonunda başta enerji olmak üzere tüketilen çevresel değerler sonucu atmosfere seragazları salınıyor ve küresel ısınmayı hızlandırıyor. Herkesin hayatı farklı olduğu için de saldığı seragazı miktarı ya da “karbon ayak izi” farklı oluyor. TSKB, Temiz Enerji Fonu’ndan elde edilen yönetim ücretinin bir bölümünü, yatırımcıların ayak izlerini silecek bir projeye aktarıyor. Eroğlu, “Ayak izlerini telafi etmek üzere yatırımcıların adına, tercihen Türkiye’de gerçekleştirilen yenilenebilir enerji projelerinden sağlanan gönüllü karbon kredilerinden alacağız. Mayıs ayında gönüllü karbon kredilerini düzenleyeceğimiz bir toplantı ile yatırımcılarımıza takdim edeceğiz” diyor.
Gökçek’e karşı şarkılı kampanya
Belediye seçimlerine az bir süre kala, çevreci bir belediye başkanı isteyen Ankaralılar, Gökçek’e karşı şarkılı kampanya başlattı. “Ankara Sola Çek” adlı kampanyanın şarkıları web sayfasından erişime açılacak.Özgür Gürbüz / 17 Şubat 2009
Yerel seçim heyecanının arttığı şu günlerde bazı Ankaralılar, Ankara’nın yolları taştan” türküsünü farklı sözlerle söylemeye başladı. “Gökçek Gitçek, Sola Çek” başlıklı bir kampanya başlatan bir grup Ankaralı, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek’in icraatlarını klasik şarkı ve türkülere yazdıkları yeni sözlerle eleştiriyor. Yayınladıkları manifestoda, iklim dostu bir kent, yaygınlaştırılmış bir toplu taşıma ağı, temiz su gibi çevreci temalara yer veren “Sola Çek” kampanyası gönüllüleri, Ankara’nın Melih Gökçek’ten kurtulmadan yaşanabilir bir kent olamayacağını öne sürüyor. Son 15 yıldır belediye başkanlığı görevini yapan Melih Gökçek’in geçmiş seçimlerden sol oyların bölünmesi sonucu galip çıktığını belirten aktivistler, bu defa sol oyların tek adreste toplandığını ve bu nedenle kazanma şansının yüksek olduğuna inanıyor.
Kendilerini “Sola Çek Gurubu” olarak tanımlayan grup yaklaşık 60 kişiyle işe başlamış ama gruba hızla yeni aktivistler katılıyor. İsminin açıklanmasını istemeyen grup sözcüsü, bu kampanyanın CHP’den bağımsız yürütüldüğüne ve grup içerisinde CHP taraftarı olan aktivist sayısının yok denecek kadar az olduğuna dikkat çekiyor. Eski seçimlere bakarak bir hesap yaptıklarını söyleyen aktivistler, “Sol tek aday çıkarsa, Gökçek 1994’te 135 bin oyla, 1999’da ise 140 bin oyla kaybedecekti. 2004’te sol tek adayla çıksa, sandığa gitmeyen 560 bin seçmen solda umut görecek, sandığa gidecek ve Gökçek yine 120 bin oyla kaybedecekti” diyor.
Karayalçın’ın adaylığının sol oylarını birleştirdiğine dikkat çeken grup üyeleri, manifestoları hakkında konuışmak üzere Karayalçın’dan da davet aldıklarını söylüyor. Renkli bir kampanyaya başlayan grubun hazırladığı “Gökçek gitçek” temalı çıkartmalar şimdiden Ankara’nın kafelerinde yerlerini almaya başladı. Grup seçim kampanyalarına 28 Mart'ta Sakarya Caddesi'nde düzenleyecekleri şarkılı bir törenle son verecek.
İşte kampanyanın şarkı sözlerinden bazıları:
Ankara’nın yolları b.....
Zehirlendik akan sudan
Gökçek gidecek, haydi sol’a çek
Kavşaklardan geçemedik,
Zamlarına yetemedik
Gökçek gidecek, haydi sol’a çek
***
Hüsran bitecek Kavşaklar gidecek
Ağaçlar dikilecek Melih buna üzülecek
Gökçek gidecek Temiz hava gelecek
Ankara gülecek Haydi gel sola çek!
Şarkıları dinlemek için: http://gokcekgitcek.org/
İstanbul'un çeşmeleri temiz çıktı
İstanbul'un üç ayrı çeşmesinden aldığımız numunelerde mikrobik yani sarılık ishal yapıcı bir tehlikeye rastlanmadı. Tüm değerleri belirlenen sınır değerleri içerisinde çıkan suların içilmesi ve kullanılmasında bir sakınca yok.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 23 Mart 2009
İstanbul'un her iki yakasındaki üç çeşmeden aldığımız su örneklerinin analiz sonuçları, bu çeşmelerden akan suyun temiz olduğunu gösterdi. Anadolu yakasından iki, Avrupa yakasından ise bir çeşmeden uzmanlar eşliğinde su örnekleri aldık. Aldığımız örnekleri Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü laboratuvarlarında analiz ettirdik. Sultanahmet'teki Alman Çeşmesi, Libadiye'deki Hamin Nine Çeşmesi ve Göztepe'de Tütüncü Mehmet Efendi (İstasyon Caddesi) Caddesi'ndeki çeşmeden aldığımız sular, standartlara uygun çıktı. İşlenmemiş ve içilebilir özelliği taşıyan kaynak suları için belirlenen 266 numaralı Türk Standartlarının tüm ölçütlerine uygun düşen üç çeşmeden alınan suların halk sağlığı açısından bir tehlike arz etmediği kimyasal ve bakteriyolojik analizler sonucunda ortaya kondu. Toplam 12 ölçüt esas alındı ve hiçbir çeşmede bu ölçütleri herhangi birini aşan bir değere rastlanmadı.
"Sularda bakteri tehlikesi yok"
Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen analizleri değerlendiren Enstitü Müdürü Prof. Dr. Orhan Yenigün, "Sularda bakteri tehlikesi yok. İçme kalitesi ve sudaki iyon miktarı açısından nitrit değeri düşük olduğu için bir zararı yok" açıklamasını yapıyor. Yüksek nitrit oranları çocuklar ve bebekler için bazı hastalıklara yol açabiliyor. Yenigün, nüfusun oldukça yoğun olduğu bu bölgelerde böylesine iyi değerlerin elde edilmesinin, kaynak sularını taşıyan isale hatlarının yenilenmiş olmasından kaynaklanabileceğini söylüyor. Boruların yakın zamanda değiştirilmiş olma olasılığının altını çiziyor. Ağır metal analizi yapılmayan su örnekleri içinse Prof. Yenigün, "Ağır metalleri yerleşim yerlerindeki sularda bulmamız pek beklenemez, sanayide, endüstriyel yeraltı sularına metal geçişi olabilir, ama şehir ortasında böyle bir şey pek mümkün değil" diyor. Çıkan sonuçların tüm sınır değerlerin altında olması da bu ihtimali oldukça azaltıyor.
Libadiye ve Göztepe'deki çeşmelerden çıkan "temiz raporu", bu çeşmelerin, halkın her gün bidonlarla su taşıdığı kaynaklar olması açısından önemli. Bu kaynaklarda ücretsiz su için 24 saat boyunca kuyruklar oluşuyor. İstanbul'un tarihi çeşmelerinden bir olan Alman Çeşmesi ise, yöredeki esnaf ile onlarca yerli ve yabancı turistin su içtiği bir çeşme. Kısacası, kentin merkezinde örnek aldığımız su kaynakları sınıfı geçti.
***
Analiz Sonuçları
TS 266 Maksimum Kriterler Konsantrasyon (mg/L)
pH: 6,5-9,5
Bulanıklık: NTU <5
Florür: <1
Nitrit: <0,10
Göztepe, Libadiye ve S.Ahmet için sırasıyla
pH,
6,83 6,91 7,30
Bulanıklık,
1,42 0,15 0,32
Florür
0,0136 0,0867 0,0605
ve Nitrit değerleri:
<0,05 <0,05 <0,05
Tüm çeşmeler için toplam Bakteri: 0 0 0, toplam Koliform 0 0 0 buluunmuştur.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 23 Mart 2009
İstanbul'un her iki yakasındaki üç çeşmeden aldığımız su örneklerinin analiz sonuçları, bu çeşmelerden akan suyun temiz olduğunu gösterdi. Anadolu yakasından iki, Avrupa yakasından ise bir çeşmeden uzmanlar eşliğinde su örnekleri aldık. Aldığımız örnekleri Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü laboratuvarlarında analiz ettirdik. Sultanahmet'teki Alman Çeşmesi, Libadiye'deki Hamin Nine Çeşmesi ve Göztepe'de Tütüncü Mehmet Efendi (İstasyon Caddesi) Caddesi'ndeki çeşmeden aldığımız sular, standartlara uygun çıktı. İşlenmemiş ve içilebilir özelliği taşıyan kaynak suları için belirlenen 266 numaralı Türk Standartlarının tüm ölçütlerine uygun düşen üç çeşmeden alınan suların halk sağlığı açısından bir tehlike arz etmediği kimyasal ve bakteriyolojik analizler sonucunda ortaya kondu. Toplam 12 ölçüt esas alındı ve hiçbir çeşmede bu ölçütleri herhangi birini aşan bir değere rastlanmadı.
"Sularda bakteri tehlikesi yok"
Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen analizleri değerlendiren Enstitü Müdürü Prof. Dr. Orhan Yenigün, "Sularda bakteri tehlikesi yok. İçme kalitesi ve sudaki iyon miktarı açısından nitrit değeri düşük olduğu için bir zararı yok" açıklamasını yapıyor. Yüksek nitrit oranları çocuklar ve bebekler için bazı hastalıklara yol açabiliyor. Yenigün, nüfusun oldukça yoğun olduğu bu bölgelerde böylesine iyi değerlerin elde edilmesinin, kaynak sularını taşıyan isale hatlarının yenilenmiş olmasından kaynaklanabileceğini söylüyor. Boruların yakın zamanda değiştirilmiş olma olasılığının altını çiziyor. Ağır metal analizi yapılmayan su örnekleri içinse Prof. Yenigün, "Ağır metalleri yerleşim yerlerindeki sularda bulmamız pek beklenemez, sanayide, endüstriyel yeraltı sularına metal geçişi olabilir, ama şehir ortasında böyle bir şey pek mümkün değil" diyor. Çıkan sonuçların tüm sınır değerlerin altında olması da bu ihtimali oldukça azaltıyor.
Libadiye ve Göztepe'deki çeşmelerden çıkan "temiz raporu", bu çeşmelerin, halkın her gün bidonlarla su taşıdığı kaynaklar olması açısından önemli. Bu kaynaklarda ücretsiz su için 24 saat boyunca kuyruklar oluşuyor. İstanbul'un tarihi çeşmelerinden bir olan Alman Çeşmesi ise, yöredeki esnaf ile onlarca yerli ve yabancı turistin su içtiği bir çeşme. Kısacası, kentin merkezinde örnek aldığımız su kaynakları sınıfı geçti.
***
Analiz Sonuçları
TS 266 Maksimum Kriterler Konsantrasyon (mg/L)
pH: 6,5-9,5
Bulanıklık: NTU <5
Florür: <1
Nitrit: <0,10
Göztepe, Libadiye ve S.Ahmet için sırasıyla
pH,
6,83 6,91 7,30
Bulanıklık,
1,42 0,15 0,32
Florür
0,0136 0,0867 0,0605
ve Nitrit değerleri:
<0,05 <0,05 <0,05
Tüm çeşmeler için toplam Bakteri: 0 0 0, toplam Koliform 0 0 0 buluunmuştur.
Çevrecilerin Patiskası
Özgür Gürbüz / 22 Mart 2009İstanbul’da bir hafta süren 5. Dünya Su Forumu ve bu ‘resmi’ foruma karşı düzenlenen iki alternatif forum sona erdi. Akıllarda ise üzerinde İngilizce yazılmış, “Riskli Barajlara Hayır” sloganı olan bir patiska ve her insanın erişim hakkı olan su üzerinden para kazanmak isteyenleri protesto ettikleri için dövülüp gözaltına alınan 17 kişi kaldı.
İki gün önce, Bilgi Üniversitesi’ndeki Alternatif Forum’u izlemeye gittiğimde o meşhur patiskayı gördüm. Riskli barajlara hayır dedikleri için sınırdışı edilen Ann Kathrin Schneider ve Payal Parekh, önce karakolda hatalı olduklarını ve bu nedenle özür dilediklerini belirten bir metne imza attırılmak istenmiş. İnsan hiç riskli baraj projelerine hayır dediği için özür diler mi? Tabi ki reddetmişler. Sonrasını biliyorsunuz. Bu iki kişi apar topar sınır dışı edildi ve Türkiye’ye girişleri iki yıllığına yasaklandı. Bundan yaklaşık 1,5 yıl önce tanıştığım Ann Katherine’i Türkiye’deki sivil toplum örgütleriyle ben tanıştırmıştım. Herhalde bu nedenden dolayı, “Riskli Barajları Sevmeyenler" terör örgütüne üye olmaktan en az bir yıl sınırdışı edilmeyi hak ederim. "Çevreciliğimi" tatmin için Kenya’ya gider çita severim artık.
İşin ilginç yanı, bu kadar patırtı koparılan patiskanın üzerinde yazan karşı çıkışın oldukça “yumuşak” bir muhalefetten ibaret olması. “Dünyada tüm barajlara hayır” demiyorlar. Deme hakları da var haliyle. “Falanca baraja hayır” deyip kafaları da karıştırmamışlar. Sadece ve sadece, “riskli barajlara hayır” yazmışlar. Bu patiskadan neden bu kadar rahatsız olduklarını Türkiye’deki yetkililere sormak lazım. Anlaşılan o ki, Türkiye’deki baraj projelerinin bazıları ya da hepsi çeşitli riskler içeriyor. Verilen tepki adeta bir itiraf gibi. Takkeyi düşürüyor keli gösteriyor. Yoksa, neden böylesine bir alınganlık gösterilsin ki? Kısacası, Türkiye'de konuşma özgürlüğü bu defa da barajlara takılıyor.
Anlaşılan, çevrecilerin patiskası, çevrecilerin daniskalarını bir kere daha köşeye sıkıştırdı. Madem öyle, daha çok patiska lazım bu memlekete. Yeni doğan her bebeği bu rengarenk patiskalara sarmalı; zıbın niyetine. Sarmalı ki, onların gülüp oynayacağı, suyla, doğayla tanışacağı yerleri bazı daniskalar "riskli" baraj projeleriyle donatmasınlar. Patiskaya rengini veren çiçekler beton baraj bloklarının altında kalmasın.
Alternatif forumun açılışına gözyaşları damgasını vurdu.
İstanbul’daki 5.Dünya Su Forumu’na karşı etkinlikler düzenleyen iki hareketten biri olan “Suyuma Dokunma” kampanyası aktivistleri, Bilgi Üniversitesi Santral İstanbul Kampüsü’nde alternatif su forumu düzenledi. Forumun açılışında konuşan Kenyalı Ikal Angelei, ülkesinde yaşanan sorunları anlatırken gözyaşlarına boğuldu. Özgür Gürbüz / 21 Mart 2009
İki gün sürecek “Alternatif Su Forumu”nun açılışına 28 yaşındaki mağrur bir kadının gözyaşları damgasını vurdu. Hayatında ilk kez Kenya dışına çıkan Ikal Angelei, Turkana bölgesine su sağlayan Omo Nehri üzerine yapılan baraj inşaatını durdurmak için yedi arkadaşıyla birlikte mücadele veriyor. Aynı zamanda yağmacıların saldırılarına uğrayan köyünde üç aylık bir bebeğin yağmacılar tarafından öksüz bırakılmasını anlatırken kendini tutamayan Anglei, 300 bin kişinin yaşadığı Kenya’nın Turkana bölgesinde yaşananların su ihtiyacının yüzde 80’inin Omo Nehri’nden sağlandığına dikkat çekiyor. Etiyopya Hükümeti tarafından yapılan barajın Turkana Gölü’ne suyun erişimini engelleyeceğini söyleyen Anglei, bu gölden balıkçılık yapan ve Uganda’ya balık satanlar ile su ihtiyacını karşılayan herkesin büyük bir felaketle karşı karşıya kalacağını söylüyor. Yapılan barajdan üretilecek elektriği Etiyopya’dan satın almaya hazırlanan Kenya Hükümeti ise bugüne kadar Ikal ve arkadaşlarının başvurularını yanıtsız bırakmış. Bu nedenle, Uluslararası Nehirler adlı kuruluş vasıtasıyla sorunlarını dünya kamuoyuna duyurmaya çalışıyorlar.
Her gün su için 20 kilometre yürüyorlar
Yaptığı duygusal konuşmadan sonra sorularımızı yanıtlayan Anglei, babasının eski bir milletvekili olmasına rağmen annesinin öğütleri doğrultusunda eğitimini tamamlamak için oldukça zorlu günler geçirmiş. Nairobi’de finans okuyan ve üniversiteden sonra bir süre bankada çalışan Anglei, köyündeki çocukların eğitimine yardım etmek için geri dönmeye karar vermiş. 30-40 bin kişinin yaşadığı ve “köyüm” dediği evinde ilk olarak insanların okuma yazma öğrenmesi için çalışmaya başlamış. Bölgede okuma yazma oranı erkeklerde yüzde 20, kadınlarda yüzde 10 kadar. Çocuklar okula gitmek için her gün 20 kilometre yürümek zorunda kalıyor ve çoğunun okula gitme nedeni orada bedava yemek bulabilmeleri. Su bulmak için de kadınlar hergün benzer bir yolculuk yapmak zorunda. Ikal’ın korumak istediği su işte bu. Baraj yapılırsa durum daha da kötü olacak diyen Ikal, inşaatın 2006 yılında başladığını ve en geç 2012 yılında biteceğini belirterek çok az zamanlarının kaldığını söylüyor. “Etiyopya’daki politik durum işleri daha da güçleştiriyor. Bölge halkı yardım etmek istiyor ancak güçleri yok. Son protestoya 900 kişi katıldı” diyor. Baraj projesinin arkasındaki Hollandalı şirketin işleri daha da zorlaştırdığının da altını çiziyor.
Su Forumu’nda Bakanlar Konferansı başladı
Özgür Gürbüz / 21 Mart 2009
Liderler Zirvesi ile açılan Dünya Su Forumu’nda bu sefer gözler Bakanlar Konferansı’na odaklandı. 160 ülke delegasyonunun kayıtlı olduğu, bizzat 65 bakanın ve 14 üst düzey uluslararası kuruluşun temsilci gönderdiği konferans Pazar sabahı son bulacak. 5. Dünya Su Forum’unun düzenleyicilerinden Dünya Su Konseyi Başkanı Loic Fauchon, Bakanlar Konferansı’nın açılışında kısa bir konuşma yaptı. İstanbul’da düzenlenen toplantının teknik ağırlıklı olmaktan çok politik bir toplantı olduğunun altını çizen Konsey Başkanı, İstanbul’dan önce dört hazırlık toplantısı yapıldığını, burada hazırlanan “İstanbul Su Haritası”nın su diplomasisi alanında bir ilk olduğunu söyledi. Fauchon, “Kolay su geride kaldı. İklim değişikliğiyle birlikte su kaynakları daha da tehlike altında” dedi. Daha sonra kürsüye gelen Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Başkanı Jacques Diouf ise dünyada 1 milyar insanın açlık ve yetersiz beslenme sorunlarıyla karşı karşıya olduğuna dikkat çekti ve suyun tarım dolayısıyla gıda için önemine değindi. Kalkınmakta olan ülkelerde suyun verimli kullanılmasının teşvik edilmesini isteyen Diouf, “Kriz zamanlarında aynı zamanlarda fırsatlar da vardır” diyerek verimli bir entegre tarım politikasına destek verilmesini istedi.
Hedef 40 bin megavat
Bakanlar Konferansı’nın açılışında bir konuşma yapan Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu, dünyanın hemen hemen her ülkesinde suyla ilgili sorunlar yaşandığına dikkat çekti ve iyi bir su yönetimiyle su kaynaklarının tüm canlılar için adil bir şekilde yönetilmesi gerektiğini vurguladı. Türkiye’nin su zengini bir ülke olmadığına değinen Eroğlu, 2008 yılı itibariyle DSİ’nin 600’ün üzerinde baraj yapımını tamamladığını, Türkiye’de sulanabilir 8,3 milyon hektar alanın 5,2 milyonunun sulanır halde olduğuna dikkat çekti. Eroğlu, “Türkiye’nin hidroelektrik enerji santrallerinin kurulu gücü yaklaşık 14 bin megavat, 5 yıl içinde bu rakamı 40 bin megavata çıkarmak istiyoruz. Bu Türkiye için tarihi bir adım olacak” diyerek adeta bazı baraj projelerine karşı çıkan çevrecilere gözdağı verdi.
Liderler Zirvesi ile açılan Dünya Su Forumu’nda bu sefer gözler Bakanlar Konferansı’na odaklandı. 160 ülke delegasyonunun kayıtlı olduğu, bizzat 65 bakanın ve 14 üst düzey uluslararası kuruluşun temsilci gönderdiği konferans Pazar sabahı son bulacak. 5. Dünya Su Forum’unun düzenleyicilerinden Dünya Su Konseyi Başkanı Loic Fauchon, Bakanlar Konferansı’nın açılışında kısa bir konuşma yaptı. İstanbul’da düzenlenen toplantının teknik ağırlıklı olmaktan çok politik bir toplantı olduğunun altını çizen Konsey Başkanı, İstanbul’dan önce dört hazırlık toplantısı yapıldığını, burada hazırlanan “İstanbul Su Haritası”nın su diplomasisi alanında bir ilk olduğunu söyledi. Fauchon, “Kolay su geride kaldı. İklim değişikliğiyle birlikte su kaynakları daha da tehlike altında” dedi. Daha sonra kürsüye gelen Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Başkanı Jacques Diouf ise dünyada 1 milyar insanın açlık ve yetersiz beslenme sorunlarıyla karşı karşıya olduğuna dikkat çekti ve suyun tarım dolayısıyla gıda için önemine değindi. Kalkınmakta olan ülkelerde suyun verimli kullanılmasının teşvik edilmesini isteyen Diouf, “Kriz zamanlarında aynı zamanlarda fırsatlar da vardır” diyerek verimli bir entegre tarım politikasına destek verilmesini istedi.
Hedef 40 bin megavat
Bakanlar Konferansı’nın açılışında bir konuşma yapan Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu, dünyanın hemen hemen her ülkesinde suyla ilgili sorunlar yaşandığına dikkat çekti ve iyi bir su yönetimiyle su kaynaklarının tüm canlılar için adil bir şekilde yönetilmesi gerektiğini vurguladı. Türkiye’nin su zengini bir ülke olmadığına değinen Eroğlu, 2008 yılı itibariyle DSİ’nin 600’ün üzerinde baraj yapımını tamamladığını, Türkiye’de sulanabilir 8,3 milyon hektar alanın 5,2 milyonunun sulanır halde olduğuna dikkat çekti. Eroğlu, “Türkiye’nin hidroelektrik enerji santrallerinin kurulu gücü yaklaşık 14 bin megavat, 5 yıl içinde bu rakamı 40 bin megavata çıkarmak istiyoruz. Bu Türkiye için tarihi bir adım olacak” diyerek adeta bazı baraj projelerine karşı çıkan çevrecilere gözdağı verdi.
“Litre başı fiyatlandırma çiftçiyi göçe zorlar”
Mart ayında İstanbul’da yapılan 5. Dünya Su Forumu ve su ile ilgili tartışmaları, Yıldız Üniversitesi’nden Prof. Dr. Beyza Üstün ile konuştuk. Üstün, ‘akarsuların satışı’ konusunda ciddi uyarılarda bulunuyor ve tarımsal suyun fiyatlandırılmasının yeni göç dalgaları yaratabileceğine dikkat çekiyor.
Özgür Gürbüz / 21 Mart 2009
Bir hafta boyunca İstanbul, muhaliflerinden üst düzey hükümet temsilcilerine kadar on binlerce kişiye ev sahipliği yaptı ve suyu tartıştı. Tartışmaların en çok kızıştığı noktalar ise barajlar ve suyun özelleştirilmesi oldu. Resmi forumda oldukça sık dile getirilen, tarımsal sulamada suyun verimli kullanılması için suyun birim başına fiyatlandırılması önerisine Yıldız Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Beyza Üstün’den tepki var. Tarımda yanlış su kullanımının olduğunu kabul eden ve çözüm olarak bitki türüne uygun tasarruflu yöntemlerin teşvik edilmesi gerektiğini söyleyen Üstün, buna karşın suyun litre başına fiyatlandırılmasının, bedelini ödeyemeyen çiftçiyi kaçak su kullanmaya ve tarlasını büyük şirketlere satıp göç etmeye teşvik edeceğini öne sürüyor.
Sanayide Kaçak su kullanımı var
Dünya Su Forumu’ndaki konuşmalarda suyun en çok tarımsal amaçlı kullanıldığı argümanlarını da eleştiren Üstün, sanayinin payının azaltıldığı görüşünde. “Sanayi, kullandığı suyun büyük bir kısmını kaçak kullanır. Kuyularını açar ve yeraltı suyundan faydalanır. Kullanmıyor gibi görürsünüz ama yeraltı suları ve yakınsa yüzey sularından su çekerler” diyen Üstün, su havzaları ve nehirlerin özel şirketlere uzun süreli kiralanmasının da sorun yaratacağı görüşünde. Suyun Ticarileştirilmesine Hayır Platformu’nun etkinliklerinde de aktif görev alan Prof. Üstün, “Nehirleri satmıyoruz kullanım hakkını veriyoruz diyorlar. Bu, sadece suyu değil, suyun içindeki canlıların, suya besleme yapan karasal alanın kullanımı anlamına geliyor. Süresi ne kadar olursa olsun, kullanım hakkını vermek ekosistemin tümüne müdahale hakkını vermektir. Sonuç olarak sistem kendini yenileyemez ve bunun adı da satıştır. 40 yıl sonra geri alsanız ne olur?” diyor. Yüzlerce şirketin Türkiye’de de bunu yaşama geçirmeye çalıştığına, kendilerinin de su havzalarının ticarileştirilmemesine engel olmak için mücadele ettiklerini belirtiyor.
Silah sanayi için su tüketimine hayır
Beyza Üstün, suya yapılan müdahalelerin hepsine karşı olmadıklarını, müdahaleler bölgenin ekosistemini etkileyecekse itiraz ettiklerini söylüyor. “Yaşam için, canlılar için yapılan hiçbir üretime karşı değiliz. Bunun kara dönen kısmına karşıyız. Çünkü bu kara dönen kısmı hem doğadan parça alıyor (su, toprak) hem de doğaya bu aldığını kirleterek iade ediyor” diyen Üstün, silah sanayi ve daha çok tekstil üretmek için su havzalarının tüketilmesini anlayamadıklarını belirtiyor ve ister tarım ister sanayi olsun yaşamın sürdürülmesi için suyu kullanmaya itiraz etmiyoruz diyor.
Özgür Gürbüz / 21 Mart 2009
Bir hafta boyunca İstanbul, muhaliflerinden üst düzey hükümet temsilcilerine kadar on binlerce kişiye ev sahipliği yaptı ve suyu tartıştı. Tartışmaların en çok kızıştığı noktalar ise barajlar ve suyun özelleştirilmesi oldu. Resmi forumda oldukça sık dile getirilen, tarımsal sulamada suyun verimli kullanılması için suyun birim başına fiyatlandırılması önerisine Yıldız Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Beyza Üstün’den tepki var. Tarımda yanlış su kullanımının olduğunu kabul eden ve çözüm olarak bitki türüne uygun tasarruflu yöntemlerin teşvik edilmesi gerektiğini söyleyen Üstün, buna karşın suyun litre başına fiyatlandırılmasının, bedelini ödeyemeyen çiftçiyi kaçak su kullanmaya ve tarlasını büyük şirketlere satıp göç etmeye teşvik edeceğini öne sürüyor.
Sanayide Kaçak su kullanımı var
Dünya Su Forumu’ndaki konuşmalarda suyun en çok tarımsal amaçlı kullanıldığı argümanlarını da eleştiren Üstün, sanayinin payının azaltıldığı görüşünde. “Sanayi, kullandığı suyun büyük bir kısmını kaçak kullanır. Kuyularını açar ve yeraltı suyundan faydalanır. Kullanmıyor gibi görürsünüz ama yeraltı suları ve yakınsa yüzey sularından su çekerler” diyen Üstün, su havzaları ve nehirlerin özel şirketlere uzun süreli kiralanmasının da sorun yaratacağı görüşünde. Suyun Ticarileştirilmesine Hayır Platformu’nun etkinliklerinde de aktif görev alan Prof. Üstün, “Nehirleri satmıyoruz kullanım hakkını veriyoruz diyorlar. Bu, sadece suyu değil, suyun içindeki canlıların, suya besleme yapan karasal alanın kullanımı anlamına geliyor. Süresi ne kadar olursa olsun, kullanım hakkını vermek ekosistemin tümüne müdahale hakkını vermektir. Sonuç olarak sistem kendini yenileyemez ve bunun adı da satıştır. 40 yıl sonra geri alsanız ne olur?” diyor. Yüzlerce şirketin Türkiye’de de bunu yaşama geçirmeye çalıştığına, kendilerinin de su havzalarının ticarileştirilmemesine engel olmak için mücadele ettiklerini belirtiyor.
Silah sanayi için su tüketimine hayır
Beyza Üstün, suya yapılan müdahalelerin hepsine karşı olmadıklarını, müdahaleler bölgenin ekosistemini etkileyecekse itiraz ettiklerini söylüyor. “Yaşam için, canlılar için yapılan hiçbir üretime karşı değiliz. Bunun kara dönen kısmına karşıyız. Çünkü bu kara dönen kısmı hem doğadan parça alıyor (su, toprak) hem de doğaya bu aldığını kirleterek iade ediyor” diyen Üstün, silah sanayi ve daha çok tekstil üretmek için su havzalarının tüketilmesini anlayamadıklarını belirtiyor ve ister tarım ister sanayi olsun yaşamın sürdürülmesi için suyu kullanmaya itiraz etmiyoruz diyor.
“2,5 milyar insanın tuvaleti yok”
5. Dünya Su Forumu için Türkiye’ye gelen Uluslararası Özel Su Operatörleri Federasyonu (AquaFed) Başkanı Gerard Payen, İstanbul’daki forumdan atık suların arıtılmasıyla ilgili bir hedef çıkmasını bekliyor. Payen, dünyada 2,5 milyar insanın hala hijyenik bir tuvalete sahip olmadığına dikkat çekiyor. Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 19 Mart 2009*
Dünya Su Forumu’yla ilgili tartışmaların odağında suyun kullanım hakkının devri, ‘muhalif’ bir deyişle suyun özelleştirilmesi var. Özelleştirme ve forumdan beklentilerini, Aquafed’in başkanı ve dünyanın en büyük su ve enerji şirketlerinden Ondeo-Suez’in su bölümünün eski Yönetim Kurulu Başkanı Gerard Payen’e sorduk. Payen, forumdan atık su sorunu ile ilgili somut bir hedef çıkmasını istiyor. Birleşmiş Milletlerin (BM) milenyum hedefleri arasında 2015’ten önce, dünyada temiz içme suyu ve tuvalete erişimi olmayan insan sayısını yarı yarıya azaltmak gibi hedefler olduğunu anımsatan Payen, atık su arıtma ile ilgili benzer bir hedefe ihtiyaç olduğunu düşünüyor. “Meksika’da politik tartışmalar yüzünden böyle bir karar çıkmadı, İstanbul’da ise bu şans var” diyor. Dünyada özel-hijyenik tuvalete sahip olmayan insan sayısının 2,5 milyar, evinde ve oturduğu sokakta musluğu olmayan insan sayısının ise 3 milyarı bulduğuna dikkat çekiyor. Bu 3 milyar insanın 900 milyonu ise suya erişim konusunda ciddi problemler yaşıyor. Afrika’da bütün gününü eve su taşımakla geçiren insanlar var.
Türkiye’yi hayvansal kirlenmeye uğramamış suya erişimde başarılı bulan Payen, bu riski taşıyan suları kullananların 1990’larda yüzde 15 olduğunu şimdi ise yüzde 7’lere gerilediğini söylüyor. Dünyanın su konusunda en sorunlu bölgesi Afrika ise en kötü durumda. BM’nin hedeflerine değil 2015, 2030-2040 yıllarında ulaşması zor görünüyor. Payen, “1990’da 2,4 milyar insanın özel-hijyenik tuvalete erişimi yoktu. Bugün ise 2,5 milyara ulaştı. Dünya bu konuda çok gecikti. Kendinizin tuvaleti olması fark etmiyor. Komşunuzun tuvaleti yoksa kirlenmiş atık sular sizin suyunuzu da kirletebilir. Bu nedenle atık suların arıtılması çok önemli” diyor.
"Özel sektör hükümet ne derse onu yapıyor”
“Deniz suyu küresel kamu malı ama tatlı su değil. Kanada’dan gelen su, Aşağı Sahra’ya ait olamaz” diyen Payen’e, suyun özelleştirilmesi tartışmaları hakkında ne düşündüğünü soruyoruz. “Özel sektörün ger kalmış ülkelerdeki insanlara yardım etmedikleri, onlara yüksek faturalar çıkardıkları söylenir. Bunlar doğru değil. Özel şirketler, hükümetler kendilerine ne derlerse onu yaparlar” diyen AquaFed Başkanı, suyun yoksul halka bedava verilmesinin önünde özel şirketlerin durmadığını öne sürüyor. Payen, “İngiltere’de su şebekesi özel sektöre satıldı. Fransa’da ise şebeke hükümete bağlı ama hükümet birçok yerde özel firmalara şebekeyi işletme hakkı verdi. Özelleştirmeden hangisini anladığımız önemli. Hükümet, fiyatı yatırımları belirler. Kim işletirse işletsin bu, suyun bedava olmasını engellemez. Hükümet sübvansiyon verirse özel sektör de suyu bedava satabilir” açıklamasını yapıyor. Johannesburg’ta 10 yıl önce özel bir şirkete kamu şirketini iyileştirmek için beş yıllığına bir kontrat verildiğini, beş yılın sonunda ise belediye başkanının şirkete, ‘Durum iyileşti, teşekkür ederiz’ deyip kontratı yenilemediği anlatan Payen, “Böyle örnekler de var” diyor.
***
“Bolivya’da halkın yağmur suyu toplaması engellenmedi”
Bolivya’da Suez’e devredilen su işletmesinden sonra artan protestolar hükümet devirip Evo
Morales’i adeta iktidara taşımıştı. Gerard Payen, o tarihlerde Suez’in su bölümünün en yetkili kişisiydi. O.G. - Suez Bolivya’da ne yapıyordu?
G.P. - Kontratın hedefi çok basitti. Su şebekesinin verimli kullanılmasını sağlamak ve La Paz ile çevresine ulaştırmak. Suez, 400 bin kişiyi şebekeye bağladı. Bu insanların daha önce su almak için tek seçeneği satıcılardan su satın almaktı.
-Sonra fiyatlar arttı. İnsanlar yağmur suyu toplamak istedi ve bu engellendi, öyle değil mi?
- Gözlerimle yağmur suyu kullandıklarını gördüm. Kimse onları engellemedi.
-Bu olay dünyada birçok gazetede defalarca yazıldı ama...
-Daha birçok yaratılmış öykü var.
-Suyun fiyatı da mı artmadı?
- Projede, fiyatta değişiklik yapılmayacağı vardı. Yapılan tasarruflarla daha çok kişiyi şebekeye bağlayacaktık. Bu arada La Paz çok sayıda iç göç aldı. Bunlar, Morales’in politik destekçisi olan yerli halktı. Onlar için kentte hiçbir şey hazırlanmamıştı. Musluk suyu talep ettiler. Hükümetin para bulması gerekiyordu. Bildiğim kadarıyla bu parayı suyun fiyatını arttırarak değil şebeke bağlantı ücretlerini arttırarak yaptılar. Fiyat onlar için yüksek geldi ve gösteriler başladı. Suez, burada “günah keçisi” yapıldı.
- Firma Bolivya’dan ayrıldı ama.
- Evet, bu doğru.
- Suez para kaybetti mi?
- Sanmıyorum ama herhalde para da kazanmadılar.
* Orjinali
Susuzluk Avrupa’nın da başını ağrıtıyor
Avrupa Çevre Ajansı’nın hazırladığı son rapora göre, başta Güney Avrupa olmak üzere tüm kıtada su sıkıntısı yaşanıyor. Raporda, Tuz Gölü’nün kurumasından izinsiz ve aşırı su tüketiminin rol oynadığı belirtiliyor. Her bir Avrupalı, yılda ortalama iki olimpik yüzme havuzu kadar su tüketiyor.
Özgür Gürbüz-Gazete Habertürk / 19 Mart 2009*
Güney Avrupa tarihinin en ciddi su kıtlığı problemini yaşarken, Kuzey Avrupa’da artan talebi karşılayamamaktan öteri su sıkıntısı çekiyor. Avrupa Çevre Ajansı’nın (AÇA) bugün kamuoyuna açıklanacak olan “Avrupa’da Su Kaynakları” adlı raporunda, Türkiye’de Avrupa’nın ciddi sorunlar yaşayan ülkelerinden biri olarak görünüyor. Kuraklık ve yanlış su kullanımı nedeniyle Türkiye’nin en büyük ikinci gölü olan Tuz Gölü’nü tamamen kuruttuğuna dikkat çeken raporda, Konya bölgesinde 1980’lerden bu yana yaşanan kuraklığın gölün kurumasında önemli bir etkisi olduğuna ancak yasadışı su kullanımın da kritik bir rol oynadığına dikkat çekiliyor. Bilindiği gibi Tuz Gölü ve civarındaki göller, tarımda kullanılan yeraltı sularına ihtiyaç duyuluyor ve Konya Ovası’nda tarımsal sulama için kullanılan onlarca izinsiz kuyu bulunuyor.
Daha az suyla daha çok iş
Raporda Avrupa’nın iklim değişikliğiyle beraber daha sık ve daha sert kuraklıklar yaşayacağına dikkat çekiliyor ve yaz aylarında su sıkıntısı yaşanacağı belirtiliyor. Kaçak kullanımlar hariç, her bir Avrupalı yılda ortalama iki olimpik havuz dolusu (5300 metreküp) su tüketiyor. AÇA Genel Müdürü Prof. Jacqueline McGlade, “Su kıtlığına bulduğumuz kısa dönemli çözüm, su kaynaklarından ve yeraltından daha fazla su çekmek oldu. Bu işlemin kalan su kaynaklarının miktarı ve kalitesi ile ekosistem üzerinde ağır etkileri var” diyor ve su talebini azaltarak, suyu verimli kullanmamızı öneriyor.
Suyun kullanıldığı yerlere de dikkat çeken rapora göre Avrupa’da çıkarılan suyun yüzde 44’ü enerji üretimi için, yüzde 24’ü tarım, yüzde 21’i musluklardan akan sular ve yüzde 11’i de sanayide kullanılıyor. Güney Avrupa’da ise tarımın payı artıyor ve yüzde 60’ları hatta bazı bölgelerde yüzde 80’leri buluyor. Sanayi, enerji ve tarım sektörü genel olarak nehir ve göllerdeki suyu kullanırken, su şebekelerinde dolaşan su, kalitesinden dolayı, daha çok yeraltı kaynaklarından elde ediliyor. Enerji üretimi için kullanılan su genelde kaynağına geri gönderilirken, tarımda kullanılan su için bu geçerli değil. Tarımda kullanılan suyu verimli kullanmak en önemli çözüm olarak görülüyor.
***
AÇA’nın tavsiyeleri
* Tüm sektörlerde suyun kullanımı, kullanım miktarına göre fiyatlandırılmalı.
* Hükümetler kuraklık yönetim planları hazırlamalı ve kriz yönetimi yerine riske odaklanmalı.
* Atık suların geri kazanımı ve yağmur sularının kullanılması için fırsat yaratılmalı.
* Şebeke kayıpları azaltılmalı. Avrupa’nın bazı bölgelerinde bu oran yüzde 40’ları geçiyor.
* Yasadışı su kullanımlarını önlemek için konulan cezalar uygulanmalıSu kıtlığı yaşanan yerlere uygun bitkiler ekilmeli
* Orjinali
Özgür Gürbüz-Gazete Habertürk / 19 Mart 2009*
Güney Avrupa tarihinin en ciddi su kıtlığı problemini yaşarken, Kuzey Avrupa’da artan talebi karşılayamamaktan öteri su sıkıntısı çekiyor. Avrupa Çevre Ajansı’nın (AÇA) bugün kamuoyuna açıklanacak olan “Avrupa’da Su Kaynakları” adlı raporunda, Türkiye’de Avrupa’nın ciddi sorunlar yaşayan ülkelerinden biri olarak görünüyor. Kuraklık ve yanlış su kullanımı nedeniyle Türkiye’nin en büyük ikinci gölü olan Tuz Gölü’nü tamamen kuruttuğuna dikkat çeken raporda, Konya bölgesinde 1980’lerden bu yana yaşanan kuraklığın gölün kurumasında önemli bir etkisi olduğuna ancak yasadışı su kullanımın da kritik bir rol oynadığına dikkat çekiliyor. Bilindiği gibi Tuz Gölü ve civarındaki göller, tarımda kullanılan yeraltı sularına ihtiyaç duyuluyor ve Konya Ovası’nda tarımsal sulama için kullanılan onlarca izinsiz kuyu bulunuyor.
Daha az suyla daha çok iş
Raporda Avrupa’nın iklim değişikliğiyle beraber daha sık ve daha sert kuraklıklar yaşayacağına dikkat çekiliyor ve yaz aylarında su sıkıntısı yaşanacağı belirtiliyor. Kaçak kullanımlar hariç, her bir Avrupalı yılda ortalama iki olimpik havuz dolusu (5300 metreküp) su tüketiyor. AÇA Genel Müdürü Prof. Jacqueline McGlade, “Su kıtlığına bulduğumuz kısa dönemli çözüm, su kaynaklarından ve yeraltından daha fazla su çekmek oldu. Bu işlemin kalan su kaynaklarının miktarı ve kalitesi ile ekosistem üzerinde ağır etkileri var” diyor ve su talebini azaltarak, suyu verimli kullanmamızı öneriyor.
Suyun kullanıldığı yerlere de dikkat çeken rapora göre Avrupa’da çıkarılan suyun yüzde 44’ü enerji üretimi için, yüzde 24’ü tarım, yüzde 21’i musluklardan akan sular ve yüzde 11’i de sanayide kullanılıyor. Güney Avrupa’da ise tarımın payı artıyor ve yüzde 60’ları hatta bazı bölgelerde yüzde 80’leri buluyor. Sanayi, enerji ve tarım sektörü genel olarak nehir ve göllerdeki suyu kullanırken, su şebekelerinde dolaşan su, kalitesinden dolayı, daha çok yeraltı kaynaklarından elde ediliyor. Enerji üretimi için kullanılan su genelde kaynağına geri gönderilirken, tarımda kullanılan su için bu geçerli değil. Tarımda kullanılan suyu verimli kullanmak en önemli çözüm olarak görülüyor.
***
AÇA’nın tavsiyeleri
* Tüm sektörlerde suyun kullanımı, kullanım miktarına göre fiyatlandırılmalı.
* Hükümetler kuraklık yönetim planları hazırlamalı ve kriz yönetimi yerine riske odaklanmalı.
* Atık suların geri kazanımı ve yağmur sularının kullanılması için fırsat yaratılmalı.
* Şebeke kayıpları azaltılmalı. Avrupa’nın bazı bölgelerinde bu oran yüzde 40’ları geçiyor.
* Yasadışı su kullanımlarını önlemek için konulan cezalar uygulanmalıSu kıtlığı yaşanan yerlere uygun bitkiler ekilmeli
* Orjinali
Barajları dolduracak su bulamayabiliriz
Avrupa Çevre Ajansı Genel Müdürü Jacqueline McGlade, barajlar konusunda uyarıda bulundu: “İklim değişikliği yüzünden barajları dolduracak su bulamayabilirsiniz”.
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 18 Mart 2009*
İklim değişikliğinin küresel etkileriyle ilgili projeksiyonların olduğuna değinen ancak bölgeler üzerindeki etkileri üzerine detaylı çalışmaların bulunmadığına dikkat çeken Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) Genel Müdürü Prof. Jacqueline McGlade, “Güney bölgelerde, belli bir bölgenin ne kadar yağış alacağını tahmin etmek mümkün değil. Bu nedenle barajlar gibi büyük projeler inşa etmek bugün hiç olmadığı kadar zor. Ajans olarak, 10-20 yıl önce bile yapılmış olan barajların, tahminden daha az yağış aldığı için, içindeki biyolojik materyallerde artış olduğunu gördük. Bu da içmek için temiz olmayan su anlamına geliyor” diyor. Yapılan barajları dolduracak suyu bulamayabiliriz diyen McGlade’e göre su talebini azaltacak yöntemlere ve çalışmalara ağırlık verilmesi hayati önem taşıyor.
Dünya Su Forumu için İstanbul’da bulunan ve Avrupa’nın su durumuyla ilgili bir rapor yayımlayan AÇA Genel Müdürü McGlade, Gazete Habertürk’ün sorunun çözümüyle ilgili önerilerini ise “talep yönetimi” başlığı altında toplası. “Çiftçileri eğitmek ve damlama sulama gibi basit teknikleri tüm çiftçilerin uygulamasını sağlamak gerek. Bunu yaparsak, yüzde 80’lere varan tarımsal su kullanımını yüzde 40’lara indirebiliriz” diyen McGlade, “Başarılı olursak başka bir dünya bizi bekliyor. Nehirler arası su transferleri yüzünden yaşanan tartışmalar son bulur, büyük barajlarla ilgili sorunlar biter” şeklinde konuştu. Şebeke kayıplarının önlenmesi ve su kullanımın gerektiği ölçüde ve kullanım miktarına göre ücretlendirilmesini savundu.
Avrupa’da Bulgaristan yüzde 50’ye varan oranla şebeke kayıplarında Avrupa’daki en kötü dereceye sahip. Almanya ise, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurduğu yeni şebekeyle kayıpları yüzde 5’ler civarına çekmiş durumda. McGlade’e raporda yer almayan Türkiye’nin şebeke kayıplarıyla ilgili rakamını sorduğumuzda aldığımız yanıt ellerinde verilerin olmadığıydı. McGlade, “Kontrollerin çok iyi yapıldığı İngiltere’de de benzer bir sorun var. Bu, Türkiye’ye has bir sorun değil” derken, Avrupa içerisinde de bu rakamların son 5-10 yılda derlenmeye başlandığını ve önemli bir altyapı çalışmasını gerektirdiğini söylüyor. Avrupa’nın son 30 yılda 100 milyar avroluk bir kaynağı bu tip çalışmalara ayırdığının da altını çiziyor.
*Orjinali
Özgür Gürbüz - Gazete Habertürk / 18 Mart 2009*
İklim değişikliğinin küresel etkileriyle ilgili projeksiyonların olduğuna değinen ancak bölgeler üzerindeki etkileri üzerine detaylı çalışmaların bulunmadığına dikkat çeken Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) Genel Müdürü Prof. Jacqueline McGlade, “Güney bölgelerde, belli bir bölgenin ne kadar yağış alacağını tahmin etmek mümkün değil. Bu nedenle barajlar gibi büyük projeler inşa etmek bugün hiç olmadığı kadar zor. Ajans olarak, 10-20 yıl önce bile yapılmış olan barajların, tahminden daha az yağış aldığı için, içindeki biyolojik materyallerde artış olduğunu gördük. Bu da içmek için temiz olmayan su anlamına geliyor” diyor. Yapılan barajları dolduracak suyu bulamayabiliriz diyen McGlade’e göre su talebini azaltacak yöntemlere ve çalışmalara ağırlık verilmesi hayati önem taşıyor.
Dünya Su Forumu için İstanbul’da bulunan ve Avrupa’nın su durumuyla ilgili bir rapor yayımlayan AÇA Genel Müdürü McGlade, Gazete Habertürk’ün sorunun çözümüyle ilgili önerilerini ise “talep yönetimi” başlığı altında toplası. “Çiftçileri eğitmek ve damlama sulama gibi basit teknikleri tüm çiftçilerin uygulamasını sağlamak gerek. Bunu yaparsak, yüzde 80’lere varan tarımsal su kullanımını yüzde 40’lara indirebiliriz” diyen McGlade, “Başarılı olursak başka bir dünya bizi bekliyor. Nehirler arası su transferleri yüzünden yaşanan tartışmalar son bulur, büyük barajlarla ilgili sorunlar biter” şeklinde konuştu. Şebeke kayıplarının önlenmesi ve su kullanımın gerektiği ölçüde ve kullanım miktarına göre ücretlendirilmesini savundu.
Avrupa’da Bulgaristan yüzde 50’ye varan oranla şebeke kayıplarında Avrupa’daki en kötü dereceye sahip. Almanya ise, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurduğu yeni şebekeyle kayıpları yüzde 5’ler civarına çekmiş durumda. McGlade’e raporda yer almayan Türkiye’nin şebeke kayıplarıyla ilgili rakamını sorduğumuzda aldığımız yanıt ellerinde verilerin olmadığıydı. McGlade, “Kontrollerin çok iyi yapıldığı İngiltere’de de benzer bir sorun var. Bu, Türkiye’ye has bir sorun değil” derken, Avrupa içerisinde de bu rakamların son 5-10 yılda derlenmeye başlandığını ve önemli bir altyapı çalışmasını gerektirdiğini söylüyor. Avrupa’nın son 30 yılda 100 milyar avroluk bir kaynağı bu tip çalışmalara ayırdığının da altını çiziyor.
*Orjinali
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)