'Kanser Ovası'na dönüşen Dilovası'na 500 milyon dolarlık çevre yatırımı

Her üç ölümden birinin kanserden kaynaklandığı Kocaeli Gebze'ye bağlı Dilovası beldesinde sanayiciler çevre sorunlarını azaltmak için 500 milyon dolarlık yatırım yapıyor. Meclis Araştırma Komisyonu ise bölgeyle ilgili raporunu önümüzdeki günlerde Meclis Başkanlığı'na verecek.

Özgür Gürbüz - Referans Gazetesi / 10 Ekim 2006

Acı ama gerçek: Dilovası denince akla kanser geliyor. 1995 ile 2004 yılları arasında kayıtlara geçen 494 ölümün yüzde 32'si kanserden. Bu rakam Türkiye ortalamasının tam üç katı. Hal böyle olunca halk arasında Dilovası'nın adı "Kanser Ovası" olmuş. Bu yılın başında Türkiye Büyük Millet Meclisi, sorunun nedenlerini bulmak için bir araştırma komisyonu kurdu. Komisyon, hazırladığı raporu Meclis Başkanlığı'na bu ay içinde sunmaya hazırlanıyor. Şikâyetlerin odak noktasında yer alan Dilovası Organize Sanayi Bölgesi (DOSB) yetkilileri, yaklaşık 500 milyon doları bulan çevre yatırımları için kolları sıvadıklarını söylüyor.

TBMM Araştırma Komisyonu üyelerinden AK Parti Kocaeli Milletvekili Eyüp Ayar'ın, "Ucunu açık bırakmıyoruz, önerilerimizi sorumlu kurumları belirterek yapıyoruz" dediği rapor bu ay Meclis Başkanlığı'na sunulmuş olacak. Rapor yapılacak işleri kısa, orta ve uzun vadeye bölüyor, sorumlu kurumları işaret ediyor.

Arıtma tesisi 2007'de devreye girecek
DOSB Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Türker, "Komisyon kurulmadan önce, organize sanayi bölgesi (OSB) olduktan sonra yatırımlarımıza başlamıştık. Yatırımlar süratle devam ediyor ve bir kısmı da bitti" diyor.

Biten yatırımların başında en çok şikâyette bulunulan Çolakoğlu Metalurji'nin hurda işleme tesisi var. Çolakoğlu, 200 milyon dolarlık yeni tesislerine taşınıp, 70'lerden kalan eski tesisi kapatıyor. Yöre halkı demir tozlarından gürültüsüne kadar birçok konuda bu tesisten şikâyet ediyordu. Bir başka metalurji firması (Diler Çelik) ise arıtma tesislerini yenilemiş. 2007 sonuna kadar tüm ana ve ara yollar asfaltlanacak yani artık toz kalkmayacak. Bölgedeki kömür depolarından da toz kalkmaması için depoların Tavşancıl'ın üst kısımlarına taşınması söz konusu. Yeterli yer olmaması yüzünden bu sorun tam olarak çözülmüş değil, mahkemelik olanlar var. Kanserden ölenlerin yüzde 44'ünün akciğer kanseri olduğu düşünülürse toz meselesinin önemi daha da iyi anlaşılıyor. Sanayi bölgesi ve Dilovası'nın atıklarını arıtacak bir arıtma tesisi 2007 sonuna yetiştirilmeye çalışıyor. 15 milyon euroluk tesisin finansmanını karşılayan DOSB, daha sonra arıttıkları sular için belediyeden ve firmalardan belirli bir bedel alarak geri ödemeyi sağlayacak.

En sorunlu konu, tesislerin içindeki konutlar
Türkiye'nin tüm dünyanın geçtiği bir süreçten geçtiğini söyleyen Türker, "Biz Türkiye olarak bu süreci daha hızlı geçme gayreti içerisindeyiz. Her şeyin bir maliyeti var. Türkiye'nin sanayi geçmişi 40 yıl. 40 yıl önce, o zamanın sermaye birikimiyle devlet, 'Sen yatırım yap, çevreyi bırak' demiş. Kimsede çevre bilinci yoktu ki? Çevre Bakanlığı yoktu, Çevre Kanunu 1993'te çıktı. 'Sanayiciyim, her şeyi yaparım' demiyorum ama sanayici olmak da zor. Burası 20 yıl önce OSB olsaydı tedbirler daha önce alınırdı. Çok büyük aşamalar kaydedildi. Kamuoyunda, sanki Meclis raporu çıkacak ondan sonra bir şeyler olacakmış gibi bir durum var. Rapor hazırlanırken yatırımlar devam ediyor" diyor.

Tüm firmaların yaptığı tevsi yatırımlarının 500 milyon doları bulacağını söyleyen Türker, en sorunlu konunun sanayi bölgesindeki konutlar olduğunu söylüyor. OSB'nin yanında iki mahalle var: Fatih ve Yıldız Mahallesi. OSB, Yıldız Mahallesi'ndeki tapulu arsaları satın alıp bu arazileri sanayi bölgesine katarak bu sorunu çözmeyi planlıyor. Bu konuda halkla anlaşılacağı konusunda sanayici iyimser.

Komisyon Başkanı Eyüp Ayar da mahallelerin taşınmasına sıcak baktığını söylüyor. Fatih Mahallesi'nde ise bir sorun var çünkü tüm yapılar orman arazisine yapılmış. Sanayici bu arsaları kullanamayacağı için para vermek istemiyor. Bir diğer konu da halktan alınan arazilerin nasıl kullanılacağı. Ayar, raporda bu alanların yeşil alan olmasını önerdiklerini söylüyor ama son sözü sanayici söyleyecek çünkü OSB'ler imar planlarını kendileri yapıyor.

AKP Kocaeli Milletvekili Eyüp Ayar:

Dilovası'nda yeni bacalı sanayi istemiyoruz
Sanayiciye çevreyle ilgili yatırımları bir an önce yapmasını söylüyor, takip ediyoruz. Olabilecek şeyleri öneriyoruz. Dilovası 5 etaplı bir OSB, ikinci etap daha bitmemiş. Bizim önerimiz bu yeni bölgelere yapılacak fabrikalarda kesinlikle, "baca sanayi" denilen havaya veya suya atık veren yatırım yapılmaması. Bu kararı aldırtmak istiyoruz. OSB'de 168 firma var, 50 tanesi çok ciddi yatırımlar yapıyor. Bu yatırımların mutlaka çok daha önce yapılması gerekiyordu. Variller de denk geldi. Kamuyu da ilgilendiren yatırımlar var, Dil Deresi'nin ıslahı, doğalgaz çalışmaları gibi. Taş ocakları daha iyi standartlarda çalışacak, kömür depoları taşınacak. 2007 ortasına kadar Gebze ve Dilovası'nda açık çöp olmayacak. Dilovası'nda toplu konutların yapılması ve tüm gecekondulardan kurtulmak lazım. Sanayicilerin tehlikeli atıkları birikmeye başladı. İZAYDAŞ'ın kapasitesi yetmiyor. Yeni Çevre Yasası ile ceza geliyor. Kural şu: Çevreye verdiğiniz zararı mutlaka telafi edeceksiniz. Etmezseniz ilgililer telafi edip parasını sizden alacak. İşyeri kapatma ve hapis cezası var.