Nükleer santral projesinde yolsuzluk olmaması için hazırlık süreci uzatılmalı

Özgür Gürbüz - Referans Gazetesi / 15 Nisan 2006


Nükleer santral projesinin sağlam temellere oturtulması için dikkatli bir çalışma yürütmek gerektiğini belirten Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Enerji ve Çalışma Grubu Başkanı Arnold Hornfeld, "Nükleer santral projesinde, 'Sağlam bir iş yapalım' denilirse hazırlık sürecinin üzerine bir 3-4 yıl daha eklenmeli. Böylece bir başka Beyaz Enerji dosyası açılmasın" dedi. Türkiye'nin nükleer enerji teknolojisinden mahrum kalmaması gerektiğini kaydeden Hornfeld, Finlandiya'da yapılan EPR tipi reaktörün iyi bir örnek olabileceğini söyledi. Hornfeld, "Nükleer santralın yapım süresi 5, bütün bu hazırlıkların yapılması ise 1-2 yılı bulur. Ben olsam Avrupa Birliği'nin (AB) bu konuda raflar dolusu nizamnamesini alır, tercüme eder, kullanırım. Bunun üzerinde düşünülecek bir şey yok. Daha sonra adam yetiştirmek için 50-100 kişiyi bu santrallara gönderirim" açıklamasını yaptı.

İhale süreci çok vakit alacak
Hornfeld, Türkiye'de nükleer santral kurulumu ile ilgili hukuki altyapının dışında insan gücü konusunda da eksiklikler olduğunu söyledi. "Türkiye 1980-90'lı yıllarda ihaleleri yapsaydı, bugün bir sürü nükleer teknisyenimiz, bili
m adamımız olacaktı. Atom Enerjisi Kurumu ve başka kuruluşlar var ama bunlar daha ziyade büro işiyle meşguller. Masa başında oturmak ayrı, nükleer santralı işletmek ayrı" diyen Hornfeld, ihale sürecinin çok vakit alacağını söyledi. Hornfeld, sözlerine şöyle devam etti: "Şirketler deneyimli, yapılacak işleri masanın üzerine koyacaklar. Ondan sonra bu kurumların teşekkül edilmesi, tayinlerin yapılması, gerekli kanunların çıkarılması lazım. İhale safhası çok vakit alacak. İhale şartnamesi, tekliflerin değişmesi, genel seçimler, yeni hükümetin bunu beğenip beğenmemesi... Bana 4 sene daha bu işi takip eder misiniz deseniz, ben havlu atarım."

Çalışmalar henüz embriyo aşamasında
General Electric (GE) Türkiye Direktörü Kürşat Özkan ise nükleer enerji çalışmalarının şu anda "embriyo" safhasında olduğunu söylüyor. Özkan, "Diğer ülkelerde edindiğimiz tecrübelere göre ilk önce nükleer enerjinin hukuki ve düzenleyici altyapısının tamamlanması gerekiyor. Bu çalışmalar Türkiye'de çok yeni ve bir süre alacağını tahmin ediyoruz" dedi. Özkan, şunları söyledi: "Dünyada olduğu gibi Türkiye'de de enerji kaynaklarını çeşitlendirmek, dışa bağımlılığı azaltmak gibi bir eğilim söz konusu. Rüzgâr bunlardan bir tanesi. Hidro-elektrik alanında da büyük bir potansiyel var, kömürde daha yeni teknolojiler geliştirilmeye çalışılıyor ve bir de nükleer enerji konuşuluyor. G.E. bu alanların hepsinde var. Ancak G.E.'nin nükleer enerji konusunda Türkiye'de ne çapta bir yatırım yapacağı, ekipman mı sağlayacağı yoksa belli bir bölümün yapımını mı üstleneceği konusunda henüz netleşmiş bir karar yok."

Santral projesi, firmaların kredi notunu da etkileyecek
Nükleer santralların kurulmasıyla ilgili yasal düzenlemeler sadece reaktörün tipi ya da nasıl yapılacağını değil, kredi koşullarını da etkileyecek. Standard & Poor's tarafından yapılan analizlerde nükleer santral sahibi olmanın getirdiği ek işletme, denetim ve çevresel risklerin, firmaların kredisini azaltan bir etken olduğuna dikkat çekiliyor. Bu risklerin genelde tüm reaktör operatörleri için geçerli olduğu ancak Avrupa ve Amerika'da farklılıklar gösterdiği belirtiliyor. Örneğin Kuzey Amerika ve Avrupa'da nükleer santralların tek firma yerine birkaç firma tarafından işletildiği göze çarpıyor ve böylece risk dağıtılmaya çalışılıyor. Ancak, çok sayıda ortaklıklar da şirketlerin aldığı riski düşürdüğü için kredibiliteye negatif etki yapabiliyor. Bu konuda en avantajlı nükleer işletmeler, hükümetin yüksek oranda pay sahip olduğu Kanada'da. "Standard & Poor's"un analizinde bu ülkede hükümetin söküm risklerini üstlenmesinin firmaların kredisi için ayrı bir avantaj sağladığı belirtiliyor. Avrupa'daki birçok nükleer işletme böyle bir avantaja sahip değil.

Hiç yorum yok: