Batı Karadeniz Kömür Bölgesi

Özgür Gürbüz-BirGün/29 Haziran 2014 

Yenikapı’da denizin neden doldurulduğu anlaşıldı. ‘Miting alanı’ diye gösterilen Kazlıçeşme’deki araziye otel ve alışveriş merkezi yapılacakmış. Kazlıçeşme’deki arazi ‘miting alanı’ olamayacak kadar değerliydi. Yenikapı yeni ‘miting alanı’ olunca Kazlıçeşme boşa çıktı. Yakında hükümete yakın bir şirket Yenikapı’ya da otel dikmek isterse, istikamet Adalar; haberiniz olsun. Bu arada, ‘miting alanı’ diye bir yer olmaz. Sirk mi bu? Protesto nerede uygun görülüyorsa orada yapılır.

Eşine başka bir yerde rastlanmayan o güzelim deniz, eşine bin yerde rastlanacak otel ve alışveriş merkezinin kurbanı oldu. Herkesin ortak mülkü, müştereğimiz Marmara Denizi, ‘alicengiz’ oyunu ile şirketlere peşkeş çekildi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, daha doğmamış, kendilerine oy bile vermemiş insanların geleceğine ipotek koydu, telafisi olmayan bir ekolojik yıkıma imza attı. “Otobüs durağının yerini değiştirsek soracağız” diyenler, Yenikapı ve Maltepe’de denizi doldururken göstermelik bir anket bile yapmadı.

Bu anlayış, İstanbul’u yer darlığından parsel parsel, Anadolu’yu ise bölge bölge yok ediyor. Batı Karadeniz Bölgesi de son örnek. Bölge enerji şirketlerine tahsis edildi, özellikle de kıyı şeridi. Eren ve Hattat Holding başta, enerji şirketleri boş buldukları her alana termik santral kurmak istiyor. Projeleri anlatmaya Zonguldak’la başlayalım. Rakamların büyüklüğünü anlayabilmeniz için bir de ipucu vereyim. Türkiye’nin elektrik üreten tüm santrallerinin bugünkü kurulu gücü 66 bin megavat (MW). Bartın ve Zonguldak’taki projeler hayata geçirilirse iki ildeki kömür santrallerin kurulu gücü 7120 MW’ı bulacak. Buna Sinop’ta yapılmak istenen 4600 MW’lık nükleer santrali de ekleyince bölgeyi uykusundan edecek 12 bin MW’lık bir karabasandan bahsediyoruz. Tarımı, sağlığı, denizi, iklimi bitirecek bir karabasan.

ZONGULDAK

Eren Enerji Çatalağzı’nda 1320 MW’lık bir kömür santrali kurmak istiyor. Şirketin aynı bölgede hâlihazırda iki termik santrali daha var ve güçleri toplam 1390 MW. Çatalağzı’nda bir de kısa bir süre önce özelleştirilen Demir Holding’in 300 MW’lık kömür santrali var. Bitmedi. Hema Holding (Hattat Holding), Karadeniz Ereğli ilçesine bağlı Bayat Köyü Kireçlik mevkiine 1320 MW gücünde kömür santrali kurmak için lisans başvurusu yaptı. Aynı şirket, yine Ereğli’de, Kandilli bölgesinde 150 MW’lık bir başka kömür santralinin peşinde.

BARTIN

Hema Holding hızını alamamış olacak ki, Zonguldak’ta başlayan kömür tutkusunu Bartın’a da taşıdı. Taşıdı ama buradaki termik santral projeleri başta Amasra olmak üzere tüm ili ayağa kaldırdı. Nasıl kaldırmasın, Amasra Karadeniz’in ayakta kalan birkaç turizm alanından biri ve şirketin iki termik santral projesi var. Her biri 1320 MW gücünde. Amasra, Çapak Koyu mevkiindeki santral için hazırlanan ÇED (Çevre Etki Değerlendirme) raporu kabul edilince Bartınlılar 42 bin itiraz dilekçesiyle tepkisini gösterdi. Çevre ve Şehircilik Bakanı İdris Güllüce projeye sahip çıktı. Batı Karadeniz’i Türkiye’nin en büyük enerji üslerinden biri yapmak isteyen Hattat Holding’in sahibi Mehmet Hattat da aynı fikirdeyse durum şu anda 2’ye karşı 42 bin. Demokrasilerde bakanların veya zenginlerin fazla oy hakkı olmaz. Herhelde Güllüce ve Hattat bunu biliyordur.

Bu arada Hattat Bey’e kötü haberi verelim. Enerji üssü fikri yeni değil. Türkiye’nin İç Anadolu (kömür santralleri), Güneydoğu (kömür, hidroelektrik, petrol), Karadeniz (hidroelektrik), Marmara(Şeyl gazı, maden) ve Akdeniz(nükleer) bölgeleri de enerji üssü olmaya çalışıyor. Kalan yerler de madenler, endüstri tesisleri ve TOKİ binalarıyla boğuşuyor. Türkiye’nin gıda üssü neresi olacak, o belli değil. Turizmi, doğayı nereye sıkıştıracağız o da belli değil. Bu gidişle millete kömür yedirip, petrol içirecekler.

20. Ütopyalar Toplantısı

Ütopyalar Toplantısı denince akla ilk gelen isim Savaş Emek olur. Savaş Ağabey’i 20 Ocak’ta kaybettik. Bu yıl 2-6 Temmuz arasında Karaburun’da yapılacak 20. Ütopyalar Toplantısı onun anısına yapılıyor. Biz dostları, yol arkadaşları orada olacağız. Savaş Emek olmadan ütopyaları konuşmak zor ama ütopyalarımız olmadan da dünyayı değiştirmek mümkün değil. Ergin Pansiyon’daki belki de son ütopyalar toplantısına, Savaş Emek anmasına bekleriz. Ayrıntılı bilgi Bilim ve Gelecek dergisinde.

İstanbul Kent Savunması kuruldu

Kuzey Ormanları Savunması, kent hareketleri, park  forumları ile çok sayıda mahalle derneği, çevre örgütü bir araya gelerek İstanbul Kent Savunması'nı kurdu. İstanbul şehrini yağmaya karşı savunan direniş odakları arasındaki iletişimi, güç birliğini ve dayanışmayı güçlendirecek bir koordinasyon yaratmayı amaçlayan girişim 27 Haziran 2014 tarihinde kuruluşunu bir basın toplantısıyla ilan etti. İstanbul Kent Savunması'nın yeni bir platform değil Gezi sonrası ortak bir koordinasyonu ve direniş zemini olması isteniyor. 

Basın açıklamasında İstanbul Tabip Odası adına konuşan Ümit Şen;  suyuna, toprağına, geçmişine ve geleceğine sahip çıkarak kentin sonuna kadar savunulması gerektiğini vurgularken, Kadıköy Kent Dayanışması’ndan Eymen Demircan ise otobüs duraklarının yerlerinin bile halka sorulacağı zamana dek mücadele edeceklerini söyledi.

İstanbul Kent Savunması’nın  vereceği hukuki  mücadele hakkında, Kent ve Hukuk Komisyonu’ndan Avukat  Zülfiye Yılmaz söz aldı. Yılmaz, belediyelerin 5 yıllık staratejik  planlamalarını ilk 6 ay içinde takip etmenin ve bu sürece dahil olmanın önemini vurguladı ve şu anda sürecin bitmesine 3 ay kaldığının altını çizdi. Basın toplantısında okunan bildirgeden bazı başlıklar şunlar:

-Sermayenin tarım alanlarımızı ve su havzalarımızı mahveden, suyumuzu kirleten talanına karşı savunmaya çağırıyoruz.

-Karadeniz’den Küçükçekmece’ye İstanbul’un tüm ormanlarını yok edecek, su kaynaklarını kurutacak 3.Köprü, 3.Havalimanı, Yeni İstanbul gibi mega-yağma projelerine karşı savunmaya çağırıyoruz.

-Riskli alan, riskli bina,2-B kararlarıyla kurulu düzenleri yerle bir edilen,sürgün edilen, borçlandırılan, evini, mahallesini, kaybetme kabusu yaşayan tüm mahallelileri sağlıklı, güvenli, güvenceli, doğayla ve insanla barışık bir konutta ve kentte yaşama hakkımızı almak için savunmaya çağırıyoruz.

-Haydarpaşa, Haliç gibi üretimden ve hizmetten uzaklaştırılan alanlarımızı, Emek Sineması ve AKM gibi kentsel belleğimizi oluşturan kültürel yapıları, meydanları ve yaşam alanlarımızı yağmalayan; okullarımızı, hastanelerimizi kent dışına süren; ulaşım, eğitim, sağlık, kültür, sanat haklarımızı gasp eden, özelleştiren kentsel politikalara itiraz eden tüm İstanbulluları, ortak toplumsal çıkarlarımızı temel alan yeni bir kent mücadelesi için ortak-kamusal haklarımızı savunmaya çağırıyoruz.

-Birimize yapılmış bir saldırıyı her birimize yapılmış sayıyoruz. Her birimizi ve hepimizi her gün, her an, her sokakta, her meydanda, her parkta örgütlenip, her birimizi ve hepimizi güçlendiren bir mücadeleyi büyütmek için  İstanbul’u Savunmaya Çağırıyoruz!

İstanbul Kent Savunması'nı facebook'tan takip etmek isteyenler için adresi:

https://www.facebook.com/IstanbulKentSavunmasi

Almanya kömüre dönmüyor

Özgür Gürbüz-BirGün/15 Haziran 2014

Soma’daki iş cinayetinin üzerinden bir ay geçti. Dört gün önce Şırnak’ta, yine bir kömür madeninde göçük meydana geldi ve üç işçi daha hayatını kaybetti. Görülüyor ki Soma’dan sonra maden ocaklarındaki denetim arttırılmamış. Enerji ve Çalışma bakanlarının ise hâlâ görevde olduğunu hatırlatmaya bile gerek yok. Halbuki mevcut durumu kontrol etmek için bir süreliğine de olsa tüm ocaklarda üretimin durdurulması ve gerekli kontrollerin yapılması gerekirdi. Fukuşima’daki nükleer kazadan sonra Japonya ülkedeki tüm nükleer santralleri kapattı. Neredeyse üç yıldır ülkede bir tek santral çalışmıyor çünkü denetim, yeni yasal düzenlemeler sürüyor. İşte bizim hükümetin ‘adaleti’ ve ‘kalkınma’ anlayışı bu kadar. Adaleti madende ölen işçiyi değil maden sahibini düşünüyor. Kalkınmak için de işçilerin ölmesi gerekiyor. Bir başka yazımda, AKP’nin ‘büyüme’ adında yeni bir tanrı yarattığını ve bu tanrıyı mutlu etmek için her gün dereleri, ağaçları, ovaları ve insanları ona kurban ettiğini yazmıştım. Soma bunun en büyük örneği oldu. Merak ediyorum, bunun putperestlikten ne farkı var?

Enerjide taşlar yerinden oynuyor. Özellikle elektrik üretiminde bu değişim çok hızlı gerçekleşiyor. Kömür dünyanın elektrik üretiminde en çok kullandığı kaynak ancak vazgeçilmez değil. Tüm mesele, kömürü yakarak ürettiğiniz elektriği, başka kaynaktan yakın fiyata ve çevreye daha az zarar vererek üretebilmek. Almanya bu konuda herkesin merakla izlediği bir ülke çünkü 2050’ye kadar elektrik üretiminin yüzde 80’inin yenilenebilir enerji dediğimiz, rüzgar, güneş ve biyokütle gibi kaynaklardan yapmayı hedefliyor. Fukuşima sonrası aynı anda 8 nükleer reaktörü kapattılar. Kalan dokuz reaktör de 2022 sonuna kadar kapanacak. Yıllardır temiz enerji bir ülkenin ana elektrik üretim kaynağı olamaz diyenler yanılıyor ve panik içinde masallar uyduruyorlar. Nükleerden vazgeçen Almanya’nın kömüre döndüğünü iddia ediyorlar. Heinrich Böll Vakfı’nın hazırladığı son rapor (The German Coal Conundrum) ise durumun öyle olmadığını gösteriyor.

ELEKTRİĞİN YÜZDE 24’Ü TEMİZ ENERJİDEN

Almanya’nın elektrik üretimi 625 milyar kilovatsaati (kWs) geçiyor, Türkiye’nin 2,5 katı. 2003 yılında taşkömüründen 147, linyitten 158 milyar kilovatsaat elektrik üreten Almanya, 2013 yılında aynı kaynaklardan sırasıyla 124 ve 162 milyar kWs elektrik üretti. Linyit aynı kalırken taşkömürü kaynaklı elektrik üretimi azaldı. Aynı dönemde doğalgazın payı değişmedi. Nükleer enerji üretimi ise 165 milyar kWs’ten 97 milyar kWs’e geriledi. Bu açığı da 10 yılda üretimi üçe katlanan yenilenebilir enerji kaynakları kapattı. 2003’te 46 milyar kWs olan üretim, 2013 sonunda 152 milyar kWs’e çıktı ve linyit yakan termik santralleri yakaladı. Almanya, üstüne üstlük elektrik ihracatını da ikiye katladı (33 milyar kWs). Resim ortada. 2013 sonunda yenilenebilir enerji kaynakları Almanya gibi bir sanayi devinin elektrik ihtiyacının yüzde 24’ünü karşıladı. Hedef 2025’te yüzde 40-45’i, 2035’de ise yüzde 55-60’ı tutturmak.

Enerji konusunda plan yaparken, bir başka ülkeyi birebir kopyalamak mümkün değil. Her ülkenin kendi kaynaklarına, tüketim modeline göre bir yol çizmesi gerekir. Bir kaynaktan vazgeçip diğerine geçmek zor ama Almanya örneği gösteriyor ki, kısa zamanda ciddi değişimler mümkün. Bizim gibi enerji üretim kapasitesini yeni kuran ülkelerde ise bu iş daha kolay. Eskiyi söküp yerine yenisini yapmayacağız. Yeni yapılanı doğru yapmak yetecek. Enerji yoğun işletmeleri, ağır sanayisi ve bizden 2,5 kat daha fazla elektrik tüketimine rağmen Almanya bu değişimi yapabiliyorsa Türkiye’de yapabilir. Bizim sorunumuz, değişim yerine statükonun ülke yönetimine hakim olması. Ne bir değişim hedefi, ne de sorunları doğru tanımlayan bir politika mevcut. Göçük altında kalan madenciler de, sele kapılan kentliler de işte bu statükoyu savunan enerji politikalarının bir sonucu.