Özgür Gürbüz-BirGün Gazetesi / 30 Mayıs 2010
Yazıyı BirGün'den okumak için tıklayınız.
Çin’de Mart ayıyla birlikte başlayan ve okulları hedef alan saldırılar, sorunun çözümü için yeni fikirleri de beraberinde getiriyor. Pekin Belediyesi Kamu Güvenliği Bürosu, çocukların can güvenliğini sağlamak için yeni bir kampanya başlattı. Okul ve ana okullarında 15 çocuğun ölümüyle sonuçlanan saldırıları önlemek için ülke çapında emniyet güçleri ciddi tedbirler aldı. Okul ve yuvaların kapılarında nöbet tutan polisleri görmek artık hiç şaşırtıcı değil. Önlemlerin artttırılmasıyla birlikte saldırılar da kesildi ancak bu defa da başka bir sorun ortaya çıktı. Her okul ve yuvanın kapısına bir polis koymaya kalktığınızda mevcut görevli sayısı talebi karşılamaya yetmiyor. Pekin’de bir mahale karakolundan sorumlu polis müdürü, “Her okula bir polis gönderirsek elimizde diğer sorunlarla ilgilenecek kimse kalmaz” diyerek durumu güzelce özetliyor. Polis müdürünün bulunduğu bölgede 24 memur görev yapıyor, 18 adetse okul var.
Veliler gönüllü fedailik yapacak
Pekin Belediyesi Kamu Güvenliği Bürosu’nun uygulamaya geçirilen yeni fikri, velilerin ellerini taşın altına koymasını amaçlıyor. Başlatılan kampanya her ne kadar ‘velilerin ortak okul koruma programı’ olarak tanıtılsa da, sloganın tutması açısından, “Kendi okulunu kendin koru” şeklinde tercüme edilmesinde fayda var diye düşünüyorum. Fikir oldukça basit, okulda çocukları okuyan veliler sırayla çocuklarının okulunda nöbet tutacak. Velilere öğretmenler de eşlik edecek, böylece her okulun birkaç tane gönüllü fedaisi olacak.
Bir okulda okuyan çocukların yüzler hatta binlerce velisi olduğu düşünülürse yılda birkaç gün gönüllü olarak bu işi yapmak yetecek, yani velilerin günler ve aylarca okullarda nöbet tutması gerekmeyecek. Polisler de okul civarlarında devriye gezmeye devam edecek. Veliler bıçaklı saldırganların karşısına öyle cıscıbıldak da çıkmayacak. Kollarında görevli olduğunu belirten kırmızı bir kol bandı ve ellerinde bir sopa olacak. Profesyonel koruma görevlileri ise cop ve biber gazı taşıyacak. Tırmıkla donatılanları da var. Veliler, isterlerse polisten eğitim de alabilecekler. Pilot proje Pekin’de Shunyi bölgesinde başlatıldı, gazete haberlerine göre velilerden 1.000’e yaklaşan sayıda gönüllü çıkmış. Önerilen model konusunda herkes olumlu görüşe sahip değil. Bazıları kısa vadede bunun bir çözüm olacağını düşünüyor, bazıları ise gönüllü olup, koluna pazu bandını taksa bile daha kalıcı bir çözümün bulunmasını istiyor.
6 Saldırıda 15 Çocuk öldürüldü
Çocuğu olsun ya da olmasın, okullara yönelik saldırılar ülkedeki herkesi tedirgin ediyor. Herşey, birbirinden bağımsız gibi görünen saldırganların, bıçakla arka arkaya okullardaki çocuklara saldırmasıyla başladı. Mart ile Haziran ayları arasında 6 saldırı gerçekleşti. 15 çocuk öldürüldü, 100’e yakını yaralandı. Meslekleri doktor, öğretmen, çiftçi ve işsiz olan saldırganların bazıları, çocukları yaralayıp öldürdükten sonra intihar etti. Okullarda güvenlik tedbirleri hemen arttırıldı ama ondan daha dikkat çekici olanı Başbakan Wen Jiabao’nun olayları basit, akli dengesi yerinde olmayan saldırılar diye niteleyerek geçiştirmek yerine, saldırıların ana nedenini bulma sözü vermesi oldu. Başbakan, sosyal problemleri çözmeleri gerektiğini, halk arasındaki sorunları çözüp uzlaşma çabalarını güçlendirmeye ihtiyaç duyduklarını söyledi. Ekonomisi hızla büyüyen Çin’de gelir dağılımı, sınıflar arasındaki uçurumun açılması önemli sorunlar. Çin bu sorunları çözebilirse, tüm dünyaya örnek bir ekonomik model yaratabilir. Çözemezse, birçok örneğini gördüğümüz sorunlarıyla beraber hatırladığımız ekonomik kalkınma hamlelerinden birine daha tanık olabiliriz.
Kayıp Çocuklar Günü
Konu çocuklardan açılmışken hem Çin’i hem de hepimizi ilgilendiren 25 Mayıs Dünya Kayıp Çocuklar Günü’nden bahsetmekte yarar var. Dünya Kayıp Çocuklar Günü, Türkiye’de de ilk kez bu yıl, TBMM’de düzenlenen etkinliklerle tanındı. Okula gönderdiği çocuğunun ölüm haberini almanın ne demek olduğunu, bakkala giden evladının bir daha geri dönmemesinin nasıl bir acı olduğunu ancak o acıyı çekenler bilir, bize fazla bir şey söylemek düşmez. Xi’an kentinden Cheng Zhu, 5 yıl önce kızının çocuk ticareti yapanlar tarafından kaçırıldığına inanan ve çocuğundan umut kesmeyen bir baba. Kızının kaybolmasından sonra kurduğu, ‘Kayıp Çocukların Aileleri’ adlı grup bugün 1.350 çocuğun izini sürmeye çalışıyor. Çin’de her yıl 60 bin çocuk kayıplara karışıyor. Cheng, Dünya Kayıp Çocuklar Günü’nü önemsediğini söylüyor. Kayıp çocuklar hakkında bilgileri kamuoyuna yaymanın, onları bulmanın en önemli yollarından biri olduğunu düşünüyor.
25 Mayıs’ta Çin’de ve dünyanın birçok yerinde gönüllüler, kayıp çocuklarla ilgili bilgileri dağıtıyor, aileler o gün çocuklarından kalan en son hatıra olan, çocuklarının o hiç yaşlanmayan fotoğraflarının bir kopyasını evlerin kapılarının altından atıveriyorlar. Sadece Çin’de her yıl, bir stadyum dolusu, 60 bin çocuk “ben kayboldum” ya da “kaçırıldım” diye bağırıyor. Yüzleri, fotoğrafları ve sesleri gazetelere belki sadece kayboldukları o gün haber oluyor ya da olmuyor. Halbuki her hafta, 60 bin kişi “en büyük Bizimspor” diye bağırıyor ve her hafta gazeteler, hem de tüm hafta boyunca ‘Bizimspor’a sayfalar ayırabiliyor. Acıları konuşmak hoş değil, insan acılarla yaşayamaz. Medyanın tek başına bu işi çözmesi de imkânsız ancak onları görmezden gelmek de başka bir sorun.
Akkuyu Ruslara satıldı
Özgür Gürbüz-BirGün / 25 Mayıs 2010
Yazıyı BirGün'den okumak için tıklayınız.
Rusya ile Türkiye arasında imzalanan “Akkuyu Sahasında Nükleer Güç Santralinin Tesisine ve İşletimine Dair İşbirliği”anlaşmasıyla Mersin'in Gülnar'a bağlı Büyükeceli Beldesi'nde kurulması düşünülen atom santralinin sahibi de belirlenmiş oldu. Anlaşmanın adının tesisi ve işletimi olduğuna bakmayın, kapalı kapılar açıldıkça ortaya saçılan bilgiler, santralin yüzde 100 Ruslara ait olacağını söylüyor. Anlaşma zaten devletler arası bir anlaşma. Ruslar, Türkiye'nin bakir kalmış nadir koylarından birine nükleer santrali konduracak, işletecek ve ömrü dolunca da bavullarını toplayıp gidecek. Meseleyi hafife aldığımı düşünmeyin, bence bu meseleyi hafife alan AKP hükümetinin ta kendisi!
Önce, Rusya Devlet Başkanı Medvedev ile Başbakan Erdoğan'ı aynı masaya getiren süreci anımsayalım. AKP hükümeti 2004 yılında, 40 yıldır dillendirilen “elektriksiz kalacağız” bahanesine sarılarak, ortada fol yok yumurta yokken nükleer santral kurmaktan bahsetmeye başladı. Elektrik açığı ve bunun sadece nükleerle karşılanabileceği masalı pek tutmayınca halk bu defa da korkutma yöntemiyle nükleere alıştırılmaya çalışıldı. Aba altından “dışa bağımlılık” sopası çıktı, Ukrayna'yla Rusya arasında yaşanan doğalgaz krizi halkın gözüne sokularak, doğalgaz ve petrolde Ruslara bağımlıyız, tek çare nükleer sloganları atıldı. Halbuki, Rusya'dan alınan doğalgaz sadece elektrik üretiminde kullanılmıyor, ısıtmada da kullanılıyor. Isıtma amaçlı kulanılan doğalgazın yalnız ve yalnız elektrik üretebilen nükleer santralle ikamesi teknik bir fiyaskoydu. Kaldı ki, atom santrali devreye girdiğinde Rusya'dan alınacak gazın azalması için eldeki doğalgaz santrallerinin kapatılması gerekir. Hükümetin kapatılacak santraller listesi diye bir listesi olduğunu hiç sanmıyorum. Çoğu, “al ya da öde” anlaşmalarıyla geleceğini garanti almış santralleri kapatmadıkça, Rusya'dan gelen doğalgaza bağımlılık kaçınılmazdır. Kısaca AKP hükümeti bu noktada halkı kandırmaktadır. Zaten AKP, santral inşasını doğalgazda yüzde 65, petrolde yüzde 30'lara varan oranda bağımlı olduğumuz Rusya'ya vererek bu konunun hiç de umurlarında olmadığını açık seçik itiraf etmiştir. Başbakanımız da anlasın diye İngilizce yazıyorum, yalan number one!*
Nükleer santrali halka sevimli gösterme çalışmaları sırasında nükleer enerji taraftarları ve hükümet sıkça teknoloji transferinden bahsetti. Kurulacak santral sayesinde Türkiye işi öğrenecek, ileride kendi santrallerini bile geliştirebilecekti. Rusya'dan alınan anahtar teslim santral, Türkiye'ye öğretse öğretse nasıl harç karılır onu öğretir. Santral yapıldıktan sonra nükleer mühendisler santral gezisi yapıp, cep telefonlarıyla çaktırmadan fotoğraf da çekebilirler tabii. Teknoloji transferiyle ilgili ne var bu anlaşmada? Türkiye yıllardır yabancı firmalardan onlarca termik santral aldı. Nükleer enerjinin de bir çeşit termik santral olduğunu akılda tutarak, Sayın Enerji Bakanı Taner Yıldız'dan rica edelim, bize yerli yapım bir termik santral göstersin. Göstersin ki, anahtar teslim santral alarak nasıl teknoloji transferi yapıldığını öğrenelim. Kaldı ki, transferini yapacağınız nükleer enerji geleceğin değil geçmişin teknolojisi. İspanya 10 yılda rüzgar ve güneşe verdiği destekle, dünya çapında hatırı sayılır pazar payına sahip yerli firmalar yarattı. Türkiye 60 yıl geriden gelip, nükleerde hangi seviyeye gelecek ve batıda Fransa'nın, doğuda Rusya'nın sınırlı pazar payına ortak olacak? Çin'in çok ucuza reaktör üretmeye başladığını da anımsatalım. Bugünün dünyasında satamadığınız, hiçbir teknoloji transferi uzun süreli olmaz. Yaptığınız yatırımın geri dönüşü olmazsa, yaptığınız zaten yatırım sayılmaz. Bunu da yazın kenara, iki numaralı yalan.
*Bir numaralı yalan.
**TBMM Genel Kurul Tutanağı, 23. Dönem, 4. Yasama Yılı, 69. Birleşim.
Yazıyı BirGün'den okumak için tıklayınız.
Rusya ile Türkiye arasında imzalanan “Akkuyu Sahasında Nükleer Güç Santralinin Tesisine ve İşletimine Dair İşbirliği”anlaşmasıyla Mersin'in Gülnar'a bağlı Büyükeceli Beldesi'nde kurulması düşünülen atom santralinin sahibi de belirlenmiş oldu. Anlaşmanın adının tesisi ve işletimi olduğuna bakmayın, kapalı kapılar açıldıkça ortaya saçılan bilgiler, santralin yüzde 100 Ruslara ait olacağını söylüyor. Anlaşma zaten devletler arası bir anlaşma. Ruslar, Türkiye'nin bakir kalmış nadir koylarından birine nükleer santrali konduracak, işletecek ve ömrü dolunca da bavullarını toplayıp gidecek. Meseleyi hafife aldığımı düşünmeyin, bence bu meseleyi hafife alan AKP hükümetinin ta kendisi!
Önce, Rusya Devlet Başkanı Medvedev ile Başbakan Erdoğan'ı aynı masaya getiren süreci anımsayalım. AKP hükümeti 2004 yılında, 40 yıldır dillendirilen “elektriksiz kalacağız” bahanesine sarılarak, ortada fol yok yumurta yokken nükleer santral kurmaktan bahsetmeye başladı. Elektrik açığı ve bunun sadece nükleerle karşılanabileceği masalı pek tutmayınca halk bu defa da korkutma yöntemiyle nükleere alıştırılmaya çalışıldı. Aba altından “dışa bağımlılık” sopası çıktı, Ukrayna'yla Rusya arasında yaşanan doğalgaz krizi halkın gözüne sokularak, doğalgaz ve petrolde Ruslara bağımlıyız, tek çare nükleer sloganları atıldı. Halbuki, Rusya'dan alınan doğalgaz sadece elektrik üretiminde kullanılmıyor, ısıtmada da kullanılıyor. Isıtma amaçlı kulanılan doğalgazın yalnız ve yalnız elektrik üretebilen nükleer santralle ikamesi teknik bir fiyaskoydu. Kaldı ki, atom santrali devreye girdiğinde Rusya'dan alınacak gazın azalması için eldeki doğalgaz santrallerinin kapatılması gerekir. Hükümetin kapatılacak santraller listesi diye bir listesi olduğunu hiç sanmıyorum. Çoğu, “al ya da öde” anlaşmalarıyla geleceğini garanti almış santralleri kapatmadıkça, Rusya'dan gelen doğalgaza bağımlılık kaçınılmazdır. Kısaca AKP hükümeti bu noktada halkı kandırmaktadır. Zaten AKP, santral inşasını doğalgazda yüzde 65, petrolde yüzde 30'lara varan oranda bağımlı olduğumuz Rusya'ya vererek bu konunun hiç de umurlarında olmadığını açık seçik itiraf etmiştir. Başbakanımız da anlasın diye İngilizce yazıyorum, yalan number one!*
Nükleer santrali halka sevimli gösterme çalışmaları sırasında nükleer enerji taraftarları ve hükümet sıkça teknoloji transferinden bahsetti. Kurulacak santral sayesinde Türkiye işi öğrenecek, ileride kendi santrallerini bile geliştirebilecekti. Rusya'dan alınan anahtar teslim santral, Türkiye'ye öğretse öğretse nasıl harç karılır onu öğretir. Santral yapıldıktan sonra nükleer mühendisler santral gezisi yapıp, cep telefonlarıyla çaktırmadan fotoğraf da çekebilirler tabii. Teknoloji transferiyle ilgili ne var bu anlaşmada? Türkiye yıllardır yabancı firmalardan onlarca termik santral aldı. Nükleer enerjinin de bir çeşit termik santral olduğunu akılda tutarak, Sayın Enerji Bakanı Taner Yıldız'dan rica edelim, bize yerli yapım bir termik santral göstersin. Göstersin ki, anahtar teslim santral alarak nasıl teknoloji transferi yapıldığını öğrenelim. Kaldı ki, transferini yapacağınız nükleer enerji geleceğin değil geçmişin teknolojisi. İspanya 10 yılda rüzgar ve güneşe verdiği destekle, dünya çapında hatırı sayılır pazar payına sahip yerli firmalar yarattı. Türkiye 60 yıl geriden gelip, nükleerde hangi seviyeye gelecek ve batıda Fransa'nın, doğuda Rusya'nın sınırlı pazar payına ortak olacak? Çin'in çok ucuza reaktör üretmeye başladığını da anımsatalım. Bugünün dünyasında satamadığınız, hiçbir teknoloji transferi uzun süreli olmaz. Yaptığınız yatırımın geri dönüşü olmazsa, yaptığınız zaten yatırım sayılmaz. Bunu da yazın kenara, iki numaralı yalan.
Tarih 4 Mart 2010, yer TBMM. Bakan Yıldız, yenilenebilir enerjilere verilecek destek konusunda şu açıklamayı yapıyor: "Güneş 24-28 euro/sent yerine bu ülkede 12 dolar/sente kazandırılsa daha iyi olmaz mı? Teknolojisini, know how'ını dışarıdan alacağız. Bizim neyi finanse ettiğimizi çok iyi bilmemiz lazım değerli arkadaşlar: Teknoloji sahibini mi, buraya yatırım yapan yatırımcıyı mı, vatandaşın kendisini mi?"**
Güler misin, ağlar mısın misali... Nükleerde, teknolojiyi de, teknik bilgiyi de ve hatta işletmecisini de dışarıdan almıyor musunuz Sayın Yıldız? Bize neyi kalıyor? Ruslardan santral alınca vatandaşı mı finanse etmiş olduk? Santralin ömrü dolduktan sonra ne yaplacağı belli olmayan posası, nükleer atık haline gelen kendisi. Tüm bu kandırmaca içerisinde gözden kaçan en önemli konu, santral çalışırken ortaya çıkacak ve binlerce yıl radyoaktif kalacak atıklarla, ömrünü tamamlayan santralin nükleer atk olan kendisinin ne olacağı. 5710 sayılı yasa, işletmeci firmaya üretilen kilovatsaat başı 0,15 cent katkı payı ödeme zorunluluğu getiriyor. İyi de, nükleer atık sorunu parayla çözülebilen bir sorun değil ki! Yüzlerce, binlerce yıl radyoaktif kalan bu atıklar nerede saklanacak? Büyükeceli köylülerine hatıra olarak mı dağıtılacak, hiçbir şey belli değil. AKP, önce atık sorunuyla ilgili planını açıklamalı, halkı ikna etmeli, sonra pazarlık masasına oturmalıydı. Nükleer atık sorunu halledildi savı palavradan ibaret; yalan üç!
Tam da Anayasa değişikliğiyle ilgili tartışmaların yapıldığı ve referandumdan bahsedildiği günlerde neden santral kondurulmak istenen Büyükeceli'de yapılan halk oylaması akla gelmiyor. Belli ki, ticaret ve halkın sağlığı söz konusu olunca sözde demokrat AKP, vatandaşın fikrini almaya yanaşmıyor. 1999'da Büyükeceli'de yapılan halk oylamasında nükleere yüzde 84'le hayır dendi. Sinop'a sandık koymaya cesaretiniz var mı? 12 Eylül'ün etkisinin yaşandığı dönemde bile nükleer enerji tartışmalarında atık sorunu, halkın ne düşündüğü gündeme gelirdi. Şimdi ise tepeden inme kararlarla, kendi düzenledikleri ihaleleri, yasaları da hiçe sayarak bir oldu bitti yapılmaya çalışılıyor. AKP'ye oy veren ve destek çıkan liberallere ayrıca selam olsun!
*Bir numaralı yalan.
**TBMM Genel Kurul Tutanağı, 23. Dönem, 4. Yasama Yılı, 69. Birleşim.
Zhao Zuohai ve Huang Guangyu'nun öyküleri
Yazıyı BirGün'den okumak için tıklayınız.
Çin'de attığınız her adımın, yediğiniz her meyvenin bir öyküsü var. Başlarından kar eksik olmayan yüce dağlardan çıkan ejderhaların, taştan aslana, aslandan güzel bir kadına dönüşen mistik canlıların diyarındayız. Bu nedenle bu haftaki yazımızı iki Çin öyküsüne ayırdık. Hanedanların zamanından değil ama günümüz Çin'inden iki öykü.
İlk öykümüzün kahramanı Zhao Zuohai, Çin'in turist geçmez köylerinden birinde aklı tarlasında, gözü sabanında olan bir çiftçi. Bir zamanlar evliydi, dört de çocuğu vardı. 1999'da cinayet suçundan hapse girdi, 11 yıl hapiste kaldı. Öldürdüğü söylenen kişi 30 Nisan'da canlı kanlı ortaya çıkınca suçsuz olduğu anlaşıldı ve serbest bırakıldı. 57 yaşındaki Zhao, Shangqiu kentindeki yerel mahkemenin kararıyla hapishaneden bol sıfırlı bir çekle ayrıldı. Zhao'yla ben işte o zaman tanıştım. Gazetelerde fotoğrafı vardı, ben fotoğrafa, o da fotoğraftan bana baktı; tanıştık. Devlet Tazminat Kanunu uyarınca toplam 650 bin yuan tazminata hak kazanan Zhao, gazetelere elinde tuttuğu çeki gösterirken alnından şakaklarına kadar uzanan kalın damarları adeta gerilmiş, kalınca bir sicim gibiydi. Alnındaki damarlar haksız yere 11 yıl boyunca parmaklıklar ardında tutulmanın verdiği kızgınlıkla daha bir irileşmişti.
Gülemeyen adamlar
"Gülemeyen adamları" bilir misiniz, Zhao işte onlardan biriydi. Fotoğrafa baktıkça bende, 18 yıl daha hapiste kalacağını sanan Zhao'nun gardiyanın durup dururken kendisine gelip, “serbestsin” demesine sevinemediği hissi uyandı. Herhalde geçen 11 yılı, gelecek 18 yıldan daha çok düşünüyor olmalıydı. Aklı tarlasında desem de, bir gün Zhao'nun da gözü dönmüş, şeytana uymuş. İddiaya göre aynı adı taşıyan Zhao Zhenshang komşusuyla para ve bir kadın yüzünden kavgaya tutuşmuş. Kavgada başına aldığı darbeyle Zhao yere yığılmış ancak komşusu onu öldü sanarak kayıplara karışınca işler değişmiş. Zhao’nun kendisini öldüreceğinden korkmuş. Yaklaşık iki yıl sonra köyde kafası kesik bir cesed bulununca Zhao’nun gerçekten de intikam aldığı sanılmış. 2002 yılında önce ölüm cezasına çarptırılmış, sonra ceza hafifletilip 29 yıl hapse çevrilmiş. Zhao, cezasının bitmesine 18 yıl kala, öldürdüğü sanılan komşusunun ortaya çıkmasıyla serbest bırakıldı ve yaklaşık 100 bin dolarlık bir tazminata hak kazandı. 11 yıl sonra köye dönen komşusu 56 yaşındaki Z. Zhenshan ise gazetecilere köyünü çok özlediğini, fazla para kazanamadığını, hiç evlenmediğini ve utancından köye geri gelemediğini anlattı.
Karısı başka biriyle, çocukları evlatlık
Aradan geçen 11 yıl çok şeyi değiştirmişti. Zhao hapisteyken kendisinden umudu kesen karısı yeniden evlenmiş. Dört çocuğundan ikisi evlatlık verilmiş, diğer ikisi ise göçmen işçi olarak köyden ayrılmış, Çin'in başka kesimlerinde çalışmaya başlamış. 11 yılı hapiste geçen bir adam ansızın gelen, “hata oldu” haberine sevinebilir mi, suçsuz olduğunu anlatmaya çalışarak geçirdiği 11 yıldan sonra, dudakları uçlarından yukarı doğru kıvrılabilir, gülümseyebilir mi; tahmin etmek çok güç.
Zhao'nun, Çin'in resmi haber ajansı Şinhua ve gazetecilere verdiği demeçler başka bir trajediye daha işaret ediyor. Zhao, yakalandıkta sonra karakolda suçunu itiraf etmesi için dövüldüğünü, 30 günden fazla bir süre uyutulmadığını söyledi. 11 yıllık hapsi, “Ölsem daha iyiydi” dediği karakol macerasıyla başladı. Şimdi tek isteği kendisine yeni bir ev inşa etmek ve çocuklarını geri almak. Yerel polis, sorgulamayla ilgili Zhao'nun iddialarını araştırmaya başladı ve kendisine suçluları bulma sözü verdi. İki polis şimdiden gözaltında. Shangqiu Polis Şefi gazetelere verdiği demeçte, “İşkenceyle itiraf ettirmek yanlış, polis memurları bu gibi olayları daha entelektüel ve bilimsel yöntemlerle çözmeyi öğrenmeliler” dedi. Çin'in nasıl değiştiğine iyi bir örnek belki de.
Altı milyar dolarlık mahpus
Gelelim ikinci öykümüzün kahramanına. Adı Huang Guangyu, bir zamanlar Çin'in en zengin adamıydı. Yasadışı ticari anlaşmalara imza atmak ve rüşvet gibi suçlardan dolayı 14 yıl hapse mahkum oldu. 600 milyon yuan (88 milyon dolar) tutarında para cezası ve 200 milyon yuan değerindeki mülküne el konulması da cabası. Guandong eyaletindeki fakir bir ailenin çocuğu olan Huang, 40 yaşlarında. 1987 yılında ağabeyiyle birlikte Pekin'de ev aletleriyle ilgili bir şirket kurarak işe başlamıştı. 2008'de mal varlığı 6 milyar doları geçti. 2008 Kasım'ında tutuklanan Huang'ın, kurduğu GOME adlı şirketin hala üçte birine sahip olduğu söyleniyor. Elindeki hisselerin mali değeri 2 milyar dolar civarında. Hapiste geçireceği 14 yıl boyunca milyar dolarları bulan bu serveti Huang'ı ne kadar mutlu edecek bilinmez. Bilinen şu ki, Huang davası Çin'de çok kısa sürede ve yasadışı yollardan zengin olan onlarca işadamı için bir uyarı niteliğinde.
Zhao Zuohai yanlışlıla hapise girdiği için zengin oldu, Huang ise yanlış yolları izleyerek zengin olduğu için hapse girdi. Huang, hapise girmeden önce milyarderdi şimdi ise tahminen diğer mahkumlar gibi rutubetli bir hücreye, demir parmaklıklara ve bir ranzaya sahip. Zhao, çiftçiyken göremeyeceği kadar çok paraya sahip oldu ama karısını ve çocuklarını kaybetti. Hayal ürünü ya da gerçek, öykülerden ders çıkarmak lazım. İnsanı neyin mutlu ettiğini, kısacık ömrümüzde neyin peşinde koşmamız gerektiğini içinde ejderha olsun ya da olmasın öyküler bize çok iyi anlatıyor. Çin'deki bu iki modern hayat öyküsünden, paranın mutluluk getirmediği sonucunu çıkarıp bir kenera not alsak, acaba yanlış mı yapmış oluruz?
Sigara yasağı Çin'e uzandı
Özgür Gürbüz-BirGün / 16 Mayıs 2010Yazıyı BirGün'den okumak ve BirGün'e erişmek için tıklayınız.
Bu yıl altı milyon türdeşimiz aramızdan ayrılacak. Yapılan tahminler böyle. Altı milyon insan, sigarayla bağlantılı hastalıklar yüzünden ölecek. Dünya Akciğer Vakfı ve Amerikan Kanser Cemiyeti'nin 2009 yılındaki tahmininin yılın yarısına geldiğimiz şu günlerde hangi oranda gerçekleştiğini söylemek zor; umarım yanılmışlardır. Ne yazık ki temenniler sigaranın zararlarını hafifletmiyor. Sigara kullanımı günümüzdeki eğilimini korursa, 2020'de sigara yüzünden ölecek insan sayısı 7'ye, 2030'da ise 8 milyona çıkacak.
Çin'de her 10 erkekten 6'sı sigara içiyor
Aynı araştırma dünyada 1 milyar erkeğin ve 250 milyon kadının sigara içtiğini söylüyor. Erkeklerin yüzde 50'si, kadınların ise yüzde 9'u gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor. Çin'in sağlık kuruluşlarında başlayan sigara yasağının 2011'den itibaren ülkedeki tüm kapalı alanları kapsayacak olması, belki de bu yüzden kritik bir öneme sahip. Sigara alışkanlığı Çin'de erkekler arasında çok yaygın. 311 milyon erkek düzenli olarak sigara kullanıyor. Erkek nüfusunun yüzde 60'a yakını. Kadınlarda ise bu oran yüzde 3,7'lerde kalıyor. Rakamla ifade edersek 13 milyon 500 bin kadından bahsediyoruz. Türkiye'de sigara içen kadın sayısı 4,5 milyonu geçiyor, yani her beş kadından biri sigara içiyor. Erkeklerde ise her iki erkekten biri. Ülkelerin nüfusları sizi aldatmasın, özellikle kadın tiryakilerin çokluğu ve sigarasever erkeklerin Çin'dekine yakın oranı, Türkiye'yi oldukça riskli bir ülke haline getiriyor. Sigara yasağının Çin gibi dev bir coğrafyada 2011 yılında hayata geçirileceği düşünülürse, bizdeki yasağın geç kaldığı bile söylenebilir. Çin'de yasağın ne kadar ve nasıl uygulanacağı konusunda bir şey söylemek için erken. Ancak, Türkiye'de yasağın ne kadar etkin bir biçimde uygulandığı tartışılır. Bunun temelinde iki ülke arasındaki yapısal farklar yatıyor. Gelin, devletin devleti yönetiği Çin ile, özel şirketlerin, esnafın, ticaret erbabının kral olduğu Türkiye'yi kıyaslayalım.
“Sana bir çakarım”
Çin'in sigarayla ilgili ilk yasağı sağlık kuruluşlarında başladı. Bu yılın sonunda, ülkedeki sağlık kuruluşlarının yarısının “dumansız hava sahası”na sahip olması bekleniyor. Gelecek yıldan itibaren, ofisler dahil olmak üzere, kamunun kullanımına açık kapalı alanların tümü, ulaşım araçları genişletilen yasaktan nasibini alacak. Yasağın hayata geçmesinin ardından sıkı kontrollerin yapılacağını tahmin etmek yanlış olmaz. Çin başbakanının sokak sokak dolaşıp, “Sana bir çakarım” diyerek espriler yapacağına ise pek ihtimal vermiyorum. Memlekete son gelişimde, İstanbul'un Beşiktaş semtinde gördüğüm manzara sigara içenlerden önce sigara yasağının kendisinin mefta olduğuydu. Gördüm ki, AKP esnafa söz geçiremiyor. Çünkü devlet, özelleştirile özelleştirile, “özel devlet” olmuş. Halkın sağlığına bile esnaf karar veriyor. Devlet ve “özel devlet” arasındaki farkı, Çin ve Türkiye üzerinden bir başka örnekle pekiştirelim.
40 milyar plastik torbadan tasarruf
Bir milyar 300 milyonluk nüfusun yarısının kentlerde yaşadığı, süpermarketlerin tıklım tıklım dolduğu bu devasa topraklarda insan ve çevre sağlığı için uygulanan ve bizde uygulanamayan(!) bir başka kural daha var. 1 Haziran 2008'den bu yana
Çin'deki süpermarketlerde plastik torbalar para karşılığı satılıyor. Çin hükümeti, kalınlığı 0,025 mm'den ince plastik torbaların kullanımını ve süpermarketlerde ücretsiz plastik torba verilmesini yasakladı. Kuruş misali de olsa, torba istiyorsanız bedelini ödüyorsunuz. Birçok kişi bir kullanımlık torbalar yerine daha dayanıklı plastik veya bez torbalara döndü. Süpermarket dışında bazı dükkanlar da müşterilerine plastik torba vermekten kaçınıyor. Çince sözlüğüm boşuna iple bağlanıp paketlenmedi bana. Bu çok dar kapsamlı görünen yasak, bir yılda Çin'in 1 milyon 600 bin ton petrol tasarruf etmesine yol açtı. Çin, bir yıl içerisinde 40 milyar plastik torba az kullandı.Sizce, 70 milyonluk Türkiye'de neden bu tip önlemler alınamaz? Çünkü, iktidar partisine özel sektörden gelen destek kesilir, plastik üreticileri ayağa kalkar, “batarız” derler. Doğrudur, batabilirler de. Çin'deki yasağın, ülkenin en büyük plastik torba üreticisi Suyping Huaçiang'ın kapanmasına neden olduğu gazetelerde yazıldı. Firma bir devlet şirketiydi. Kısacası, devlet 400 milyon TL civarında geliri olan firmayı, halk ve çevre sağlığı için gözden çıkardı. Çalışan işçileri başka alanlara kaydırdı. Belki, plastik torba üretimindeki birçok işçi şimdi bez torba üretiyor.
Tüm bunları yapabilmek için devletin “özelleştirilmemesi” gerek, sırtını özel sektöre dayayıp, halkın çıkarlarıyla ilgilenmeyen bir partinin kafasını, içine soktuğu plastik torbadan çıkarması zor. Bize, “halkın sağlığı şirketlere bırakılmayacak kadar önemlidir" diyecek birileri lazım.
Evim evim, pahalı evim
Özgür Gürbüz-BirGün / 9 Mayıs 2010Çin evleri denince aklınıza, güneşte kurutulmuş ıslak bir şapkanın, içe kıvrılmış uçları gibi köşeleri olan çatılar geliyor olabilir. Çin'deki eski evlerin, sarayların ve tapınakların mimarisini özetlemek için bu eğlenceli tanımı kullanabiliriz ancak Çin'de yeni inşa edilen evlerin kıvrık uçlu çatıları, sıralı kiremitleri ve avluları olduğunu söylemek zor.
Çin'in büyük metropollerinde inşa edilen yeni evler, bizim “modern” sitelerimize benziyor. Blok blok inşa edilen 20-25 katlı dev apartmanlardan bahsediyoruz. Göğe ulaşma çabaları ve estetik açısından bizim büyük kentlerin dışında kurduğumuz sitelere benzese de, belirgin bazı farkları var. Öncelikle çok pahalılar. Pekin ve Şanghay gibi büyük kentler başta olmak üzere ev fiyatları son yıllarda aldı başını gidiyor. Emlakçılarda ilanlar, metrekare fiyatlarıyla camlara asılıyor. Pekin'de ikinci el bir evin metrekaresi ortalama 15 bin yuandan alıcı buluyor. Kentin merkezindeki fiyatlar bunun birkaç katı; hiç bahsetmeyelim. 100 metrekarelik, ikinci el bir ev almaya kalksanız en iyi olasılıkla 1 milyon 500 bin yuan ödeyeceksiniz ki, bu da bizim paramızla yaklaşık 350 bin liraya denk geliyor. Çinli dostlar neden çok çalışıyor sorusunun günümüzde en kestirme yanıtı bu; ev almak için!
Çin'de ev fiyatlarının yüksekliğini sadece 1 milyar 300 milyonu geçen nüfusa bağlamak doğru değil. Son yıllarda yaşanan hızlı kentleşme, kırsaldan kente çalışmak için gelen ve işleri bitince köylerine dönen göçmen işçilerin artık bu yorucu yolculuğu yapmak yerine kentlere yerleşmeye çalışması ve bir rant aracı olarak evlere olan ilginin artması ilk nedenler arasında. Bugün, Çinlilerin ve dolayısıyla hükümetin üzerinde en çok konuştuğu konulardan biri ev fiyatları. Kentlerde yaşayanlar, başlarını sokacak bir evi nasıl alacaklarının hesabını yapmaya çalışıyor ama elinde ciddi bir nakit parası olmayanlar, işin içinden çıkamıyor. Yeni ev almış bir dostuma, “krediyi kaç yıllığına aldın diye soruyorum” bana 30 yıl yanıtını veriyor. Ana para konusunda da ailesi ciddi bir yardımda bulunmuş. Yaşının 30'larda olduğunu bildiğim için, “Demek ki diyorum, çocukların için alıyorsun bu evi”. Esprim fena değil ama gülümsememiz Çin'de ev sahibi olmanın zorluğunu hafifletmiyor.
Pekin'de ailelere ikinci ev alma izni yok
Soru büyük ancak yöneticiler meydanı “görünmez ele” bırakmış da değiller. Pekin'de yerel hükümet, birkaç gün önce bu işe dur demeye niyetli olduğunu gösteren türde bir adım attı. Bundan böyle kentte hiçbir aile, ikinci bir ev satın alamayacak. Ev fiyatlarının artmasının bir nedeni de birçok kişinin, iki hatta üçüncü bir ev satın alarak bu işi ticarete çevirmesiydi. Merkezi hükümet de, üç ve üçten sonraki evler için kredi (tutsat) verilmesini yasaklayan bir karar aldı. Çin hükümetin aldığı önlemler arasında, ikinci ve sonraki evler için kredi isteyenlerden daha yüksek bir ana para talep edilmesi de var. Birçok yetkili, spekülatif hareketler yüzünden fiyatların tavan yaptığını ve ev piyasasının patlamaya hazır bir balona dönüştüğü uyarısını yapıyor. Benzer uyarıyı, ev kredilerine yönelik olarak yapanlar da var. Çin Merkez Bankası, sadece bu yılın ilk çeyreğinde emlak sektörüne verilen kredi miktarının 124 milyar doları bulduğunu söylüyor. Çin, bir yandan ev kredisi alımını zorlaştırmaya, bir yandan emlak vergilerini arttırmaya çalışıyor. Diğer taraftan da ucuz konut inşasını hızlandırarak fiyatların düşmesine uğraşıyor.
3 milyon yeni ev yapılıyor
Hükümetin 2010 yılı planları arasında, dar gelirlilere yönelik 3 milyon yeni evin yapılması, kötü bölgelerde yaşayan 2 milyon 800 bin ailenin evlerinin iyileştirilmesi, 1 milyon 200 bin ailenin harap omuş evlerinin tamir edilmesi ve 60 bin göçmen aile için ev inşa edilmesi yer alıyor. Hükümetin ciddi ısrarı, diğer bölgelerde alınan Pekin'dekine benzer tedbirler satışların biraz da olsa düşmesine ve fiyatların soğumasına neden oldu. Yine de uzmanlar, fiyat artışının durup durmayacağı konusunda net bir tahminde bulunmaktan kaçınıyor. Üst üste değil de iç içe yaşamak
Pekin'e gelen turistlerin görmeye gittiği, “Siheyuen” adı verilen avlulu evler, bu avlulu evler arasında bağlantıyı sağlayan “Hutong” adlı geçitler bu kentleşme sürecine direnmekte zorlanıyor. Uçları kıvrık çatılı evlerin, tam bir mahalle havasını yansıtan, herkesin üst üste veya alt alta değil de iç içe yaşadığı “hutong”ların korunma altına alınmayanları, emlak sektörünün dev şirketleri tarafından satın alınarak yerlerine bildiğimiz apartmanlar dikiliyor. Korkarak yazıyorum, TOKİ duyarda, adını “To-Ci” yapıp Çin pazarına girer diye. Pek hoşuma gitmeyen bu dev apartmanların yine de, geniş bahçeleri, birbirine yapışmayan yüzleri, güneş alan pencereleri, açıldıkları dev caddeleri ve otoparkları var. Bağlandıkları toplu taşıma ağları, uydukları bir şehir planı ve kurallar var. “To-Ci” gelirse değil o eski “Hutong”ları, bu blokları da mumla ararız diye korkuyor insan.
Çin'de yaşlanmak
Özgür Gürbüz-BirGün / 2 Mayıs 2010
Yazının en zor kısmı başı, peki ya şu kısacık ömrümüzün en çetrefilli kısmı neresi? Bebekler güçsüzdür ama çoğu zaman bir bakanı, elinden tutanı vardır; yemeyip yedireni bulunur. Yaşlanınca iş değişir, ‘vefa’ aranır sağda solda, çocuklarda. Bir ülkenin gelişmişliği de çocuk, genç ve yaşlılara verdiği önemle belli olur. Hele de şu kapitalist dünyada... Kapitalist devletler çocuğun bile çalışanını sever, gencin okurken okuluna harç ödeyenini, işçinin az maaş isteyenini. Üretim sürecinden çekilmiş, tüketime ilgisi azalmış yaşlıları ise kapitalizm hiç sevmez. Üretmeyeceksin, tüketmeyeceksin, bir de üstüne, nerede benim emekli maaşım diyeceksin!
Emeklilerin ve yaşlıların tek eğlencesi uçurtma uçurmak değil tabii. Parkın hemen girişinde, çember çeviren oldukça yaşlı bir erkek, ilerisinde Tay-çi yapan dinç bir kadın, yanımdan hızlıca koşarak geçen bir başkası. Biraz daha ileride 20-30 kişilik bir kalabalık, Çin satrancı oynayan dört çifti izliyor. Satrancı izleyenler, bizim tavla oynayanları izleyen ve yorum yapan kalabalığı andırıyor. Kadını erkeğiyle ‘Ti jian zi’ oynayanları da unutmamak lazım. Badminton topuna benzer bir topu, el hariç vücudun diğer organlarını kullanarak birbirlerine paslayarak zaman geçirenleri izlemesi çok hoş. MÖ 5. yy’da Çin’de ortaya çıkan ve Asya’ya yayılan oldukça hareketli bir oyun. Öğle saatlerinde kentteki parkları gezme şansınız olursa karşınıza çıkacak olağan görüntülerden bahsediyorum. Emeklilik böyle bir şey olmalı dedirtiyor. Çin’de giderek artan kentli nüfus içerisinde, emekli aylığına hak kazananların ve emekli olmak için sigorta sistemine başvuranların sayısı da belki bu yüzden giderek artıyor. 2008 sonunda temel emeklilik sigortası kapsamındakilerin sayısı kentli nüfus içinde 218 milyonu geçti. Bunların 53 milyonu halihazırda emekli. Geri kalan 165 milyon ise emekliliğe hak kazanmak için prim ödüyor.
Bu işin bir boyutu. Bir de işin hükümeti düşündüren ve önlem almaya iten bir başka boyutu var. Giderek gelişen kentler, bitmek bilmeyen inşaatlar, yeni iş fırsatlarını da beraberinde getiriyor. Kırsal kesimden büyük kentlere çalışmaya gelen işçilerin sayısı 2008 sonunda tam 225 milyona ulaştı. ‘Göçmen işçi’ olarak adlandırılan bu işçilerin çalışmak için göçtükleri kentlerde barınma sorunlarının halledilmesi ve emeklilik sigortası kapsamına alınmasına çalışılıyor. Kentlilere kıyasla göçmen işçilerin yaşam şartları oldukça ağır. 2008 sonuna gelindiğinde göçmen işçilerin yüzde 10’undan biraz fazlası emeklilik sigortası kapsamına alınmıştı. Temel sağlık sigortası kapsamındaki göçmen işçi sayısı da 42 milyon 660 bin.
Çin’de işsizlik 1 milyar 300 milyonluk nüfusa göre, yok denecek kadar az. 2008 sonunda, çalışabilir nüfusun 775 milyonu istihdam edilmiş. Çin’i tedirgin eden, yaşlı nüfusun giderek artması. Birleşmiş Millletler, 2050’de, şimdi 150 milyon civarında olan 60 yaş üzeri nüfusun 438 milyona ulaşmasını bekliyor. Bugün çalışanlar yaşlandığında, geçimlerini sağlayacak maddi kaynaklara ihtiyaç duyacaklar.
Bugüne kadar kırsalda yaşayan Çinliler, zaten sınırlı olan tüketim ihtiyaçlarını kendi imkânlarıyla karşılıyor, kentlerde çalışan akrabalarının desteğiyle bir şekilde idare ediyorlardı. Bireysel tüketimin, kentleşmenin artığı Çin’de, bu geleneksel dayanışma yeterli olmayabilir. Çin’de eyaletler, özel şirketler farklı emeklilik sigortası sistemleri uyguluyor, hükümet başta göçmen işçiler ve kırsal alanlardakiler olmak üzere emeklilik planlarını sübvanse ediyor. 2009 yılında sosyal güvenlik için harcanan para 107 milyar doları geçti.
En zoru, hep ilk yazı olmuştur. İlk yazının en zor kısmı da başıdır. Başladın mı gerisi gelir; hayat gibi. Bu okuduğunuz da bir başlangıç yazısı, uzak diyarlardan yazılan uzunca bir mektubun ilk sayfası. Çin’in başkenti Pekin’den, bağımsız bir gazetenin sevgili okuyucularına merhaba!
Yazının en zor kısmı başı, peki ya şu kısacık ömrümüzün en çetrefilli kısmı neresi? Bebekler güçsüzdür ama çoğu zaman bir bakanı, elinden tutanı vardır; yemeyip yedireni bulunur. Yaşlanınca iş değişir, ‘vefa’ aranır sağda solda, çocuklarda. Bir ülkenin gelişmişliği de çocuk, genç ve yaşlılara verdiği önemle belli olur. Hele de şu kapitalist dünyada... Kapitalist devletler çocuğun bile çalışanını sever, gencin okurken okuluna harç ödeyenini, işçinin az maaş isteyenini. Üretim sürecinden çekilmiş, tüketime ilgisi azalmış yaşlıları ise kapitalizm hiç sevmez. Üretmeyeceksin, tüketmeyeceksin, bir de üstüne, nerede benim emekli maaşım diyeceksin!Sanıyorum Pekin’de bir kum fırtınası günüydü. Havanın neden garip bir bulut tabakasıyla kapalı olduğuna aldırmayan bendeniz, daha önce hiç gitmediğim ‘Yuyantun Park’ına gitmeye karar verdim. Parkın girişinde beni yıllara meydan okuyan Çinli ‘amcalar’ karşıladı. Boyunlarına astıkları, karınlarının üzerinde duran kocaman makaralarla, metrelerce yukarıya bıraktıkları uçurtmalarının süzülüşünü seyrediyorlardı. Kentin hemen hemen her parkında olduğu gibi. Evet, Çin’de uçurtma deyince aklınıza hemen çocuklar gelmesin. Uçurtma uçurmak emeklilerin en büyük eğlencelerinden biri burada.
Emeklilik böyle bir şey olmalı
Emeklilerin ve yaşlıların tek eğlencesi uçurtma uçurmak değil tabii. Parkın hemen girişinde, çember çeviren oldukça yaşlı bir erkek, ilerisinde Tay-çi yapan dinç bir kadın, yanımdan hızlıca koşarak geçen bir başkası. Biraz daha ileride 20-30 kişilik bir kalabalık, Çin satrancı oynayan dört çifti izliyor. Satrancı izleyenler, bizim tavla oynayanları izleyen ve yorum yapan kalabalığı andırıyor. Kadını erkeğiyle ‘Ti jian zi’ oynayanları da unutmamak lazım. Badminton topuna benzer bir topu, el hariç vücudun diğer organlarını kullanarak birbirlerine paslayarak zaman geçirenleri izlemesi çok hoş. MÖ 5. yy’da Çin’de ortaya çıkan ve Asya’ya yayılan oldukça hareketli bir oyun. Öğle saatlerinde kentteki parkları gezme şansınız olursa karşınıza çıkacak olağan görüntülerden bahsediyorum. Emeklilik böyle bir şey olmalı dedirtiyor. Çin’de giderek artan kentli nüfus içerisinde, emekli aylığına hak kazananların ve emekli olmak için sigorta sistemine başvuranların sayısı da belki bu yüzden giderek artıyor. 2008 sonunda temel emeklilik sigortası kapsamındakilerin sayısı kentli nüfus içinde 218 milyonu geçti. Bunların 53 milyonu halihazırda emekli. Geri kalan 165 milyon ise emekliliğe hak kazanmak için prim ödüyor.
Bu işin bir boyutu. Bir de işin hükümeti düşündüren ve önlem almaya iten bir başka boyutu var. Giderek gelişen kentler, bitmek bilmeyen inşaatlar, yeni iş fırsatlarını da beraberinde getiriyor. Kırsal kesimden büyük kentlere çalışmaya gelen işçilerin sayısı 2008 sonunda tam 225 milyona ulaştı. ‘Göçmen işçi’ olarak adlandırılan bu işçilerin çalışmak için göçtükleri kentlerde barınma sorunlarının halledilmesi ve emeklilik sigortası kapsamına alınmasına çalışılıyor. Kentlilere kıyasla göçmen işçilerin yaşam şartları oldukça ağır. 2008 sonuna gelindiğinde göçmen işçilerin yüzde 10’undan biraz fazlası emeklilik sigortası kapsamına alınmıştı. Temel sağlık sigortası kapsamındaki göçmen işçi sayısı da 42 milyon 660 bin.Büyük başın derdi de büyük
Çin’de işsizlik 1 milyar 300 milyonluk nüfusa göre, yok denecek kadar az. 2008 sonunda, çalışabilir nüfusun 775 milyonu istihdam edilmiş. Çin’i tedirgin eden, yaşlı nüfusun giderek artması. Birleşmiş Millletler, 2050’de, şimdi 150 milyon civarında olan 60 yaş üzeri nüfusun 438 milyona ulaşmasını bekliyor. Bugün çalışanlar yaşlandığında, geçimlerini sağlayacak maddi kaynaklara ihtiyaç duyacaklar.
Bugüne kadar kırsalda yaşayan Çinliler, zaten sınırlı olan tüketim ihtiyaçlarını kendi imkânlarıyla karşılıyor, kentlerde çalışan akrabalarının desteğiyle bir şekilde idare ediyorlardı. Bireysel tüketimin, kentleşmenin artığı Çin’de, bu geleneksel dayanışma yeterli olmayabilir. Çin’de eyaletler, özel şirketler farklı emeklilik sigortası sistemleri uyguluyor, hükümet başta göçmen işçiler ve kırsal alanlardakiler olmak üzere emeklilik planlarını sübvanse ediyor. 2009 yılında sosyal güvenlik için harcanan para 107 milyar doları geçti.Çin denince akla büyük bir ülke, hızla büyüyen bir ekonomi ve devasa bir nüfus geliyor. Büyük başın derdi de büyük olur misali, böyle bir ülkeyi yönetmek beraberinde ciddi bir uğraşı da gerektiriyor. Parklarda emeklilerin uçurtma uçurmaya devam edebilmesi için, Çin’in bu zorlu mücadeleden galip çıkması lazım.
Yine oldu, yine olacak
Özgür Gürbüz / 3 Mayıs 2010
Meksika Körfezi'ndeki petrol platformlarından birinde meydana gelen kaza haftalardır gündemde. Medyanın haberi nasıl yanlış verdiğini, çevre ve ekoloji konularına ne kadar uzak olduğunu bir daha tekrarlamanın anlamı yok.* Bu kazadan başka dersler çıkarmamız lazım. Özellikle de teknolojiye güvenenlerin, teknolojik gelişmenin çevre sorunları da dahil olmak üzere karşılaştığımız tüm engelleri aşmada bize yardım edeceğini sananların, bu petrol sızıntısından ciddi dersler çıkarması gerekiyor.
1989'un 24 Mart'ında Exxon Mobil firmasına ait, "Exxon Valdez" adlı petrol tankerinin Alaska'da Prens William Geçidi'nde yaptığı kazadan sonra da, bugün duyduğumuz demeçlere benzer demeçler verilmişti. Amerika'daki Üç Mil Adası Nükleer kazasından sonra da, Çernobil'in ardından da... "Böyle bir kazanın tekrarlanması mümkün değil", "Gerekli önlemler alınacak" denmişti. Bugünlerde haberlerde gördüğünüz yorumcular, BP'nin sorunu çözecek yeterli ekipmana sahip olmadığını söylüyorlar. Yarın, yeni ekipmanlar tanıtacak ve bir dahaki sefere böyle bir sorun yaşnamayacağını söyleyecekler. Bu böyle sürüp gidecek, ta ki elimizde kaybedecek bir şey kalmayana dek. Çernobil'den sonra da aynı şeyler söylendi, boşuna 800 bin temizleyici elde kazma kürek gönderilmedi santralin üstüne. Şimdi benser bir kaza olsa elde harcanak insandan başka ne var sizce? Hindistan'da Dow Kimyasal'a ait tarım ilaçları fabrikasında meydana gelen kazadan sonra 20 bin kişi ölmüş, 150 bin kişi de ya sakat ya da hasta kalmıştı. Kırk yılda bir olacak şeydi hatta olmayacak bir şey. Ama, o da oldu. Siz sıkılmadınız mı bu masalları dinlemekten; ben sıkıldım.
En büyük ticari kazaya doğru
Exxon Valdez kazası sonrasında 10 milyon 800 bin galon petrol tankerden denize saçılmıştı. Bir kısmının hala deniz dibinde olduğu belirtliyor.** Meksika Körfezi'nde ise 21 Nisan'da hala belirlenemeyen bir nedenden ötürü platformda patlama meydana geldi. 22'sinde platform battı. Ardından, deniz dibindeki kuyudan petrol sızdığı öğrenildi. Platform çalışırken günde 8 bin varil petrol üretiyordu. İlk açıklamalarda sızıntının bu kadar büyük omadığı, bin varille sınırlı kaldığı söylendi ancak daha sonra bu rakam 5 bin varile (210 bin galon) çıktı. Battığı 23 Nisan'dan bugüne kadar (3 Mayıs) 10 gün geçtiğini düşünürsek şu ana kadar 45 bin varil petrol denize boşaldı. Bu da 2 milyon galonu geçtiğimizi gösteriyor. Deniz altındaki kuyunun ne zaman kapatılacağı da henüz belli olmadığına göre ikinci bir Exxon Valdez faciasıyla, dünyanın en büyük ticari petrol kazasıyla karşı karşıya kaldığımız rahatlıkla söyleyebiliriz. Daha önce Exxon (Mobil), şimdi BP (British Petrolium). Sırada kim var? Shell, Total, Petrol Ofisi?
Obama önce destekledi, şimdi kızıyor
Kazaya neden olan firmalara baktığınızda, dünyanın en ileri teknolojileriyle petrol arama ve çıkarma faaliyetleri gösteren firmalar olduğunu göreceksiniz. Çevre konusundaki hassayitlerine toz kondurmayan bu firmaların gerçek yüzleri hep işler ters gittiğinde ortaya çıkıyor. Yaptıkları işin çevreci olmadığı ve olamayacağından bahsediyorum. Kazaların, teknolojik gelişme hangi düzeye çıkarılırsa çıkarılsın önlenemeyeceğinden. Bu kazalar ancak ve ancak petrole, nükleere, kömüre, daha da açık konuşmak gerekirse, sınırsız tüketime olan bağımlılığın azaltılmasıyla önlenebilir. Politikacılar, iş adamları bu gerçeği kabul etmezler, araya gizlice veya açıktan fonlanmış, düşünce kuruluşları çıkar, profesörler işlerin nasıl abartıldığını, teknoloji tanrısının her şeyi çözeceğini söyler. Bugün BP'yi, yeterli çabayı göstermemekle suçlayan Barack Obama gibi politikacıların, çok değil, kazadan 21 gün önce, 1 Nisan 2010 tarihinde, kazanın olduğu Meksika Körfezi ve Atlas Okyanusu'nun bazı bölümlerini petrol ve doğalgaz aramalarına açtığı haberi unutulur.*** Obama'yı, BP'yi eleştirirken görürsünüz. Bunun üzerine bir de çevre dalında nobel benzeri bir ödül alır mı, alır.
"Kalkınma", "büyüme" gibi sahte sözcüklerle kandırıla kandırıla bu günlere geldik. Yeni teknolojilere olan hayranlık insanlığın gözlerini kör etti. Öyle ki, denize akan tonlarca petrolün çevre faciasını yarattığını anlamak için bile, petrole bulanmış kuş görmek istedik. Neden biraz nefes almıyoruz? Yavaşlamıyoruz? Evimize aldığımız son model televizyonun kumandasını eskitmeden yeni ve "daha iyi" olduğu söylenen bir başka televizyonu almamız gerektiğinin bize dayatıldığını fark etmiyor muyuz? Yeni şeyler almadığımızda, daha az almak için daha az çalıştığımızda, kısacık ömrümüzden daha çok zamanı kendimize ayıracağımızı göremiyor muyuz acaba?
Yavaşlamadan olmaz Daha yavaş bir dünya yaratabiliriz. İster Meksika Körfezi'ndeki balıklar için ister çoluk, çocuklarınız için bunu yapın. Bugün dünya için bir hesap yapın. Her hafta sevdiklerinizle doyasıya kaç saat vakit geçirdiğinizi bir hesaplayın. Çocuğunuzla kaç kere parka gittiğinizi, sevgilinizi kaç kere öptüğünüzü, ömrünüzün sadece 30-40 yılını beraber geçirdiğiniz anne ve babanızı ne kadar sık gördüğünüzü. Bugün dünya ve kendiniz için bir hesap yapın, kapitalizmin dayattığı bu saçma hayatla hesaplaşma zamanı gelmedi mi sizce?
Satın alınmayacak bir televizyonun, bir otomobilin, haftada 40 değil 30 saat çaışmanın bizlere canınızdan çok sevdiğiniz insanlarla geçirecek kaç saate bedel olduğunu düşünmek lazım. Sendikalarda, siyasi paritlerde "büyüme" saplantısın karşısında örgütlenelim. Bireysel çabalar bir yere kadar bizi götürür. Tüketim hırsımızı frenlemenin sadece bireysel bir tercih olmadığı bir dünyada yaşıyoruz. Çalıştığımız işlere, emrine amade olduğumuz şirketlere, "hayır ben bunun için çalışmıyorum demek için tek başına olmamız gerekiyor.
Bugün hesap günü, kendimizle hesaplaşma günü olsun; yarın da birlikte harekete geçme.
*http://ozgurgurbuz.blogspot.com/2010/04/petrole-bulanms-kus-yoksa-cevre.html **http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetay&ArticleID=971102&Date=17.01.2010&CategoryID=85 ***http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2010/04/100401_obamadrill.shtml
Meksika Körfezi'ndeki petrol platformlarından birinde meydana gelen kaza haftalardır gündemde. Medyanın haberi nasıl yanlış verdiğini, çevre ve ekoloji konularına ne kadar uzak olduğunu bir daha tekrarlamanın anlamı yok.* Bu kazadan başka dersler çıkarmamız lazım. Özellikle de teknolojiye güvenenlerin, teknolojik gelişmenin çevre sorunları da dahil olmak üzere karşılaştığımız tüm engelleri aşmada bize yardım edeceğini sananların, bu petrol sızıntısından ciddi dersler çıkarması gerekiyor.
1989'un 24 Mart'ında Exxon Mobil firmasına ait, "Exxon Valdez" adlı petrol tankerinin Alaska'da Prens William Geçidi'nde yaptığı kazadan sonra da, bugün duyduğumuz demeçlere benzer demeçler verilmişti. Amerika'daki Üç Mil Adası Nükleer kazasından sonra da, Çernobil'in ardından da... "Böyle bir kazanın tekrarlanması mümkün değil", "Gerekli önlemler alınacak" denmişti. Bugünlerde haberlerde gördüğünüz yorumcular, BP'nin sorunu çözecek yeterli ekipmana sahip olmadığını söylüyorlar. Yarın, yeni ekipmanlar tanıtacak ve bir dahaki sefere böyle bir sorun yaşnamayacağını söyleyecekler. Bu böyle sürüp gidecek, ta ki elimizde kaybedecek bir şey kalmayana dek. Çernobil'den sonra da aynı şeyler söylendi, boşuna 800 bin temizleyici elde kazma kürek gönderilmedi santralin üstüne. Şimdi benser bir kaza olsa elde harcanak insandan başka ne var sizce? Hindistan'da Dow Kimyasal'a ait tarım ilaçları fabrikasında meydana gelen kazadan sonra 20 bin kişi ölmüş, 150 bin kişi de ya sakat ya da hasta kalmıştı. Kırk yılda bir olacak şeydi hatta olmayacak bir şey. Ama, o da oldu. Siz sıkılmadınız mı bu masalları dinlemekten; ben sıkıldım.
En büyük ticari kazaya doğru
Exxon Valdez kazası sonrasında 10 milyon 800 bin galon petrol tankerden denize saçılmıştı. Bir kısmının hala deniz dibinde olduğu belirtliyor.** Meksika Körfezi'nde ise 21 Nisan'da hala belirlenemeyen bir nedenden ötürü platformda patlama meydana geldi. 22'sinde platform battı. Ardından, deniz dibindeki kuyudan petrol sızdığı öğrenildi. Platform çalışırken günde 8 bin varil petrol üretiyordu. İlk açıklamalarda sızıntının bu kadar büyük omadığı, bin varille sınırlı kaldığı söylendi ancak daha sonra bu rakam 5 bin varile (210 bin galon) çıktı. Battığı 23 Nisan'dan bugüne kadar (3 Mayıs) 10 gün geçtiğini düşünürsek şu ana kadar 45 bin varil petrol denize boşaldı. Bu da 2 milyon galonu geçtiğimizi gösteriyor. Deniz altındaki kuyunun ne zaman kapatılacağı da henüz belli olmadığına göre ikinci bir Exxon Valdez faciasıyla, dünyanın en büyük ticari petrol kazasıyla karşı karşıya kaldığımız rahatlıkla söyleyebiliriz. Daha önce Exxon (Mobil), şimdi BP (British Petrolium). Sırada kim var? Shell, Total, Petrol Ofisi?
Obama önce destekledi, şimdi kızıyor
Kazaya neden olan firmalara baktığınızda, dünyanın en ileri teknolojileriyle petrol arama ve çıkarma faaliyetleri gösteren firmalar olduğunu göreceksiniz. Çevre konusundaki hassayitlerine toz kondurmayan bu firmaların gerçek yüzleri hep işler ters gittiğinde ortaya çıkıyor. Yaptıkları işin çevreci olmadığı ve olamayacağından bahsediyorum. Kazaların, teknolojik gelişme hangi düzeye çıkarılırsa çıkarılsın önlenemeyeceğinden. Bu kazalar ancak ve ancak petrole, nükleere, kömüre, daha da açık konuşmak gerekirse, sınırsız tüketime olan bağımlılığın azaltılmasıyla önlenebilir. Politikacılar, iş adamları bu gerçeği kabul etmezler, araya gizlice veya açıktan fonlanmış, düşünce kuruluşları çıkar, profesörler işlerin nasıl abartıldığını, teknoloji tanrısının her şeyi çözeceğini söyler. Bugün BP'yi, yeterli çabayı göstermemekle suçlayan Barack Obama gibi politikacıların, çok değil, kazadan 21 gün önce, 1 Nisan 2010 tarihinde, kazanın olduğu Meksika Körfezi ve Atlas Okyanusu'nun bazı bölümlerini petrol ve doğalgaz aramalarına açtığı haberi unutulur.*** Obama'yı, BP'yi eleştirirken görürsünüz. Bunun üzerine bir de çevre dalında nobel benzeri bir ödül alır mı, alır.
"Kalkınma", "büyüme" gibi sahte sözcüklerle kandırıla kandırıla bu günlere geldik. Yeni teknolojilere olan hayranlık insanlığın gözlerini kör etti. Öyle ki, denize akan tonlarca petrolün çevre faciasını yarattığını anlamak için bile, petrole bulanmış kuş görmek istedik. Neden biraz nefes almıyoruz? Yavaşlamıyoruz? Evimize aldığımız son model televizyonun kumandasını eskitmeden yeni ve "daha iyi" olduğu söylenen bir başka televizyonu almamız gerektiğinin bize dayatıldığını fark etmiyor muyuz? Yeni şeyler almadığımızda, daha az almak için daha az çalıştığımızda, kısacık ömrümüzden daha çok zamanı kendimize ayıracağımızı göremiyor muyuz acaba?
Yavaşlamadan olmaz Daha yavaş bir dünya yaratabiliriz. İster Meksika Körfezi'ndeki balıklar için ister çoluk, çocuklarınız için bunu yapın. Bugün dünya için bir hesap yapın. Her hafta sevdiklerinizle doyasıya kaç saat vakit geçirdiğinizi bir hesaplayın. Çocuğunuzla kaç kere parka gittiğinizi, sevgilinizi kaç kere öptüğünüzü, ömrünüzün sadece 30-40 yılını beraber geçirdiğiniz anne ve babanızı ne kadar sık gördüğünüzü. Bugün dünya ve kendiniz için bir hesap yapın, kapitalizmin dayattığı bu saçma hayatla hesaplaşma zamanı gelmedi mi sizce?
Satın alınmayacak bir televizyonun, bir otomobilin, haftada 40 değil 30 saat çaışmanın bizlere canınızdan çok sevdiğiniz insanlarla geçirecek kaç saate bedel olduğunu düşünmek lazım. Sendikalarda, siyasi paritlerde "büyüme" saplantısın karşısında örgütlenelim. Bireysel çabalar bir yere kadar bizi götürür. Tüketim hırsımızı frenlemenin sadece bireysel bir tercih olmadığı bir dünyada yaşıyoruz. Çalıştığımız işlere, emrine amade olduğumuz şirketlere, "hayır ben bunun için çalışmıyorum demek için tek başına olmamız gerekiyor.
Bugün hesap günü, kendimizle hesaplaşma günü olsun; yarın da birlikte harekete geçme.
*http://ozgurgurbuz.blogspot.com/2010/04/petrole-bulanms-kus-yoksa-cevre.html **http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetay&ArticleID=971102&Date=17.01.2010&CategoryID=85 ***http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2010/04/100401_obamadrill.shtml
EXPO, Çin'de 1 Mayıs'ı gölgede bıraktı
Özgür Gürbüz / 1 Mayıs 2010Çin'den e-günlüğe yazılan ilk yazıyı “1 Mayıs”a getirerek fiyakalı bir giriş yaptığımı düşünenler yanılıyor. Rastlantı sonucu 1 Mayıs'ta başlayan bu macera, cumartesi sabahı erkenden kalkıp Tiananmen Meydanı'na gitmeme neden oldu. Meydan kalabalık. Yabancı turistten çok yerli turist var. 1 Mayıs nedeniyle Çin'de her yıl, Mayıs ayının ilk üç günü resmi tatil ilan ediliyor. Resmi tatili fırsat bilen binlerce Çinli, başkent Pekin'in bu tarihi meydanına ve Yasak Şehir'e adeta akın etmiş. Açıkçası, Çin'i ziyaret etme şansınız varsa tatil günlerinde gelmemeye çalışın. Ne metroda yer bulabiliyorsunuz ne de turistik mekanları rahat rahat gezebiliyorsunuz. İzninizle, bir başka tavsiyem daha olacak. 1 Mayıs'ı görkemli bir mitingle kutlamak istiyorsanız Taksim Meydanı'na çıkmanız, Tiananmen'e gelmenizden daha akıllıca olabilir. Hava değişikliğinde ısrar ediyorsanız, Küba'yı öneririm.
Çin'de 1 Mayıs kutlamaları bu yıl Şanghay'da açılan Dünya Fuarı'nın gölgesinde kaldı. 30 Nisan'da görkemli bir açılışla kapılarını ziyaretçilere açan EXPO 2010, 1 Mayıs sabahı gazete ve televizyonların odak noktası oldu. Tiananmen Meydanı'nın doğusundaki Çin Ulusal Müzesi'nin girişine asılan dev elektronik tabela da bunun bir göstergesi sanki. EXPO'nun kaçıncı günü olduğu ve o ana kadar kaç ziyaretçinin fuarı gezdiği anında meydana duyuruyor.
Tabela, sabah 10 sularında ziyaretçi sayısının çoktan 50 bini geçtiğini söylüyordu. Benden EXPO'yu anlatan bir yazı bekliyorsunuz, biraz daha sabretmeniz gerekecek. Bu kalabalık azalmadan Şanghay'a gitmeye hiç niyetim yok. Gerçi, Çin'de kalabalığın azalma olasılığı da biraz düşük. Altı ay açık kalacak fuara toplam 70 milyon ziyaretçi bekleniyor, bir Türkiye kadar insan. Varın kalabalığın hesabını siz yapın.Açılışını Çin Cumhurbaşkanı Hu Jintao'nun yaptığı EXPO'ya, Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy ve Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso gibi üst düzey siyasetçiler de katıldı. Televizyonlardan naklen yayınlanan törenlerde sık sık Nicolas Sarkozy ve eşi Carla Bruni ekrana geldi. Carloa Bruni, burada da hayli popüler anlayacağınız. Açılışta Çin Komünist Partisi yetkilileri de hazır bulundu. Havai fişekler, birbirinden etkileyici gösteriler ardı ardına sergilendi. Çinli yetkililer, hazırlığı sekiz yıl süren ve adeta bir şehri andıran EXPO için 4 milyar 200 milyon dolar harcandığını belirtiyor. Şanghay'ın altyapı için harcadığı belirtilen 45 milyar doları ve diğer maliyet kalemlerini de bunun üzerine koyarsanız, tüm maliyet 58 milyar doları buluyor. Aman Yunanistan duymasın! Ülkelerin sanayi ve teknoloji alanındaki ilerlemelerini göstererek, bir anlamda birbirlerine hava attıkları bu fuarın açılışının 1 Mayıs'lara denk gelmesi de ilginç bir rastlantı olsa gerek. Fuarın ilk çıktığı yer İngiltere. 1 Mayıs'ı, Mayıs ayının ilk pazartesini tatil ilan ederek kutlayan ve böylece 1 Mayıs pazartesiye denk gelmediği sürece işçileri, bayramlarında çalıştıran bir ülke İngiltere. Şüphelenmekte çok da haksız sayılmam sanırım.
“Çin'deki 1 Mayıs kutlamalarıyla ilgili söyleyeceklerin bu kadar mı” diye soranlarınız olabilir. Değil elbette. 1 Mayıs'ın tatil olarak kutlanması nedeniyle, o Çin'e özgü, alışılagelmiş dev törenler ortada yok. Gazetelerde, sokakta işçi bayramı pek konuşulmasa da, bu, hiçbir şey yapılmıyor anlamına gelmiyor. 
Her yıl geleneksel olarak yapılan, “Ulusal İşçi Kahramanlar” töreni bu yıl da gerçekleştirildi. 27 Nisan'da yapılan ödül töreninde 2 bin 985 işçiye, Cumhurbaşkanı başta olmak üzere üst düzey idarecilerce başarı ödülleri verildi, görkemli bir tören düzenlendi. 1 Mayıs için düzenlenen özel konserler de var. Ulusal Gösteri Sanatları Merkezi Korosu ve Pekin Senfoni Orkestrası, 1 Mayıs için özel gösteriler sunuyor. Evlenmek için İşçi Bayramı'nı seçen 25 çiftin toplu düğününü de unutmamak lazım.
Her yıl geleneksel olarak yapılan, “Ulusal İşçi Kahramanlar” töreni bu yıl da gerçekleştirildi. 27 Nisan'da yapılan ödül töreninde 2 bin 985 işçiye, Cumhurbaşkanı başta olmak üzere üst düzey idarecilerce başarı ödülleri verildi, görkemli bir tören düzenlendi. 1 Mayıs için düzenlenen özel konserler de var. Ulusal Gösteri Sanatları Merkezi Korosu ve Pekin Senfoni Orkestrası, 1 Mayıs için özel gösteriler sunuyor. Evlenmek için İşçi Bayramı'nı seçen 25 çiftin toplu düğününü de unutmamak lazım.Sözü, “Halkın Günlüğü” gazetisine 1 Mayıs ile ilgili bir yazı göndererek, adeta “Hey, bugün 1 Mayıs” diyen okuyucu mektubuna bırakalım. 80'lerin sonunda doğan gençlerin çalışmadan para kazanmanın iyi olduğunu düşünmesinden yakınan “Kingkong” rumuzlu okuyucu, “Tüm-Çin Sendikalar Federasyonu”nun yaptırdığı ankete yanıt veren işçilerin, yüzde 23,4'ünün son 5 yılda hiç zam almadıklarını, yüzde 75'inin de gelir dağılımının adaletsiz olduğunu söylediğini yazıyor. Sendika da tatilde olduğu için açıp soramadık. Kingkong'un yalancısıyız.
Petrole bulanmış kuş yoksa çevre felaketi de yok!
Özgür Gürbüz / 26 Nisan 2010
Önce kuş petrole bulanır, elde kalan petrol de tertemiz kumsallara yayılır. Daha sonra petrole bulanmış kuş, kumsal ve birazcık da deniz aynı kare içerisine alınır. İşte, bizim bildiğimiz, anladığımız çevre felaketimiz hazır!
Çevre felaketinin, yemek tarifi gibi tanımını yapmak nereden mi çıktı? Bugün önce “CNN Uluslararası” adlı kanalda, ABD'deki petrol platformundan günde 1000 varil petrolün denize sızdığı haberini izledim. Meksika Körfezi'ndeki platformda geçen hafta bir patlama meydana gelmiş, patlamanın iki gün ardından da platform sulara gömülmüştü. Kanalda, bir uzmana çevre tehlikesi olup olmadığı, sızan petrolün kıyıdan ne kadar uzakta olup olmadığı soruldu. Uzman, rüzgarın yönünden, kıyıdan uzaklığından ve sızıntının nasıl kesileceğinden bahsetti. Haberde, deniz yüzeyindeki petrolün temizlenme çalışmalarının kötü hava koşulları yüzünden yapılamadığı da yer aldı. Sinirlendim ve televizyonu kapattım. Neden sinirlendiğimi yazının sonunda anlatacağım.
Bilgisayarımı açıp, internetteki haberlere bakmaya başladım. Bu defa da, bizim yerli bir haber sitemizde, NTV'nin Yeşil Haber bölümünde, aynı haberi gördüm. BBC Türkçe Servisi'nden alınan haber, “ABD'de çevre felaketi korkusu” başlığıyla siteye konmuş. Yeşil haber bölümü hemen hemen her gün göz attığım bir yer. Çevre haberleri uzmanlık alanı olan bu bölümün bile haberi bu başlık ve içerikle yayımlaması açıkçası beni bu defa sinirlendirmedi ama üzdü. CNN, BBC ve sonra da NTV.
O petrolün çıkarılması bile çevre felaketidir diyecek onlarca kişinin olduğu günümüzde, her gün denize akan 1000 varil petrolün bir çevre felaketi olarak adlandırılması için sizce başka ne gibi kriterlere ihtiyacımız var?
Petrole bulanmış bir martı fotoğrafı mı eksik? Kumsallardaki petrolü temizlemeye çalışan çevreciler olmazsa felakette olmuyor mu? Kumsaldan, insandan yani bizden ırak olunca deniz kirlenmiyor, içindeki canlılar bu kirlilikten etkilenmiyor mu?
İnsanın doğaya zarar verdiğini anlaması için illa petrolün kar(f)aya vurması mı gerekiyor?
Önce kuş petrole bulanır, elde kalan petrol de tertemiz kumsallara yayılır. Daha sonra petrole bulanmış kuş, kumsal ve birazcık da deniz aynı kare içerisine alınır. İşte, bizim bildiğimiz, anladığımız çevre felaketimiz hazır!
Çevre felaketinin, yemek tarifi gibi tanımını yapmak nereden mi çıktı? Bugün önce “CNN Uluslararası” adlı kanalda, ABD'deki petrol platformundan günde 1000 varil petrolün denize sızdığı haberini izledim. Meksika Körfezi'ndeki platformda geçen hafta bir patlama meydana gelmiş, patlamanın iki gün ardından da platform sulara gömülmüştü. Kanalda, bir uzmana çevre tehlikesi olup olmadığı, sızan petrolün kıyıdan ne kadar uzakta olup olmadığı soruldu. Uzman, rüzgarın yönünden, kıyıdan uzaklığından ve sızıntının nasıl kesileceğinden bahsetti. Haberde, deniz yüzeyindeki petrolün temizlenme çalışmalarının kötü hava koşulları yüzünden yapılamadığı da yer aldı. Sinirlendim ve televizyonu kapattım. Neden sinirlendiğimi yazının sonunda anlatacağım.
Bilgisayarımı açıp, internetteki haberlere bakmaya başladım. Bu defa da, bizim yerli bir haber sitemizde, NTV'nin Yeşil Haber bölümünde, aynı haberi gördüm. BBC Türkçe Servisi'nden alınan haber, “ABD'de çevre felaketi korkusu” başlığıyla siteye konmuş. Yeşil haber bölümü hemen hemen her gün göz attığım bir yer. Çevre haberleri uzmanlık alanı olan bu bölümün bile haberi bu başlık ve içerikle yayımlaması açıkçası beni bu defa sinirlendirmedi ama üzdü. CNN, BBC ve sonra da NTV.
O petrolün çıkarılması bile çevre felaketidir diyecek onlarca kişinin olduğu günümüzde, her gün denize akan 1000 varil petrolün bir çevre felaketi olarak adlandırılması için sizce başka ne gibi kriterlere ihtiyacımız var?
Petrole bulanmış bir martı fotoğrafı mı eksik? Kumsallardaki petrolü temizlemeye çalışan çevreciler olmazsa felakette olmuyor mu? Kumsaldan, insandan yani bizden ırak olunca deniz kirlenmiyor, içindeki canlılar bu kirlilikten etkilenmiyor mu?
İnsanın doğaya zarar verdiğini anlaması için illa petrolün kar(f)aya vurması mı gerekiyor?
Gözünüz doysun!
Memlekette kıyı, dere, ova, tarla, orman bırakmadılar. Ağaçların ederini kocaman hesap makinalarıyla hesapladılar, derelerle çarpıp, ovalara böldüler. Bizim yaptığımız hesaba göre elde avuçta bir şey kalmadı, ama onların yaptığı hesaba göre elleri avuçları parayla doldu taştı. Ağaç ne işe yarar, dere ne yapar, ovada ne yetişir malum zatlar için hiç mi hiç önemli değildi. Onlar bu dünyaya 40-50 yıllığına gelmişlerdi ve ağacın da, derenin de, ovanın da kaç para ettiği önemliydi; gerisi lafügüzaf.
Yalan söylediler, yalanlarına ortak buldular ve yalanlarını yaymak için çalmadık kapı bırakmadılar. Politikacıları, gazetecileri ya işlerine ortak ettiler ya da yalanlarına. Madenler yer altında yatıyor yalanıyla, toprağı alt üst ettiler. Ülke zenginliğinden oluyor diye bir türkü tutturdular. Ne toprağın topraklığı, ne köylünün köylülüğü kaldı. Maden sahipleri zengin oldu, memleket ise yerinde saymaya devam ediyor. Pamuğu, buğdayı ekecek toprak kalmadı. Ne elde bir baş hayvan, ne de onları otlacak otlak kaldı.
Bu da doyurmadı onları, ne karınlarını, ne de gözlerini; ovalara indiler. Her boş ovaya bir termik santral, çimento fabrikası kondurdular.Kirletmesi bedava olan memleketin havasını kirletip, ucuza (!) mal etikleri çimentoyu havası kıymetli olduğu için çimento fabrikası kurulmayan memleketlere ihraç ettiler. Bunun adına ansiklopedilerde ticaret ettikleri halta da "kar" dendi. Çimento fabrikalarına elektrik gerekti, bu sefer de kömür ithal edip yakmak için ovalara, kıyılara termik santral kurdular.
Dağların yükseklerinde birkaç küçük dere kalmıştı. Enerjiye ihtiyacımız var diye bildik masallarını anlatmaya başladılar. Bu memleketin enerjiye ihtiyacı vardı da, hiç mi akarsuya, ormana, ovaya, tarlaya, kıyıya, bir gram temiz havaya ihtiyacı yoktu? Hesapsız kitapsız yalanlar söylediler. Memleketin tüm akarsularını parselleyip, aralarında bölüştüler. Hayatlarında görmedikleri nehirleri türlü pazarlıklarla sahiplendiler. Tüm hayatını o nehir ve nehrin kıyısında geçirenler ise öksüz kaldılar.
40 yıldır, nükleer olmazsa elektriksiz kalırız diye, bağırıp inlediler, 40 yıldır ne nükleer oldu, ne de elektriksiz kaldı memleket ama yüzsüzler aynı yalan dolanla yine meydanlara doluştular. Milyar dolarların konuştuğu ihalede memleket sevdasının lafı mı olurmuş, parsellediler yine Kara ve Akdeniz'i. İki oraya, üç buraya kondurma peşindeler yeni Çernobilleri. Ortada hesap kitap yok ama masal çok. 7-8 sente elektrik üreten rüzgar enerjisine pahalı diyenler, ihalede gelen 21 sentlik teklif üzerinden “ucuz” nükleer pazarlığına giriştiler.
Herkes bu olan bitene seyirci değil tabi. Bergama'dan, Karadeniz'den, Akkuyu'dan, Sinop'tan, Tunceli'den, Yuvarlakçay'dan, Efemçukuru'ndan, Hasankeyf'ten ve boynuna para hırsının hançeri saplanmış memleketin onlarca toprağından binlerce insan, 25 Nisan Pazar günü İstanbul Kadıköy meydanına doluşuyor.
Sen de orada ol, derene, ovana, ormanına sahip çık.
Memlekete, bu dünyaya sahip çık!
Buluşma yeri ve saati:
25 Nisan Pazar, saat:12.00
Kadiköy- Tepe Nautilus
Çağrıcılar:
EGEÇEP - Allianoi Girişimi
Hasankeyf'i Yaşatma Girişimi
Karadeniz İsyandadır Platformu
Cide - Loç Vadisi Koruma Platformu
Munzur Koruma Kurulu (DEDEF)
Rio Tinto'nun yöneticisine 10 yıl hapis
Dünyanın en büyük madencilik firmalarından merkezi İngiltere'de olan Rio Tinto'nun dört çalışanı, ticari sırları çalmak ve rüşvet suçlarından yargılandıkları Çin'deki Shangai Temyiz Mahkemesi'nde yargılandılar. Aralarında firmanın üst düzey yöneticilerinden Avustralya vatandaşı Stern Hu'nun da bulunduğu şirket mensupları, 7 ile 14 yıl arasında ceza aldılar.
Stern Hu, rüşvet verdiği için 7, devlete ait çelik şirketinden ticari sırları çaldığı için de 5 yıl yıl olmak üzere 12 yıl ceza aldı. Hu'nun cezası indirimlerden sonra 10 yıla düşürüldü. Suçlu olduğunu kabul
eden Stern Hu, savcıların iddia ettiği 1 milyon doları bulan rüşvet miktarına ise itiraz etti.
Görüldüğü gibi bazı maden şirketleri ticari amaçlarına ulaşmak için her yolu deneyebiliyor. Türkiye'de durum nasıl sizce?
Arap Zirvesi'nin bu yıl kaçıncısı yapıldı?
Özgür Gürbüz / 29 Mart 2010
Sizlere 10 puanlık uzman sorusu sorduğumun farkındayım. Libya'da gerçekleştirilen Arap Zirvesi'nin, bu yıl 32. toplantısını yaptığını düşünüyorsanız siz de yanılıyorsunuz. Gazetelerde "32" rakamını okuduğunuza hiç şüphem yok. Zaten, hatanız sizin hala o gazeteleri okuyor olmanızda ya, neyse... Görebildiğim kadarıyla İHA, TRT, Mynet gibi birçok kanal okuyucularına yanlış bilgi vermiş. Kontrol etmek isterseniz, bağlantılar aşağıda.
http://haber.mynet.com/detay/dunya/32-arap-ligi-zirvesi-basliyor/502586
http://www.haberfx.net/32-arap-ligi-zirvesi-libyanin-sirte-sehrinde-basliyor-haberi-173406/
http://www.trt.net.tr/haber/HaberDetay.aspx?HaberKodu=32ae91f3-19f4-45fd-aede-9a8cb6e5e3e6
Uzman sorumuzun doğru yanıtı ise "22". Haberlerin birçoğunun mahreçinin Libya olması ise bir başka soruna işaret ediyor. Toplantıyı yerinde izleyen gazeteciler yazıyor bu haberleri, dünyadan bir haber İstanbul ve Ankara'daki editörler kontrol ediyor ve onların işlerinden sorumlu yayın yönetmenleri de onay veriyor. Bu sadece medyamızın içinde bulunduğu durumu göstermek için basit bir örnek. Haberlerin dilinden, yapısına kadar onlarca sorun daha var. Ne yazmış diye değil de, nasıl yazmış diye okursanız, eminim siz de fark edeceksiniz.
Nükleer saldırı
Özgür Gürbüz / 12 Mart 2010
Türkiye'ye yönelik nükleer saldırı planı ortaya çıktı. Güneyden Ruslar, kuzeyden Koreliler taarruza geçtiler. Arkalarında destek aldıkları, çok bilinmeyenli nükleer anlaşmalarla geliyorlar. Memleket, 1986 yılında meydana gelen tarihin en büyük endüstriyel kazası Çernobil'den sonra bir kez daha radyasyon kuşatması altında.
Turizm nükleer tehdit altında
Türkiye'ye yönelik nükleer saldırı planı ortaya çıktı. Güneyden Ruslar, kuzeyden Koreliler taarruza geçtiler. Arkalarında destek aldıkları, çok bilinmeyenli nükleer anlaşmalarla geliyorlar. Memleket, 1986 yılında meydana gelen tarihin en büyük endüstriyel kazası Çernobil'den sonra bir kez daha radyasyon kuşatması altında.
Nükleer kuşatmayla beraber
başlatılan, nükleer santrallere karşı duranlara yönelik
karalama kampanyaları da, AKP hükümetinin artık klasikleşmiş
"cadı avı" manevralarından bir olarak karşımıza
çıktı. İç politikada işlerin iyi gitmediği şu günlerde,
nükleer kozunu oynayarak oy toplamak isteyen hükümet, olayın iç
yüzünü pek anlamayan halkın popülaritesini kazanmak ve yeni
ticari rantlar peşinde koşuyor. Yandaş medya, bir yerden işaret
almış gibi, başta Greenpeace (Yeşilbarış) olmak üzere nükleer
karşıtlarına yönelik iftira kampanyaları düzenliyor. Yandaş
medya dışında kalan basın-yayım organları da sindirilmiş
durumda. Medyanın büyük bir bölümü, nükleer enerjinin ne
gerçek maliyetini yansıtan rakamlara, ne de sık sık rastlanan
kaza ve sızıntılara yıllardır yer vermiyor. Geçen Şubat ayında
Kanada Nükleer Güvenlik Dairesi (CNSC) tarafından açıklanan, 217
nükleer santral çalışanının nükleer radyasyona maruz kaldığı
haberinii
kaçımız duydu acaba? Kasım 2009 ayında, Bruce Nükleer
Santrali'nin yenileme çalışmaları sırasında 217 işçinin alfa
ışınlarına maruz kaldığını Şubat 2010'da açıklayan CNCS,
olayla ilgili inceleme başlatırken, nükleer santrali işleten
firma ise klasik bir açklama yaparak radyasyona maruz kalan
işçilerin sınır değerlerin üzerinde doz almadıklarını
söylemekle yetindi. CNCS Kanada'nın tarihindeki en büyük kitlesel
radyasyona maruz kalma olayını araştırmaya devam ediyor. Ne
kadarı örtbas edilecek göreceğiz. Tek bir gerçek var, o da
santrallerin hala kaza ve sızıntı riski taşıdığı ve bu her ay
birer ikişer ortaya çıkan kaza haberlerinin öncü depremler gibi
büyük bir felakete işaret ettiği.
Turizm nükleer tehdit altında
Kanada'da olan biteni, Türkiye'de
yaşayan bizlerin dünyadaki nükleer gelişmelerden nasıl habersiz
bırakıldığını anlatmak için yazmadık. İşin başka bir
boyutu daha var. Bugün Akkuyu ve Sinop'ta yapılması planlanan
nükleer reaktörler hakkında yazılıp çizilenlere bir bakın.
Kimse, güvenlik tedbirlerinden, denetlemenin hangi "bağımsız"
kuruluş tarafından yapılacağından, atıkların ne olacağından,
fay hattındaki Türkiye'de kurulacak reaktörlerin olası bir
depremde, nasıl yönetileceğinden, terör tehlikesine karşı nasıl
korunacağından, Akdeniz ve Karadeniz'de turizmin ne kadar zarar
göreceğinden bahsetmiyor.
Bilgilendirme adeta tek parti dönemi
gibi, bakanlığın verdiği mesjlardan ibaret. Enerji Bakanı Taner
Yıldız'ın yaptığı açıklamalar, reaktörler şu kadar güçte
olacak, şu kadar elektrik üretecekle ve bununla birlikte teknik
değeri sıfır olan onlarca yanlış ve yanıltıcı bilgilerle
dolu. Taner Yıldız, nükleer reaktörler kurulunca doğalgaza
bağımlılığın azalacağını söylüyor. Eğer Sayın Bakan,
kurulan reaktörlerden üretilen elektrikle evlerin ısıtılmasını
planlıyorsa vay halimize! Isı enerjisinden elektrik üretip onu
yeniden ısı enerjisine çevirmenin ne kadar verimsiz olduğunu, 58
nükleer reaktörü olan ve nükleer endüstriye her yıl milyarlarca
dolarlık destek veren Fransızlar bile biliyor. 2007-2008 yıları
arasında Fransa'da harcanan doğalgaz miktarı 45 milyar metreküp,
Türkiye'de ise 35.ii
Üstelik Fransa doğalgazın neredeyse yarısını ticarethane ve
konutlarda yani ısınma amaçlı kullanıyor. Bizde bu oran yüzde
22 civarında.iii
Bu açıklama, 2010 yılına gelmemize rağmen enerji verimliliğinden
hiçbir şey anlamadığımızın bir göstergesi olarak da kabul
edilebilir. Eğer Yıldız, nükleer reaktörler kurulduğunda mevcut
elektrik talebimizin yarısına yakınını karşılayan doğalgaz
santrallerini kapatmayı planlıyorsa, ki birçoğunun al ya da öde
anlaşması var, kendisinden kapatılacak santrallerin adlarını ve
hangi yıllarda bunu gerçekleştireceğini tek tek açıklamasını
rica ediyorum. Hem özel sektör başına gelecekleri bilsin hem de
bizler doğalgazdan kurtulma planının laftan ibaret olmadığını
görelim. Uzun dönemli gaz alım anlaşmalarına imza atan BOTAŞ
da, Nabuko'dan ülkeye gaz sağlamaya uğraşanlar da rahat bir nefes
alır. Kaldı ki, tüm nükleer rönesans masallarına rağmen,
Batı'da nükleer rekatörlerinin hala kömür, rüzgar ve doğalgaza
yenik düşmesinin ardında " yüksek maliyet" diye
adlandırılan bir gerçek var. Bu durumda hükümetinin çaktırmadan,
"Size nükleer santral kuruyorum ama elektriğe de ciddi bir zam
yapıyorum" dediğini alamamız mı lazım? Çünkü nükleer
serbest piyasa koşullarında hala doğalgaz ve kömürden çok daha
pahalıya elektrik enerjisi üreten bir kaynak. Bunu ben
söylemiyorum, Citi Grup söylüyor.
Citi Bank da nükleer ekonomik değil
diyor
"Yeni Nükleer – Ekonomi Hayır
Diyor" başlıklı ve 9 Kasım 2009 tarihli araştırmalarında
Citi Grup uzmanları, İngiltere'nin uzun yıllar sonra yeni
santraller kurulmasına ilişkin aldığı kararın önündeki 5 ana
risk alanına dikkat çekiyor. Planlama, inşaat, elektrik satış
fiyatı, santralin işletimi ve nükleer atık sorunuyla miyadı
dolan santralin söküm işlemleri, yatırımcının çözmesi
gereken beş riskli nokta. Türiye'de bizzat Enerji Bakanı
tarafından yapılan açıklamalarda veya sözkonusu yatırım için
Kore ve Rusya ile işbirliği içerisindeki yerli şirketlerin
demeçlerinde, bu sorunları nasıl çözeceklerine dair en ufak bir
ipucu yok. Citi raporuna göre, nükleer reaktörün yapım maliyeti
kurulu kilovat güç başına 2500 ile 3500 avro arasında değişiyor.
Bu durumda, Sinop'a kurulması düşünülen 5600 MW'lık santralin
bedeli ortalama 17 milyar avro oluyor. Raporda, bir nükleer
reaktörün zarar etmemesi için üretilen elektriğin
kilovatsaatinin piyasada en az 6,5 avro sentten satılması
gerektiğine vurgu yapılmış. Türkiye'de bu rakama ve altnda
üretim yapabilecek onlarca rüzgar ve jeotermal santrali
kurulabilirken nükleerde ısrar neden? Yakıt teknolojisini elinde
tutan 5 ülkeye bağımlı olmak için mi?
Finlandiya'da olduğu gibi, santralin
inşasında olası bir gecikme bu fiyatı daha yukarılara
çıkarabilir. 1600 MW'lık son teknoloji Olkiluoto reaktörü,
dünyanın nükleer enerji konusunda bir numarası kabul edilen
Fransız Areva tarafından 3 milyar avroya yapılacak ve 2009'un Mayıs
ayında elektrik üretmeye başlayacaktı. 2004'te inşasına
başlanan reaktör hala bitirlemedi. Şu anda reaktörün tahmin
edilen maliyeti 5,6 milyar avro. Yapılan denetimler, inşa sırasında
onlarca hata buldu ve bu hataların firma tarafından düzeltilmesi
istendi. Yaklaşık 3 milyar avroyu bulan maliyeti üstlenmeyecek
olan Finlandiyalı firma TVO ile AREVA tahkimlik oldular. Bütün
Avrupa'nın konuştuğu bu olaylar yine Türkiye'de gazete
sayfalarına ve televizyon haberlerine yansımadı. Citi'nin
raporunda olası gecikmelerde maliyetin kim tarafından yüklenileceği
soruluyor. Biz de soralım, inşaatı kim deneteyecek, olası maliyet
artışları elektrik zamlarıyla bizim cebimizden mi yoksa firmadan
mı çıkacak? Denetimi, Çernobil faciasında çayları gömerek ve
yakarak önlem aldığını düşünen, ülkeye giriş ve çıkışı
sorumluluğu altında olan radyoaktif izotopları İkitelli'deki
hurdalıklardan toplayan TAEK mi yapacak? Hayatlarında batı
standartlarında denetim görmemiş, ülkelerinde inşa ettikleri
reaktörleri yine devlet kuruluşlarınca denetlenmiş(!) Kore ve Rus
firmalarının, işi doğru yapıp yapmadığını santralde sızıntı
olunca mı öğreneceğiz? Başından beri Korelilerin nükleer işi
almalarını isteyen ve bu konuda birçok gezi ve toplantı
düzenleyen TASAM adlı kuruluşun, "Güney Kore Nükleer
Teknoloji İnceleme Gezisi" adlı yayınından bir alıntı
yapalım. Kore'nin nükleer teknolojisini incelemek için düzenlediği
teknik bir geziye katılan iki uzman arasındaki konuşmayı yorum
yapmadan aktarıyorum:
"...Önder Bey uzun yıllar
Uluslararası Atom Enerjisi Kuruluşu, IAEA'de çalışmıştı.
Dünya'nın çeşitli yerlerinde güvenlik denetimlerine gitmiş.
Hazır aklıma gelmişken sorayım dedim: 'Ya, Önder Bey; bu
Koreliler reaktörlerini artık A'dan Z'ye kendileri yapıyor, %100'e
varan verimle işletiyorlar. Güç arttırımlarına, ömür
uzatmalarına filan gidilmiş. Koreliler sanki bu işi Japonya'dan
bile daha iyi götürüyorlar. Çünkü orada ikide birde kazalar,
sızıntılar filan oluyor. Hatta ölümler de oldu: Bu nasıl iş?”iv
Bir an durup düşündükten sonra,
"Japonlar daha açık bir toplum" dedi. "Bu konuda daha hassaslar,
Hiroşima ve Nagazaki nedeniyle. Koreliler bazı şeyleri daha iyi
gizliyor..." Hmmm, vay canına. Öyle ya; kadının ayağına basıp
da kaçtıktan sonra, gittiği yerde hatasını anlatacak değildi
tabi.
Hükümet,bazı bilim insanları
tarafından verilen, "1-2 cente elektrik üretiriz"
beyanlarına kanıp girdiği bu yolda, "ucuz nükleer" diye
bir şey olmadığını görünce başka çözüm yolları aramaya
başladı. En sonunda kendini soru şaretleriyle dolu Rus ve Kore
teknolojisinin kucağına attı. Sadece çevresel ve ekonomik riskler
tehdit altında değil. Kapalı kapılar ardında yapılan
anlaşmalar, Türkiye'de oluşturulmaya çalışılan elektrik
sektöründeki serbest piyasayı da derinden sarsıyor. Bir taraftan
lisans başvurusunu iki yıl önce yapmış, teminat yatırmış
rüzgarcıları bekleteceksin, güneş enerjisi yatırımcılarını
bir köşeye iteceksin. Öte yandan, nükleer yatırımcılara 250
bin yıl radyoaktif kalacak atığı nereye koyacaksın diye
sormayacak, araziyi bedava verecek, söküm işleri için sadece cüzi
bir miktar almakla yetineceksin. Bakanlık, serbest piyasada
nükleerin rakipleri karşısında çaresiz kalacağını bildiği
için, santral yatırımında devletçi politika izliyor. Öte yandan
termik santrallerin özeliştirmesine hazırlanıyor. Bu ne perhiz,
bu ne lahana turşusu? AKP hükümeti, girdiği bu çıkmazdan, temiz
enerjilerin önünü açacak yeni bir enerji plitikasıyla çıkarsa
kimse hükümeti eleştirmez, tersine oy bile kazanabilir. Bu yolda
gitmeye devam ederse, ekonomik ya da ekolojik bir kaza kaçınılmaz
görünüyor. Aynı otobüsün yolcusu olmasak hiç umrumda olmazdı
ama biz de bu otobüste yolcuyuz.
i
The Glob and Mail,
http://www.theglobeandmail.com/news/national/nuclear-incident-exposes-217-workers-at-bruce-power/article1469970/,
12 Mart 2010.
ii
Eurogas, Natural Gas Consumption report, 12 Mart 2009.
iii
Eurogas, Statsitical data of 2008.
iv
Vural Altın, "Stratejik Rapor No:18", Güney Kore Nükleer
Teknoloji İnceleme Gezisi, İstanbul, TASAM, 2007, s. 25.
Haberturk'ten Çin'e doğru
Sevgili Dostlar,
Uzun bir izin döneminden sonra tekrar merhaba. Haberturk Gazetesi'nde bir yıldır suren gazetecilik macerama bundan boyle Çin Uluslararası Radyosu'nda devam edeceğim. 8 Şubat itibariyle Pekin'in havasını soluyup, başta enerji ve çevre konuları olmak üzere, bu yeni dünyadaki izlenimleri sizlerle paylaşmayı deneyeceğim.
Bu vesileyle, bugüne kadar bu bağımsız iletişim kanalına verdiğiniz destek için teşekkür etmeyi bir borç bilirim.
Saygı ve sevgilerimle,
Özgür Gürbüz
Su boşa akmaz!
Geçtiğimiz hafta sonu kurulan "Türkiye Su Meclisi"nin açıklamasını ilginize sunuyorum.Türkiye’de uygulanan su politikalarının mağdur ettiği insanlar 16-17 Ocak 2010’da Rize İkizdere’de düzenledikleri ilk genel kurul toplantısında Türkiye Su Meclisi’ni kurdu. Türkiye’nin 81 ilinden gelen katılımcılarla gerçekleştirilen Türkiye Su Meclisi’nin Genel Kurulu’nda Yürütme Kurulu Üyeliği’ne Artvin’den Bedrettin Kalın, Muğla’dan Berna Babaoğlu Ulutaş, Çanakkale’den Güneşin Oya Aydemir, İstanbul’dan Güven Eken, Antalya’dan Hediye Gündüz, Rize’den Kadem Ekşi, İstanbul’dan Ümit Gürses, Konya’dan Pervin Çoban ve Zonguldak’tan Yakup Okumuşoğlu seçildi.
Suyla ilgili yanlış uygulamaları engelleyerek suyun akılcı kullanımını sağlamak amacı ile çalışacak Türkiye Su Meclisi, bilimsellik ve gerçeklikten uzak “su boşa akar” düşüncesine karşın doğada tek damla suyun bir boşa akmadığı gerçeğinin savunucusu olacak.
Türkiye’nin dört bir yanında yürütülen mücadeleleri ulusal ve uluslar arası ölçeğe taşıyacak olan Türkiye Su Meclisi, yeni bir su çerçeve yasasının hazırlanması, Elektrik Piyasası Kanunu’nda tadilat yapılması, DSİ Teşkilat ve Vazifeleri Kanunu’nun değiştirilmesi ve suyun ekolojik etki ve katkısını esas alan entegre havza planlaması yapılmadan uygulamaya sokulmuş tüm projelerin durdurulması için çalışacak.
Türkiye Su Meclisi Yürütme Kurulu adına açıklama yapan Güven Eken, “Şu anda şirketler yaşamın kaynağı, can damarı olan dere ve nehirlerimize hiçbir planlama yapmadan ve kural tanımadan dilediği gibi inşaat yapıyor. Bunun adı kelimenin tam anlamıyla dere soykırımdır. Türkiye Su Meclisi bu soykırımın ve suyun doğadaki döngüsünü parçalayan her türlü müdahalenin önüne geçmek için kuruldu” dedi.
Genel Kurul sonucunda bir manifesto açıklayan Türkiye Su Meclisi’nin manifestosunda şu görüşlere yer verildi:
- Doğa kendi başına vardır ve insan doğanın sadece bir parçasıdır.
- Doğa bir nesne değildir. Kendi kadim kuralları doğrultusunda, değerli bir işleyişe sahiptir.
- Doğa ticari bir mal haline getirilemez.
- Su yalnızca doğaya aittir ve onun ayrılmaz bir parçasıdır.
- Su bulunduğu havzaya aittir. Doğal bir varlıktır, kaynak değildir.
- Su kendini ancak akarak var edebilir ve doğada tek bir damla su bile boşa akmaz. -Suyun özelleştirilmesi ve suya efendi atanması kabul edilemez.
- Sürdürülebilir kalkınma, koruma, kullanma dengesi gibi ilkeler doğanın sömürülmesi için gerekçe gösterilemez.
- Yaşamın yegane kaynağı olan doğanın “Çevre” diye tanımlanarak hayatın dışına çıkarılması kabul edilemez.
Türkiye Su Meclisi kuruluyor
Türkiye'nin dört bir yanından yapılmakta olan baraj projelerine, suyun özelleştirilmesine ve yanlış yönetilmesine tepkiler yağıyor. Hasankaeyf ve Munzur'da büyük ve seri baraj projeleri, Karadeniz'in hemen her yerinde inşaatı süren irili ufaklı HES'ler (Hidro elektrik santral) ekolojik dengeyi, doğa turizmini ve kültürel çevreyi tehdit ediyor.
Özgür Gürbüz / 15 Ocak 2009
HES sorunun yerel değil ülkenin enerji politikalarıyla birebir bağlantılı olduğunu gören sivil toplum kuruluşları ve duyarlı bireyler, kökten bir çözüm ve güçlerini birleşitrmek için 16-17 Ocak tarihleri arasında Rize İkizdere'de bir "Su Meclisi"inin kurulmasını için biraraya geliyor. İlk genel kurul toplantısı, Türkiye'nin su politikalarından dertli olan herkese açık. Toplantı çağrısı yapan Geçici Yürütme Kurulu*, Türkiye Su Meclisi’nin çalışmalarını yürütürken gözeteceği ilkeleri ise şöyle belirledi:
*Geçici Yürütme Kurulu, yalnızca meclisin kuruluş çağrısını yapmak üzere bir araya gelmiştir ve aşağıdaki kişi ve kurumlardan oluşmaktadır: Av. Yakup Okumuşoğlu, Doğa Derneği, Doğal ve Kültürel Çevre İçin Yaşam Girişimi, İkizdere Derneği, Macahel Vakfı, TEMA Vakfı
Özgür Gürbüz / 15 Ocak 2009
HES sorunun yerel değil ülkenin enerji politikalarıyla birebir bağlantılı olduğunu gören sivil toplum kuruluşları ve duyarlı bireyler, kökten bir çözüm ve güçlerini birleşitrmek için 16-17 Ocak tarihleri arasında Rize İkizdere'de bir "Su Meclisi"inin kurulmasını için biraraya geliyor. İlk genel kurul toplantısı, Türkiye'nin su politikalarından dertli olan herkese açık. Toplantı çağrısı yapan Geçici Yürütme Kurulu*, Türkiye Su Meclisi’nin çalışmalarını yürütürken gözeteceği ilkeleri ise şöyle belirledi:
- Suyun döngüsünün bozulmasına neden olan tüm yanlış faaliyetler, insanlık için bir tehdittir.
- Su, doğanın kendisine aittir, ticari amaçla alınıp satılamaz, mülkiyete konu edilemez, bulunduğu alandan başka bir yere taşınamaz, fiziksel karakteri, doğal yatağı değiştirilemez.
- Suyun yönetiminde çevresel, ekonomik, kültürel ve sosyal sürdürülebilirlik dikkate alınmalıdır.
- Suyun yönetimi, yaşamları doğrudan su döngüsüne bağlı olan insanların da temsil edildiği, kanunla yetkilendirilmiş ulusal bir komisyon ile sağlanır.
*Geçici Yürütme Kurulu, yalnızca meclisin kuruluş çağrısını yapmak üzere bir araya gelmiştir ve aşağıdaki kişi ve kurumlardan oluşmaktadır: Av. Yakup Okumuşoğlu, Doğa Derneği, Doğal ve Kültürel Çevre İçin Yaşam Girişimi, İkizdere Derneği, Macahel Vakfı, TEMA Vakfı
Sermayeden yana "Taraf"ız...
Malumunuz, Taraf Gazetesi deyince hep akıllarda bir soru işareti oluşuyor. Kimin nesi ya da daha doğrusu kimin sesi diye. Aslında gazetenin haberlerine bakınca en azından net bir çizgi beliriveriyor. Sermayeye dokunmayan, dokunamayan bir gazete Taraf Gazetesi.
Tek duruş bu değil tabi, hükümete olan yakınlığı, çevre sorunlarına kayıtsızlığı gibi birçok başka unsur da Taraf'ın siyasi çizgisini belirginleştirmek için eklenecek ögeler arasında. Örneğin Kuzey Irak'tan hava görüntüsü ele geçirebilien, ordudan belge sızdırılan gazete, 20 metre ötesindeki dev Moda Oteli ile ilgili bir tek haber yapamadı şu ana kadar. Taşyapı'nın inşaatını yaptığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin izin verdiği otelden bahsediyoruz. Taraf'ın manşetine Tekel işçileri çıkamaz ama TÜSİAD çıkar.
Bu sermaye sevgisini ortaya çıkaran son bir örnek de Taraf Gazetesi eski editörü İbrahim Günel'den geldi. İşte, maaşı ödenmediği için itiraz eden bir gazetecinin, kendi ağzından Jaguarlı, Range Rover'lı hikayesi...
***
Daha önce 1997 yılında belimden disk kayması (bel fıtığı) ameliyatı olmuştum. Ameliyat sonunda müdahale edilen bölgede bazı dokularda yapışma olmuştu ve iki kez tekrarlamıştı. Ekim sonu kasım başı ağrılarım ayağıma ulaşınca yeniden ameliyat olduğum İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroşururji (Beyin ve Sinir Cerrahisi) Bölümü’ne başvurdum. Benden MR çektirmem istendi ve ayrıca 10 günlük iş görmezlik raporu aldım. MR için de 22 Kasım 2009 tarihine randevu aldım.
Daha sonra evde istirahat ederken iki yıldır çalıştığım Taraf Gazetesi"nin avukatı Yelda Bilal aradı ve bana sağlık raporumun eline ulaştığını, işten ayrılmak için mi rapor aldığımı sordu. Ben de kısaca sağlık durumumu kendisine aktardım. Ayrıca, rahatsızlığım dolayısıyla oturamadığımı da söyledim. Kendisine MR çektirdiğimi ve 1 Aralık’ta sonucunu alabileceğimi söyledim. 1 Aralık’ta MR sonucunu ve yeni on günlük sağlık raporumu alıp akşam saat 18.00’de gazeteye uğradım. Gazeteye raporumu teslim ettiğim sırada Av Yelda Bilal, beni tekrar cep telefonumdan aradı ve işyerinde olduğumu öğrenince görüşmek istediğini söyledi.
Taraf’ın bulunduğu ve gazetenin patronlarının sahibi olduğu Alkım Kitapevi’nin Kadıköy’deki binasının giriş katındaki Kahve Dünyası’nda buluştuk. Av Yelda Bilal, bana yöneticilerim Ahmet Altanile Yasemin Çongar’ın benimle çalışmak istemediğini aktardı ve “Keşke ikinci raporu almasaydınız” dedi. Ben de MR sonucunu yeni aldığımı, Cerrahpaşa Nöroşirurji’de bana bakan profesörün 7 Aralık 2009’tarihine kadar fakülte dışında olduğunu ve ancak müdahale konusunda o zaman karar verileceğini, raporu yasal zorunluluk gereği almam gerektiğini anımsattım.
Av Yelda Bilal’e o konuşmamızda ayrıca, Mart 2009, Temmuz 2009, Ağustos 2009 aylarından ödenmediğim maaşlarım olduğunu, ayrıca 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Yasa gereği iki yıllık kıdem tazminatım olduğunu, ihbar tazminatı ödemeleri gerektiğini, ayrıca iki yıldır gazetede hiç yıllık izin kullanmadığımı ve 10 yıllık meslek kıdemimi aştığım için yıllık altışar haftadan 12 haftalık izin paralarımı ödemeleri gerektiğini, bir de eylül ayından bu yana aynı yasaya aykırı olarak yönetimin maaşlarımızda kesintiye gittiği için bu farkları da istediğimi, yine yönetimim benden yasalara aykırı olarak Asgari Geçim İndirimi olan aylık 49 TL’lik ödemeleri 11 aydır yapmadığını, bunları da ödemeleri gerektiğini anımsattım. Ayrıca, kendisine hasta halimle davalarla uğraşmak istemediğimi de belirttim.
Bu istemlerim üzerine Av Yelda Bilal, bunları hesaplattıracağını, hasta halimi de göz önünde bulundurarak bir seferde ödemek için yönetimle görüşeceğini ve beni tekrar arayacağını söyledi. Daha sonra ise aramadı.
Bu süreçte ben alacaklarımı hesaplattım ve ikinci raporumun bitimine yakın kendisini aradım. Bana alacaklarımı hesaplattırmadığını söyledi. Ben de kendisine, benim hesaplattırdığımı ve kendisine mail ile gönderebileceğimi söyledim. Ardından da elektronik posta ile gönderdim.
Ertesi gün Av Yelda Bilal, beni aradı “Bunların anacak yarısını ödeyebiliriz. İsterseniz dava açın ama iki yıl sürer” dedi. Ben de kendisine yasal haklarımı hatırlattım ve sonuna kadar gideceğimi, gerekli şikâyetleri yapacağımı söyledim. Bana “Bizi tehdit mi ediyorsunuz?” demesi üzerine , “Bir hukukçu olarak böyle konuşamazsınız. Ben size yasal haklarımı sonuna kadar kullanacağımı söylüyorum” dedim. Ayrıca, “Beni hasta iken işten çıkartıyorsunuz, bunun ağır tazminatı vardır” diye anımsattım. Av Yelda Bilal bana işyerinin parasının olmadığını söyledi. Ben de kendisine “Bunu beni işe alırken düşünecektiniz. Ayrıca, parası olmayan gazetenin sahibi Başar Arslan nasıl oluyor da her gün işe 500 bin TL’lik Jaguar marka arabasıyla geliyor? Parası olmayan ve gazetenin hissedarı Ahmet Altan nasıl oluyor da her gün 250-300 bin TL’lik 4X4 Range Rover arabasıyla geliyor? Parası olmayan patron, nasıl oluyor da 3 milyon TL’ye matbaa kuruyor” dedim.
Bunun üzerine beni tekrar aradı ve Başar Arslan ile konuştuğunu tedavimi ettirip işe devam etmem gerektiğini söyledi. Ben de kendisine resmi raporum olduğunu herkese ödenmesine karşın Aralık maşamın banka hesabıma yatırılmadığını hatırlattım. Bana patron ile konuşacağını, halledeceğini söyledi. Daha sonra üçüncü raporumu da aldım ve 28 Aralık’ta da fizik tedavi için ’dan randevu aldım. Bu arada aralık maaşım banka hesabıma yatırılmadı. Birkaç kez Av Yelda Bilal’i aradım ve maaşımın yatırılmadığını söyledim. Her defasında bana patrona aktardığını ve ödeneceğini söyledi.
Yelda Bilal’i 14 Aralık tarihinde tekrar arayarak maaş durumumu hatırlattım. Yine patronu arayacağını, halledeceğini söylemesine karşın, bir hafta boyunca hesabıma hiç para yatırılmadı. Ben de 21 Aralık 2009 tarihinde noterden “haklı fesih”ihtarnamesini çekerek tüm alacaklarımı ve haklarımı istedim. 23 Aralık Çarşamba günü beni tekrar arayarak neden böyle bir şey yaptığımı sordu. Ben de kendisine beni hasta durumda beş parasız bırakan tedavimi yaptıramayacağım bir işyerine güvenmediğimi söyledim. Kendisi bana patrona maaş durumum aktardığını ve bir haftadır yurtdışında olduğunu söyledi. Ben de kendisine “Sizin yurtdışında olmanız beni ilgilendirmez. Ben size en son 10 gün önce telefon açarak maaşımın yatırılması gerektiğini. Yatırmamanın yasadışı olduğunu anımsattım” dedim.
Bunun üzerine beni tekrar aradı ve ilk başta istediğim tüm haklarımı ödeyeceklerini ama yarısını peşin yarısını da birkaç aylık çek verebileceklerini söyledi. Ben de kendisine avukatımla görüşüp arayacağımı söyledim. Daha sonra noterden haklı fesih ve alacaklarımın ödenme ihbarnamesinin 22 Aralık’ta ellerine ulaştığını öğrendim ve Av Yelda Bilal’i aradım. Kendisine ihtarnamede iki günlük ödeme süresi tanıdığımı anımsatarak hesaplattırdığım alacaklarımın yarısının en geç 25 Aralık Cuma gününe kadar yatırılmasını, geriye kalan yarısının da en geç 25 Ocak 2010 tarihli şirket çeki olmasını, müşteri çeki kabul etmediğimi ve çeki tahsil edene kadar da hiçbir şeye imza atmayacağımı söyledim. Ayrıca, gazeteden bana aylardır ödenmeyen alacaklarımın 5953 sayılı yasanın 14. maddesine göre günlük yüzde 5 faiz işlediğini anımsatarak, bunları istemediğimi de söyledim. Bunu dava yoluyla alabileceğimi kendisine anımsattım. Beni ertesi gün arayacağını söyledi.
Av Yelda Bilal, beni 24 Aralık Perşembe günü arayarak, Başar Arslan’ın alacaklarımı hesaplattırdığını ve benim hesaplarımla onların arasında 2 bin TL fark olduğunu söyledi. Ben de kendisine “Ben pazarlık yapmıyorum. Ayrıca hesabıma güveniyorum. Bunun pazarlığını yapmıyorum. Size son sözümü söyledim. Yarın hesabımda para görmezsem, gereğini yaparım” dedim.
25 Aralık 2009 tarihinde banka hesabımda hiçbir hareket görmeyince de avukatıma talimat vererek gazeteye dava açtım.
Tek duruş bu değil tabi, hükümete olan yakınlığı, çevre sorunlarına kayıtsızlığı gibi birçok başka unsur da Taraf'ın siyasi çizgisini belirginleştirmek için eklenecek ögeler arasında. Örneğin Kuzey Irak'tan hava görüntüsü ele geçirebilien, ordudan belge sızdırılan gazete, 20 metre ötesindeki dev Moda Oteli ile ilgili bir tek haber yapamadı şu ana kadar. Taşyapı'nın inşaatını yaptığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin izin verdiği otelden bahsediyoruz. Taraf'ın manşetine Tekel işçileri çıkamaz ama TÜSİAD çıkar.
Bu sermaye sevgisini ortaya çıkaran son bir örnek de Taraf Gazetesi eski editörü İbrahim Günel'den geldi. İşte, maaşı ödenmediği için itiraz eden bir gazetecinin, kendi ağzından Jaguarlı, Range Rover'lı hikayesi...
***
Daha önce 1997 yılında belimden disk kayması (bel fıtığı) ameliyatı olmuştum. Ameliyat sonunda müdahale edilen bölgede bazı dokularda yapışma olmuştu ve iki kez tekrarlamıştı. Ekim sonu kasım başı ağrılarım ayağıma ulaşınca yeniden ameliyat olduğum İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroşururji (Beyin ve Sinir Cerrahisi) Bölümü’ne başvurdum. Benden MR çektirmem istendi ve ayrıca 10 günlük iş görmezlik raporu aldım. MR için de 22 Kasım 2009 tarihine randevu aldım.
Daha sonra evde istirahat ederken iki yıldır çalıştığım Taraf Gazetesi"nin avukatı Yelda Bilal aradı ve bana sağlık raporumun eline ulaştığını, işten ayrılmak için mi rapor aldığımı sordu. Ben de kısaca sağlık durumumu kendisine aktardım. Ayrıca, rahatsızlığım dolayısıyla oturamadığımı da söyledim. Kendisine MR çektirdiğimi ve 1 Aralık’ta sonucunu alabileceğimi söyledim. 1 Aralık’ta MR sonucunu ve yeni on günlük sağlık raporumu alıp akşam saat 18.00’de gazeteye uğradım. Gazeteye raporumu teslim ettiğim sırada Av Yelda Bilal, beni tekrar cep telefonumdan aradı ve işyerinde olduğumu öğrenince görüşmek istediğini söyledi.
Taraf’ın bulunduğu ve gazetenin patronlarının sahibi olduğu Alkım Kitapevi’nin Kadıköy’deki binasının giriş katındaki Kahve Dünyası’nda buluştuk. Av Yelda Bilal, bana yöneticilerim Ahmet Altanile Yasemin Çongar’ın benimle çalışmak istemediğini aktardı ve “Keşke ikinci raporu almasaydınız” dedi. Ben de MR sonucunu yeni aldığımı, Cerrahpaşa Nöroşirurji’de bana bakan profesörün 7 Aralık 2009’tarihine kadar fakülte dışında olduğunu ve ancak müdahale konusunda o zaman karar verileceğini, raporu yasal zorunluluk gereği almam gerektiğini anımsattım.
Av Yelda Bilal’e o konuşmamızda ayrıca, Mart 2009, Temmuz 2009, Ağustos 2009 aylarından ödenmediğim maaşlarım olduğunu, ayrıca 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Yasa gereği iki yıllık kıdem tazminatım olduğunu, ihbar tazminatı ödemeleri gerektiğini, ayrıca iki yıldır gazetede hiç yıllık izin kullanmadığımı ve 10 yıllık meslek kıdemimi aştığım için yıllık altışar haftadan 12 haftalık izin paralarımı ödemeleri gerektiğini, bir de eylül ayından bu yana aynı yasaya aykırı olarak yönetimin maaşlarımızda kesintiye gittiği için bu farkları da istediğimi, yine yönetimim benden yasalara aykırı olarak Asgari Geçim İndirimi olan aylık 49 TL’lik ödemeleri 11 aydır yapmadığını, bunları da ödemeleri gerektiğini anımsattım. Ayrıca, kendisine hasta halimle davalarla uğraşmak istemediğimi de belirttim.
Bu istemlerim üzerine Av Yelda Bilal, bunları hesaplattıracağını, hasta halimi de göz önünde bulundurarak bir seferde ödemek için yönetimle görüşeceğini ve beni tekrar arayacağını söyledi. Daha sonra ise aramadı.
Bu süreçte ben alacaklarımı hesaplattım ve ikinci raporumun bitimine yakın kendisini aradım. Bana alacaklarımı hesaplattırmadığını söyledi. Ben de kendisine, benim hesaplattırdığımı ve kendisine mail ile gönderebileceğimi söyledim. Ardından da elektronik posta ile gönderdim.
Ertesi gün Av Yelda Bilal, beni aradı “Bunların anacak yarısını ödeyebiliriz. İsterseniz dava açın ama iki yıl sürer” dedi. Ben de kendisine yasal haklarımı hatırlattım ve sonuna kadar gideceğimi, gerekli şikâyetleri yapacağımı söyledim. Bana “Bizi tehdit mi ediyorsunuz?” demesi üzerine , “Bir hukukçu olarak böyle konuşamazsınız. Ben size yasal haklarımı sonuna kadar kullanacağımı söylüyorum” dedim. Ayrıca, “Beni hasta iken işten çıkartıyorsunuz, bunun ağır tazminatı vardır” diye anımsattım. Av Yelda Bilal bana işyerinin parasının olmadığını söyledi. Ben de kendisine “Bunu beni işe alırken düşünecektiniz. Ayrıca, parası olmayan gazetenin sahibi Başar Arslan nasıl oluyor da her gün işe 500 bin TL’lik Jaguar marka arabasıyla geliyor? Parası olmayan ve gazetenin hissedarı Ahmet Altan nasıl oluyor da her gün 250-300 bin TL’lik 4X4 Range Rover arabasıyla geliyor? Parası olmayan patron, nasıl oluyor da 3 milyon TL’ye matbaa kuruyor” dedim.
Bunun üzerine beni tekrar aradı ve Başar Arslan ile konuştuğunu tedavimi ettirip işe devam etmem gerektiğini söyledi. Ben de kendisine resmi raporum olduğunu herkese ödenmesine karşın Aralık maşamın banka hesabıma yatırılmadığını hatırlattım. Bana patron ile konuşacağını, halledeceğini söyledi. Daha sonra üçüncü raporumu da aldım ve 28 Aralık’ta da fizik tedavi için ’dan randevu aldım. Bu arada aralık maaşım banka hesabıma yatırılmadı. Birkaç kez Av Yelda Bilal’i aradım ve maaşımın yatırılmadığını söyledim. Her defasında bana patrona aktardığını ve ödeneceğini söyledi.
Yelda Bilal’i 14 Aralık tarihinde tekrar arayarak maaş durumumu hatırlattım. Yine patronu arayacağını, halledeceğini söylemesine karşın, bir hafta boyunca hesabıma hiç para yatırılmadı. Ben de 21 Aralık 2009 tarihinde noterden “haklı fesih”ihtarnamesini çekerek tüm alacaklarımı ve haklarımı istedim. 23 Aralık Çarşamba günü beni tekrar arayarak neden böyle bir şey yaptığımı sordu. Ben de kendisine beni hasta durumda beş parasız bırakan tedavimi yaptıramayacağım bir işyerine güvenmediğimi söyledim. Kendisi bana patrona maaş durumum aktardığını ve bir haftadır yurtdışında olduğunu söyledi. Ben de kendisine “Sizin yurtdışında olmanız beni ilgilendirmez. Ben size en son 10 gün önce telefon açarak maaşımın yatırılması gerektiğini. Yatırmamanın yasadışı olduğunu anımsattım” dedim.
Bunun üzerine beni tekrar aradı ve ilk başta istediğim tüm haklarımı ödeyeceklerini ama yarısını peşin yarısını da birkaç aylık çek verebileceklerini söyledi. Ben de kendisine avukatımla görüşüp arayacağımı söyledim. Daha sonra noterden haklı fesih ve alacaklarımın ödenme ihbarnamesinin 22 Aralık’ta ellerine ulaştığını öğrendim ve Av Yelda Bilal’i aradım. Kendisine ihtarnamede iki günlük ödeme süresi tanıdığımı anımsatarak hesaplattırdığım alacaklarımın yarısının en geç 25 Aralık Cuma gününe kadar yatırılmasını, geriye kalan yarısının da en geç 25 Ocak 2010 tarihli şirket çeki olmasını, müşteri çeki kabul etmediğimi ve çeki tahsil edene kadar da hiçbir şeye imza atmayacağımı söyledim. Ayrıca, gazeteden bana aylardır ödenmeyen alacaklarımın 5953 sayılı yasanın 14. maddesine göre günlük yüzde 5 faiz işlediğini anımsatarak, bunları istemediğimi de söyledim. Bunu dava yoluyla alabileceğimi kendisine anımsattım. Beni ertesi gün arayacağını söyledi.
Av Yelda Bilal, beni 24 Aralık Perşembe günü arayarak, Başar Arslan’ın alacaklarımı hesaplattırdığını ve benim hesaplarımla onların arasında 2 bin TL fark olduğunu söyledi. Ben de kendisine “Ben pazarlık yapmıyorum. Ayrıca hesabıma güveniyorum. Bunun pazarlığını yapmıyorum. Size son sözümü söyledim. Yarın hesabımda para görmezsem, gereğini yaparım” dedim.
25 Aralık 2009 tarihinde banka hesabımda hiçbir hareket görmeyince de avukatıma talimat vererek gazeteye dava açtım.
‘Çevreci Bonus’ Ilısu Barajı'nın finansörü mü olacak?
Tarihi Hasankeyf kentini sular altında bırakacak Ilısu Barajı’na yabancı bankaların kredi vermekten vazgeçmesi üzerine gözler yerli finansman kaynaklarına çevrildi. Çevreciler, baraj projesine kredi verecek bankalar arasında adları geçen Akbank ve Garanti Bankası’ndan 2 aydır yanıt bekliyor.
Özgür Gürbüz / 5 Aralık 2009
Yapımı yıllardır tartışmalara neden olan ve iki kez yabancı finans kuruluşlarının mali destekten vazgeçerek yarıda bıraktığı Ilısu Barajı projesi bu defa da yerli finansman krizi yaşıyor. Yabancı yatırım bankalarının, öne sürdükleri çevresel ve kültürel şartların sağlanmadığı gerekçesiyle projeden çekilmesinin ardından kredi için yerli bankalara yönelinmişti. Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu yaptığı açıklamada eksik finansmanın Türkiye’deki büyük bankalardan karşılanacağını belirtmiş ve hükümet ile bankaların anlaşma için Ocak ayı içerisinde masaya oturacaklarını söylemişti.
Ilısu Barajı’nın tarihi Hasankeyf’in kültürel dokusuna ve Dicle Vadisi’ndeki ekolojik değerlere zarar vereceğini söyleyen Doğa Derneği, kredinin aralarında Akbank ve Garanti Bankası’nın da bulunduğu yerli bankalardan temin edilmeye çalışıldığını söylüyor. 13 Kasım tarihinde her iki bankanın genel müdürüne mektup yazan ve iddiaların doğru olup olmadığını soran Doğa Derneği yetkilileri aradan geçen iki aylık süreye rağmen hiç bir yanıt alamadıklarını söylüyor. Dernek Başkanı Güven Eken, “Hasankeyf ve Dicle Vadisi, UNESCO dünya mirası kıstastlarının onda dokuzuna uyan dünyadaki tek doğa ve kültür mirası. Çevre koruma projelerine desteği ile tanınan Garanti Bankası ile Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne (Global Compact) imza atan Akbank’ın bu dünya mirasını yok edecek olan Ilısu Baraj Projesini desteklemelerinin hiçbir nedeni olamaz. Doğa Derneği, her iki bankadan da kamuoyunda büyük bir hassasiyet yaratmış olan Ilısu Baraj Projesi konusunda rahatlatıcı birer açıklama beklemektedir” diyor. Eken, Yeşil Atlas gibi Garanti Bankası’nın desteklediği pek çok çalışmada Ilısu ve diğer baraj projelerinin doğaya verdiği zararların belgelendiğini; Akbank’ın imzalamış olduğu “Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi”nin çevreyle ilgili maddelerinin bankanın Ilısu Barajı gibi bir projenin içinde bulunmasına olanak tanımadığını da ekliyor.
Ilısu Barajı, 2002 yılında özellikle İngiliz hükümeti üzerindeki tepkiler sonucu “Balfour Beatty” adlı firma ile Avrupalı ortaklarının çekilmesi sonucu askıya alınmış, son olarak da Temmuz 2009’da Almanya, İsviçre ve Avusturyalı bankalar kredi vermekten vazgeçmişti. Çevre Bakanlığı 30 yıllık geçmişi olan GAP projesi dahilindeki barajı tamamlamak isterken çevreciler ise Hasankeyf ve Dicle Vadisi’nin Dünya Kültür Mirası listesine dahil edilmesi için UNESCO’ya başvurulmasını talep ediyor.
Özgür Gürbüz / 5 Aralık 2009
Yapımı yıllardır tartışmalara neden olan ve iki kez yabancı finans kuruluşlarının mali destekten vazgeçerek yarıda bıraktığı Ilısu Barajı projesi bu defa da yerli finansman krizi yaşıyor. Yabancı yatırım bankalarının, öne sürdükleri çevresel ve kültürel şartların sağlanmadığı gerekçesiyle projeden çekilmesinin ardından kredi için yerli bankalara yönelinmişti. Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu yaptığı açıklamada eksik finansmanın Türkiye’deki büyük bankalardan karşılanacağını belirtmiş ve hükümet ile bankaların anlaşma için Ocak ayı içerisinde masaya oturacaklarını söylemişti.
Ilısu Barajı’nın tarihi Hasankeyf’in kültürel dokusuna ve Dicle Vadisi’ndeki ekolojik değerlere zarar vereceğini söyleyen Doğa Derneği, kredinin aralarında Akbank ve Garanti Bankası’nın da bulunduğu yerli bankalardan temin edilmeye çalışıldığını söylüyor. 13 Kasım tarihinde her iki bankanın genel müdürüne mektup yazan ve iddiaların doğru olup olmadığını soran Doğa Derneği yetkilileri aradan geçen iki aylık süreye rağmen hiç bir yanıt alamadıklarını söylüyor. Dernek Başkanı Güven Eken, “Hasankeyf ve Dicle Vadisi, UNESCO dünya mirası kıstastlarının onda dokuzuna uyan dünyadaki tek doğa ve kültür mirası. Çevre koruma projelerine desteği ile tanınan Garanti Bankası ile Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne (Global Compact) imza atan Akbank’ın bu dünya mirasını yok edecek olan Ilısu Baraj Projesini desteklemelerinin hiçbir nedeni olamaz. Doğa Derneği, her iki bankadan da kamuoyunda büyük bir hassasiyet yaratmış olan Ilısu Baraj Projesi konusunda rahatlatıcı birer açıklama beklemektedir” diyor. Eken, Yeşil Atlas gibi Garanti Bankası’nın desteklediği pek çok çalışmada Ilısu ve diğer baraj projelerinin doğaya verdiği zararların belgelendiğini; Akbank’ın imzalamış olduğu “Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi”nin çevreyle ilgili maddelerinin bankanın Ilısu Barajı gibi bir projenin içinde bulunmasına olanak tanımadığını da ekliyor.
Ilısu Barajı, 2002 yılında özellikle İngiliz hükümeti üzerindeki tepkiler sonucu “Balfour Beatty” adlı firma ile Avrupalı ortaklarının çekilmesi sonucu askıya alınmış, son olarak da Temmuz 2009’da Almanya, İsviçre ve Avusturyalı bankalar kredi vermekten vazgeçmişti. Çevre Bakanlığı 30 yıllık geçmişi olan GAP projesi dahilindeki barajı tamamlamak isterken çevreciler ise Hasankeyf ve Dicle Vadisi’nin Dünya Kültür Mirası listesine dahil edilmesi için UNESCO’ya başvurulmasını talep ediyor.
Zenginler kirletiyor, fakirler bedelini ödüyor
Almanya’da faaliyet gösteren sivil toplum örgütü "Germanwatch" tarafından hazırlanan İklim Değişikliği Performans Endeksi’ne göre küresel ısınmaya neden olan birçok zengin ülke, küresel ısınmayı durdurmak için en az çabayı harcayanların başında geliyor. En çok çaba harcayanlar listesinin son sıralarında ABD, Kanada ve Çin gibi ülkeler yer alırken en başında Brezilya var.
Özgür Gürbüz-Gzt. Haberturk / 3 Ocak 2009
Özellikle Kuzey ve Güney ülkeleri arasındaki eşitsizliklere dikkat çeken çalışmalar yürüten “Germanwatch” adlı sivil toplum örgütü, 2006 yılından beri düzenli yayınladığı “İklim Değişikliği Performans Endeksi”nin 2010 yılı sonuçlarını açıkladı. Endeks hazırlanırken ülkelerin iklim politikaları, seragazı emisyonlarındaki artış ya da azalış gibi birçok kriter değerlendiriliyor. Değerlendirme sonucu yapılan sıralama ise küresel ısınmayı durdurmak için en çok çaba harcayan ülkeleri sıralıyor. 2010 endeksinde de daha önce olduğu gibi ilk üçe girebilen bir ülke olmadı. En iyi dereceyi listede 4. sırada yer alan Brezilya yaptı, onu geçen yılın en başarılı ülkesi İsveç izledi.
İsveç’i, İngiltere, Almanya, Fransa ve Hindistan izledi. 10. sırada Norveç, 11. sırada ise Meksika yer aldı. Avrupa ülkeleri özellikle kuvvetli iklim politikalarından puan topladı. Buna karşın, atmosfere en çok seragazı salan Çin 52. sırada, onu izleyen ABD ise 53. sırada yer aldı. Bilindiği gibi Çin ve ABD atmosfere salınan seragazlarının yaklaşık yüzde 40'ından sorumlu. 60 ülkenin yer aldığı listenin son sıralarında ise sırasıyla yine petrol ve kömür üreticisi ülkeler olan Avustralya, Kazakistan, Kanada ve Suudi Arabistan yer alıyor.
Türkiye politikasızlıktan kaybetti
Geçen yılki listenin 36. sırasındaki Türkiye ise 2010 sıralamasında 39. sıraya geriledi. Türkiye kişi başına düşen enerji tüketiminin az olmasından dolayı puan toplarken, iklim ve yenilenebilir enerji politikalarının zayıflığından dolayı oldukça fazla puan kaybediyor. Evlerde enerjinin verimsiz kullanılması, artan uluslararası havacılık faaliyetleri de karneye eksi puan olarak yazılıyor.
Zarar görenler gelişmekte olan ülkeler
Germanwatch tarafından yapılan, “İklim Değişikliği Risk Endeksi” ise bir başka gerçeği gözler önüne koyuyor. 1990 ile 2008 yılları arasında meydana gelen aşırı iklim olaylarından en çok etkilenen ülkelerin bir sıralamasının yapıldığı bu endekste ise ilk sırayı Bangladeş alıyor. Bangladeş’te iklim kaynaklı felaketlerin her yıl 8 bin 241 can aldığı tahmin ediliyor. Onu Myanmar, Honduras, Vietnam ve Nikaragua izliyor. Seragazı emisyonlarını indirmek için en başarılı politikaları izleyen ülkeler arasında 7. sırada yer alan Hindistan, en çok zarar görenler sıralamasında da aynı sırada yer alıyor. Felaketlerden en çok zarar gören ülkeler arasında Kopenhag’daki görüşmelerde ABD’ye göre daha iyi bir hedef almayı öneren Çin de var. Çin, en çok zarar gören 10. ülke.
***
Aşırı iklim olaylarından en çok zarar gören 10 ülke:
***
En çok CO2 salan 10 ülkenin küresel ısınmayı durdurma performansı
Ülke -- Küresel CO2 payı(%)* -- 2009 sıralaması
İngiltere 1,81 -- 6
Almanya 2,76 -- 7
Hindistan 4,57 -- 9
Japonya 4,27 -- 35
İran 1,61 -- 38
Güney Kore 1,69 -- 41
Rusya 5,48 -- 45
Çin 20,96 -- 52
ABD 19,92 -- 53
Kanada 1,98 -- 59
* Enerji kökenli
Özgür Gürbüz-Gzt. Haberturk / 3 Ocak 2009
Özellikle Kuzey ve Güney ülkeleri arasındaki eşitsizliklere dikkat çeken çalışmalar yürüten “Germanwatch” adlı sivil toplum örgütü, 2006 yılından beri düzenli yayınladığı “İklim Değişikliği Performans Endeksi”nin 2010 yılı sonuçlarını açıkladı. Endeks hazırlanırken ülkelerin iklim politikaları, seragazı emisyonlarındaki artış ya da azalış gibi birçok kriter değerlendiriliyor. Değerlendirme sonucu yapılan sıralama ise küresel ısınmayı durdurmak için en çok çaba harcayan ülkeleri sıralıyor. 2010 endeksinde de daha önce olduğu gibi ilk üçe girebilen bir ülke olmadı. En iyi dereceyi listede 4. sırada yer alan Brezilya yaptı, onu geçen yılın en başarılı ülkesi İsveç izledi.
İsveç’i, İngiltere, Almanya, Fransa ve Hindistan izledi. 10. sırada Norveç, 11. sırada ise Meksika yer aldı. Avrupa ülkeleri özellikle kuvvetli iklim politikalarından puan topladı. Buna karşın, atmosfere en çok seragazı salan Çin 52. sırada, onu izleyen ABD ise 53. sırada yer aldı. Bilindiği gibi Çin ve ABD atmosfere salınan seragazlarının yaklaşık yüzde 40'ından sorumlu. 60 ülkenin yer aldığı listenin son sıralarında ise sırasıyla yine petrol ve kömür üreticisi ülkeler olan Avustralya, Kazakistan, Kanada ve Suudi Arabistan yer alıyor.
Türkiye politikasızlıktan kaybetti
Geçen yılki listenin 36. sırasındaki Türkiye ise 2010 sıralamasında 39. sıraya geriledi. Türkiye kişi başına düşen enerji tüketiminin az olmasından dolayı puan toplarken, iklim ve yenilenebilir enerji politikalarının zayıflığından dolayı oldukça fazla puan kaybediyor. Evlerde enerjinin verimsiz kullanılması, artan uluslararası havacılık faaliyetleri de karneye eksi puan olarak yazılıyor.
Zarar görenler gelişmekte olan ülkeler
Germanwatch tarafından yapılan, “İklim Değişikliği Risk Endeksi” ise bir başka gerçeği gözler önüne koyuyor. 1990 ile 2008 yılları arasında meydana gelen aşırı iklim olaylarından en çok etkilenen ülkelerin bir sıralamasının yapıldığı bu endekste ise ilk sırayı Bangladeş alıyor. Bangladeş’te iklim kaynaklı felaketlerin her yıl 8 bin 241 can aldığı tahmin ediliyor. Onu Myanmar, Honduras, Vietnam ve Nikaragua izliyor. Seragazı emisyonlarını indirmek için en başarılı politikaları izleyen ülkeler arasında 7. sırada yer alan Hindistan, en çok zarar görenler sıralamasında da aynı sırada yer alıyor. Felaketlerden en çok zarar gören ülkeler arasında Kopenhag’daki görüşmelerde ABD’ye göre daha iyi bir hedef almayı öneren Çin de var. Çin, en çok zarar gören 10. ülke.
***
Aşırı iklim olaylarından en çok zarar gören 10 ülke:
- Bangladeş
- Myanmar
- Honduras
- Vietnam
- Nikaragua
- Haiti
- Hindistan
- Dominik Cumhuriyeti
- Philipinler
- Çin
***
En çok CO2 salan 10 ülkenin küresel ısınmayı durdurma performansı
Ülke -- Küresel CO2 payı(%)* -- 2009 sıralaması
İngiltere 1,81 -- 6
Almanya 2,76 -- 7
Hindistan 4,57 -- 9
Japonya 4,27 -- 35
İran 1,61 -- 38
Güney Kore 1,69 -- 41
Rusya 5,48 -- 45
Çin 20,96 -- 52
ABD 19,92 -- 53
Kanada 1,98 -- 59
* Enerji kökenli
İyi yıllar dünya!
Ağaca, kuşa, börtü böcek, çiçek, bitki ve insana, hepimizi omuzlarında taşıyan dünyamıza; sakin, yavaş ve barış dolu bir yıl geçirmeleri için yardım etme sözü veriyorum.
Özgür
Özgür
Balinalar intihar mı ediyor?
Yeni Zelanda'da kıyıya vuran 63 balinadan sadece 43 tanesi kurtarılabildi. Doç. Dr. Muzaffer Çetingüç, balinalarının kıyıya vurmasının intihar olarak nitelendirilmesini doğru bulmuyor ve gerçek nedenin dört farklı tez içinde aranması gerektiğini söylüyor.
Özgür Gürbüz-Gazete Haberturk / 30 Aralık 2009
Yeni Zelanda'da 63 balinanın kıyıya vurması, balinaların intiharı olarak adlandırılan bu eylemin nedenleri konusunda farklı yorumlara yol açtı. Konunun gizemini koruduğunu öne sürenler olduğu kadar Havacılık Tıbbı Derneği Başkanı Doç. Dr. Muzaffer Çetingüç gibi bilimsel araştırmaların sonuca çok yaklaştığına inananlar da var. Çetingüç, "Balina ve yunusların bu davranışlarının intihar olarak yorumlanması yanlıştır" diyerek kıyıya vurma konusunda 4 farklı nedenin üzerinde durulduğunu belirtiyor.
Dr. Çetingüç, balinaların kıyıya vurmalarının dört olası nedenini şöyle sıralıyor:
M.Ö. 350 yılında bile Aristoteles kıyıya vuran deniz hayvanlarından söz ediyor, Romalılar ise balinaların Deniz Tanrısı Neptün'ü kızdırdıkları için bu şekilde cezalandırıldıklarına inanıyorlardı.
Özgür Gürbüz-Gazete Haberturk / 30 Aralık 2009
Yeni Zelanda'da 63 balinanın kıyıya vurması, balinaların intiharı olarak adlandırılan bu eylemin nedenleri konusunda farklı yorumlara yol açtı. Konunun gizemini koruduğunu öne sürenler olduğu kadar Havacılık Tıbbı Derneği Başkanı Doç. Dr. Muzaffer Çetingüç gibi bilimsel araştırmaların sonuca çok yaklaştığına inananlar da var. Çetingüç, "Balina ve yunusların bu davranışlarının intihar olarak yorumlanması yanlıştır" diyerek kıyıya vurma konusunda 4 farklı nedenin üzerinde durulduğunu belirtiyor.
Dr. Çetingüç, balinaların kıyıya vurmalarının dört olası nedenini şöyle sıralıyor:
- Lider balinanın dalga, tsunami, bazı patlama veya katil balinalardan korkup kaçarken yönünü kaybetmesiyle sığ sulara girmesi sonucu diğerlerinin de onu takip etmesi. Balinaların sevdikleri mürekkep balıkları sahile yakın sıcak sulara geldikçe, balinaların da onları takip ederek sığ sulara vurma olasılığı üzerinde de duruluyor.
- Denizaltı depremleri ve tektonik hareketlerle karaların çöküp denize, deniz diplerinin yükselip karalara dönüşmesinin, on binlerce yıl öncesinden balina beyinlerine işlenmiş göç yönü kodlarıyla çeliştiği de ileri sürülüyor. Bu iddiaya göre, içgüdüsel şifrelerine göre açık deniz, boğaz veya geçit olması gereken yerlerde kara parçalarıyla karşılaşan balinalar bunu kabullenemeyip ısrarlı biçimde kıyılara hamle yapmaya devam ediyor.
- Askeri denizaltıların, deniz dibi haritalarını çıkaran veya petrol arayan sismik gemilerin güçlü sonar cihazlarının yaydığı ultrasonik dalgalar balina ve yunusların içsel pusulalarını (vestibülü) bozmakta, akustik travma yaratmakta veya damarlarında gaz habbecikleri ortaya çıkarmaktadır (dekompresyon hastalığı). Böylece beyin damarlarının tıkanması bilinçlerini bulandırmakta, konfüzyon ve oryantasyon bozukluğu yaratmaktadır. Bu şekilde şaşkınlaşarak sahile vuran balinalardan daha fazlası, muhtemelen derin denizlerde bizim gözlemlerimiz dışında, sessizce ölmektedir.
- Çok hafif meyilli kumsalları olan denizlerde yüzen balinaların sonarları sahilden yansımadığı için, o bölgenin kara olduğu algılanamamaktadır. Avustralya Quinnstone açıklarında "Ocean Beach"te sahile yakın sularda derinlik açısı 0,5 derecedir. Balinaları şaşkınlığa uğratan bu eko yanılgısı, benzer sularda seyreden Amerikan denizaltıları için de geçerlidir.
M.Ö. 350 yılında bile Aristoteles kıyıya vuran deniz hayvanlarından söz ediyor, Romalılar ise balinaların Deniz Tanrısı Neptün'ü kızdırdıkları için bu şekilde cezalandırıldıklarına inanıyorlardı.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)