Aralarında Alarko Holding, Doğan Holding, Koç Holding, Sabancı Holding, Aselsan, Bizim Toptan, Roketsan ve Turkcell gibi Türkiye’nin en büyük işletmelerinin de olduğu 44 firma, iklim ve çevre kıstaslarına uymadığı için fon sağlayan 87 kuruluşun kara listesine girdi.
Özgür Gürbüz-BirGün/13 Ekim 2023
Türkiye’den Alarko Holding, Çalık Holding, Çukurova Holding, Doğan Holding, Kazancı Holding, Koç Holding, Sabancı Holding gibi holdinglerin yanı sıra Akenerji, Aksa, Anadolu Grubu, Aselsan, Bizim Toptan, ENKA, EÜAŞ, Mavi, Makine ve Kimya Endüstrisi (MKE), Park Elektrik Üretim ve Madencilik, Roketsan, Tekfen, Turkcell gibi dev şirketlere de listede rastlanıyor. Firmaların kara listeye alınmasında beş ana etken rol oynuyor. İklim değişikliği, tartışmalı silah üretimi, tütünle bağlantılı faaliyetler, insan hakları ve iş uygulamalarındaki eksiklikler. Exxon Mobil, Philip Morris, General Dynamics, Walmart ve Çin Ulusal Petrol Kurumu (CNPC) gibi küresel dev şirketler de aynı listede yer alıyor.
Kamuya açık bir şekilde financialexclusionstracker.org adresinde paylaşılan kara listede firmaların neden bu listeye alındığı da belirtiliyor. Örneğin, dünyanın en büyük gıda üreticilerinden JBS, Amazon ormanlarında yarattığı tahribat ve hak ihlalleri nedeniyle finansal kuruluşların kara listesine alınmış. Kara listeye alınma nedenlerinin yüzde 40’ı iklim kriziyle ilgili. İklimi silah ve tütün başlıkları takip ediyor. BankTrack ve Fair Finance International (Uluslararası Adil Finans) gibi 10 farklı sivil toplum örgütünün işbirliğiyle oluşturulan veritabanı, finansal kuruluşların kara listeye aldığı şirketleri göstermenin yanı sıra daha fazla sayıda finansal kuruluşu benzer faaliyetleri finansal destek kapsamı dışına almaya çağırmayı da hedefliyor.
İzmir Demir Çelik, Ereğli Demir Çelik ve Türkiye Kömür İşletmeleri’nin listeye giriş nedeni kömür üretimi-kullanımına bağlı olarak iklim kategorisi altında olmuş. Türk Eximbank, Ziraat Bankası ve Vakıfbank ülke politikaları nedeniyle listede yer alırken Halkbank insan hakları kategorisinde sınıflandırılmış. Anadolu Grubu içki ve tütün, Net Holding kumar, silah üretimi yapan şirketler ise silahlar ana kategorisinde yer almış alt kategorilerde ise tartışmalı silahlar, mayınlar ve hatta nükleer silahlar gibi (Roketsan ve Aselsan için) alt başlıklar da var.
Kara listedeki firmalara kredi vermeme kararı alan finansal kuruluşlar arasında ABN Ambro, Achmea, ANZ, Danske Bank, Ethikbank, Folsam, Spar Nord gibi ağırlıklı olarak kuzey Avrupa ülkelerine ait bankalar ve emeklilik fonları yer alıyor. Etik veya sürdürülebilir faaliyette bulunmayan şirketlere fon vermeme kararı alan finans kuruluşları arasında Türkiye’den bir isme rastlanmadı.
87 finans kuruluşunun kara listesine alınan 44 Türk şirketi
|
Şirket adı |
Listeye alındığı kategori |
|
Akenerji |
İklim |
|
Aksa |
İklim |
|
Aksoy Holding |
İklim |
|
Alarko Holding |
İklim |
|
Anadolu Efes Biracılık |
İçki |
|
Anadolu Grubu |
İçki ve Türün |
|
Aselsan |
Silah |
|
AUTCO Savunma Sanayi |
Silah |
|
Başkent Doğalgaz |
İklim |
|
Bizim Toptan |
Ürün bazlı (tütün) |
|
Central Bottling Company (Tuborg) |
Alkol |
|
Çalık Holding |
İklim |
|
Çukurova Holding |
İklim |
|
Doğan Holding |
İklim, ürün bazlı (tütün) |
|
EÜAŞ |
İklim |
|
ENKA |
İklim |
|
ERDEMİR |
İklim |
|
Global Investment Holding |
İklim |
|
Hacı Ömer Sabancı Holding |
İklim, ürün bazlı (tütün) |
|
Halkbank |
İnsan Hakları |
|
Hektaş |
Ürün bazlı (pestisit) |
|
Izmir Demir Çelik Sanayi |
İklim |
|
Kazancı Holding |
İklim |
|
Koç Holding |
İklim, silah, ürün bazlı (tütün) |
|
Koza İpek Holding |
İklim |
|
Mavi |
Ürün bazlı (kürk) |
|
Makine ve Kimya Endüstrisi |
Silah, insan hakları |
|
NET Holding |
Kumar |
|
Net Turizm |
Kumar |
|
Odaş Elektrik Üretim ve Sanayi |
İklim |
|
Odaş Enerji |
İklim |
|
Park Elektrik Uretim Madencilik Sanayi ve Ticaret AS |
İklim |
|
Roketsan Roket Sanayii ve Ticaret |
Silah, İklim, insan hakları |
|
Şok Marketler |
Üzün bazlı (tütün) |
|
T. C. Ziraat Bankası |
Ülke politikaları |
|
Tekfen |
İnsan hakları |
|
Turkcell |
İnsan hakları |
|
Turkish Armed Forces Foundation (TAFF) |
Silah |
|
Turkish Hard Coal Enterprises |
İklim |
|
TÜMAD Madencilik Sanayi ve Ticaret |
İklim |
|
Türk Eximbank |
Ülke politikaları |
|
Türkiye Petrol Rafinerileri (Tüpraş) |
İklim |
|
Vakıfbank |
Ülke politikaları |
|
VIP Grub |
Ülke politikaları |
