31. İstanbul Film Festivali'nin çevre temalı filmleri gerçekle yüzleşmek isteyenler için iyi bir fırsat. Ovalarında, nehirlerinde ve dağlarında olan biteni göremeyenler için de iyi bir hatırlatma niteliğinde.
Özgür Gürbüz-Birgün/10 Nisan 2012
Beyaz perdeye yansıtılan görüntüler bazen
hayalleri bazen de görmediğimiz ya da görmek istemediğimiz gerçeği konuk eder.
31. İstanbul Film Festivali, başta belgesel kuşağı olmak üzere 'çevre' temalı
birçok filme salonlarını açmışa benziyor. Gerçekle yüzleşmek isteyenler için
iyi bir fırsat. Ovalarında, nehirlerinde ve dağlarında olan biteni göremeyenler
için de iyi bir hatırlatma niteliğinde.
 |
| Büyülü Krallık filminden bir sahne. Kaynak: www.iksv.org |
Geçen yıl, yönetmen Iciar Bollain'in 'Yağmuru
Bile' filmi beni çok etkilemişti. Suya erişim hakkını ve Bolivya'daki
yerlilerin mücadelesini bir filmin içerisine yedirmeyi başararak belgesel
hüviyetinden çıkarılmış bir çevre filmi izlemiştik. Bu yıl ise çevre filmlerini
izlemeye Başkaldıran Toprak ikilemesiyle başladım. Serinin ilk filmi
Arjantin'de altın madenciliğinin içyüzünü ortaya çıkaran, doğaya verilen zararı
biraz da halkçı bir bakış açısıyla anlatan önemli bir belegesel. Konuya duyarlı
olanlar için öykü çok tanıdık. Hükümet ve yerel idarecileri tavlayan çokuluslu
maden şirketleri, sömürülen doğa, iş vaadiyle kandırılan halk ve madenlerden
geriye kalan siyanür havuzları. Fernando Solanas'ın belgeselindeki altın madeni
görüntülerine ve açılmış dev çukurlara dikkatlice bakmanızı öneririm. Bu
fotoğrafların aynısını Türkiye'de, örneğin Bergama'da görmek mümkün ancak ne
siz o fotoğrafı çekebilecek kadar madene yaklaşabilirsiniz ne de Türkiye'deki
ana akım gazetelerde o fotoğraflar yayımlanır. Madencilerin reklam gelirleri ve
hükümetle ilişkileri buna engel. O nedenle benzer bir belegeselin Türkiye'de
çekilebileceğinden emin değilim. İyisi mi siz, Arjantin'i Türkiye'ymiş gibi
izleyin.
Solanas'ın serisinin ikinci filmi ise petrolü
konu alıyor. Arjantin'deki petrol rezervlerinin nasıl yabancı şirketlere
devredildiğini, bu uğurda hükümetlerin nasıl devrildiğini anlatıyor. 'Kara
Altın' konulu serinin ilk filmi kadar sağlam bir altyapıya sahip olmasa da
izlemeye değer. İkinci filmdeki anti-emperyalist bakış açısı petrol sahalarının
kimin elinde olduğuna o kadar çok odaklanıyor ki, mesele çevre sorunlarına ve
küresel ısınmaya geldiğinde ortaya bir çelişki çıkıyor. Sahaların halka geri
verilmesinin petrolün yarattığı çevre sorunlarının çözümüne ve özellikle de
küresel ısınmanın durdurulmasına neden olmayacağı açık. Belgesel bu sorunları
görüyor ama çözüm önermiyor. Bu yüzden ufak bir çelişki yaşasa da yine ibretlik
bilgiler ve görüntüler içeriyor.
Festivalin çevre alanında en başarılı
filmlerinden biri de kentleşme ve kentsel dönüşümü ele alan Ekümenopolis.
Bu yapıtın başrol oyuncusu ise İstanbul. İmre Azem'in filmi Ekümenopolis'i
mutlaka izlemeli ve kentsel dönüşüm konusunu filmi izledikten sonra tekrar
düşünmelisiniz. Fimin sonlarına doğru biraz tekrara düştüğünü düşünsem de,
başlangıçtaki animasyonlar ve konusu itibariyle çok önemli bir boşluğu
doldurduğu inancındayım.
Festivalin çevre filmleri listesi bu kadarla
kalmıyor. Henüz izleyemediğim Küreselleşme Üçlemesi'nin yönetmeni Micha
X Peled, GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar), ucuz işgücü ve büyük
süpermarketlerin hegemonyasını üç farklı ülkeden, Çin, Hindistan ve ABD'den
örneklerle anlatıyor. Bu üç belgeselin toplam sekiz ödül aldığını belirtelim. Unutulan
Topraklar, Türkiye'de nükleer enerji tartışmalarına Çernobil'den bir mesaj
iletiyor. Büyülü Krallık ise beni heyecanlandıran bir film. Festival
kataloğunda bu film için, 'ıssız bir gölde geçiyor' denmiş. İçinde insan
olmayınca 'ıssız' deme cesaretini gösterdiğimiz bu göl acaba gerçekten de o
kadar ıssız mı? Festivalin göze çarpan bir başka çevre filmi ise yine tanıdık
sahnelere sahip. İstanbul Sokak Köpekleri adlı film, Kültür Başkenti
adına köpeklere çektirilen eziyeti konu alıyor. Dileriz birgün bu ülkede
çekilen çevre filmleri de bizlere insanların doğaya çektirdiği acıları değil
diğer canlılarla birlikte yaşamayı öğrenmiş bir ülkeyi gösterir.
