İklim finansmanı bir başka bahara kaldı

Özgür Gürbüz-BirGün / 26 Kasım 2024

Foto: O. Gurbuz

Azerbaycan’ın başkenti Bakü’deki Birleşmiş Milletler İklim Konferansı (COP 29), ‘güzel haber’ bekleyenleri hayal kırıklığına uğrattı. Pazar gününe kadar uzayan ve iklim krizini durdurmak için gereken finansmana odaklanan bu yılki müzakereler, gereksinimi karşılamayan bir finansman paketiyle noktalandı.

Toplantının odak noktası, iklim krizinin bir numaralı sorumlusu zengin ülkelerin, yol açtıkları hasarı karşılamak ve gelişen ülkelerin iklim krizini durdurmak, etkileriyle mücadele etmek için gereksinim duydukları teknik ve mali yardımı yapma sözünü verip vermeyecekleriydi.

Yapılan hesapların ışığında gelişen ülkeler masaya, 2035 yılına kadar yılda en az 1,3 trilyon dolarlık bir mali destek talebiyle oturdu. Bu finansmanın büyük bölümünün de kredilerden çok hibe şeklinde verilmesini istiyorlardı. Gelişmiş ya da zengin ülkeler ise iki haftayı aşan müzakerelerden sonra yılda 300 milyar dolar vermeyi taahhüt eden bir sözle masadan kalktılar. Hibe vurgusu da yoktu. 1,3 trilyon dolara ise Yeni Toplu Sayısallaştırılmış Hedef metninde sadece işaret ettiler. Gerekenin dört katından az bir miktarla, bir anlamda küresel güneye “başınızın çaresine bakın” dediler.

Deniz seviyesindeki yükselmeyle her geçen gün yaşadıkları toprakları kaybetme tehlikesi artan ada devletleri toplantıdan kızgın ve üzgün ayrıldı. Seller ve fırtınalarla yurttaşlarını yitiren az gelişmiş ülkeler, iklim krizini durdurma umudunu bir başka toplantıya erteleyerek evlerine döndü. Kömür, petrol ve gaz gibi fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerjiye, enerji verimliliğine yatırım yapmak isteyen gelişen ülkeler, gereken parayı bulamadan ülkelerinin yolunu tuttu.

2024 gezegenin gördüğü en sıcak yıl ilan edilirken, seller, orman yangınları, sıcak hava dalgaları ve fırtınalar ülkeleri kasıp kavururken dünya liderleri bir kez daha insanlığa sırtını döndü ve kendilerini kukla gibi oynatan dev şirketlerin, fosil ve nükleer enerji lobilerinin emirlerini yerine getirdi.

Gelişen ülkeler para dilenmiyordu, atmosfere tarih boyunca kim daha çok seragazı bıraktıysa onlar bedelini ödesin istiyordu. İklim mücadelesi artık gözle görülür bir adalet, gezegenin eşitlik mücadelesinin bir parçası oluyor. Küresel güneyin kuzeye isyanı.

1,3 trilyon dolar da çokmuş demeyin. Para var. IMF bile 2022 yılında fosil yakıtlara verilen sübvansiyonların 7 trilyon doları aştığını söylemişti. Kömürü, petrolü sübvansiyonlarla destekleyenler, bunu enerji tasarrufu ya da yenilenebilir enerji için yapmıyor. Bütün mesele bu. Geçen yıl silahlanmaya harcanan para 2,4 trilyon dolar. Öldürmeye para harcamakta sorun görmeyenler, yaşamı kurtarmaya gelince yok diyor. Bütün mesele bu…

300 milyar doların yetersizliği ortada. Brezilya İklim Gözlemevi, Rio Grande do Sul eyaletinde bu yıl meydana gelen tarihi sel felaketinin maliyetinin 17 milyar doları bulabileceğini söylüyor. 300 milyar dolarla hangi selin, hangi kasırganın hasarını durduracaksınız? Hangi Afrika ülkesinde deniz seviyesinin yükselmesine karşı setler yapacaksınız? Asya ülkelerini kömürden güneşe geçirecek, enerji tasarrufu yaptıracak altyapıyı nasıl kuracaksınız?

Mesele sadece para da değil. Zengin ülkeler, 1994’te hayata geçen Çerçeve Sözleşmesi kapsamında tanımlanan sorumlu ülkelerin kapsamını da genişletmek, Çin, Güney Afrika gibi gelişen ülkelerin de finansmana katkıda bulunmasını istiyorlar. Bakü’de ilk adımı da attılar. Buna, gecikmelerinin bedelini de gelişen ülkelere ödetme çabası desek yeridir. Hesaplar değişiyor, sadece Çin değil Türkiye de güncel ve kişi başına düşen emisyonlarla başka bir klasmana doğru ilerliyor ancak önce ilk yemeğin hesabının kapatılması sonra ikincinin konuşulması daha doğru olur. 

Bakü’de seragazı emisyonlarının azaltımı için kesin çizgiler çizen bir karar çıkmadı. Fosil yakıtları kullanmayı bırakmak için küresel bir hedef hâlâ ortada yok. Başını Avrupa Birliği’nin çektiği yeni kömür santralı yapmayacağım taahhüdüne Birleşik Krallık, Yeni Zelanda ve Kolombiya gibi birkaç ülke daha katıldı ama bu konuda da daha geniş bir koalisyona henüz ulaşılamadı. Türkiye’nin 2026 yılındaki konferansa ev sahipliği yapma isteği de Haziran ayında karara bağlanacak gibi gözüküyor. Rakip Avustralya.

Şimdi gözler bir yıl sonra Brezilya’da yapılacak toplantıya çevrildi. Amazon bölgesindeki Belem kentinde hem ev sahibi ülkenin hem de sivil toplumun baskısı daha güçlü olacak. Bakalım iklim krizini körükleyen dev şirketler, oradan da arkalarına saklandıkları hükümetlerin marifetleriyle kurtulabilecek mi?

Merzifon seragazı emisyonlarını her yıl yüzde 4 azaltacak

Seragazı emisyonlarını her yıl yüzde 4 oranında azaltma hedefi koyan Merzifon Belediyesi, çalışmalarını hazırladığı iklim planlarının ışığında hayata geçiriyor.

Özgür Gürbüz-BirGün / 24 Kasım 2024

Atık su arıtma tesisi - Merzifon

Temmuz ayında Merzifon’daydım. Cumhuriyet Meydanı’nda belediyenin eskimiş, asbestli su borularını sergileyerek şebekenin durumunu göstermesine hem şaşırmış hem de üzülmüştüm. Dijital ilan panolarında da su tasarrufu çağrıları vardı. Azerbaycan’daki Birleşmiş Milletler İklim Konferansı’nda (COP 29) sohbet etme şansı bulduğum Merzifon Belediye Başkanı Alp Kargı’ya önce su sorununu sordum. Kargı, yaşanan kuraklıklarla beraber su sıkıntısının gözle görülür hale geldiğini, çözüm için kentteki eskimiş su şebekesini tamamıyla değiştireceklerini anlattı. Merzifon Belediyesi’nin atık sorunu ve güneş enerjisinden elektrik üretme gibi iklim krizine yanıt verebilecek planları da var. İlginç olan ise bu çalışmalara, birçok yerel yönetimde formalite gibi görülen strateji ve iklim eylem planlarının yol göstermesi.

SU ŞEBEKESİNE 15 MİLYON AVRO
Bir yıl ve beş yıl önce hiç görmedikleri şiddette kuraklıklara tanıklık ettiklerini belirten Alp Kargı, “İçme suyumuzun neredeyse tamamını yer altından karşılıyoruz. 2014 yılında göreve geldiğimizde 10 kuyumuz vardı. Ortalama 45 metreden su alıyorduk. Şimdi 22 kuyumuz var ve su çekme derinliği ortalama 95 metreye çıktı. Kullandığımız elektrik miktarı da artıyor” diyor.  Göreve geldiklerinde su şebekesindeki kaybın yüzde 50’lerde olduğunu belirten Kargı, “Biz bunu yüzde 40’lara düşürdük. Bununla övünmüyorum ama bu oran dünyanın kabul ettiği yüzde 8’lere, 10’lara düşmek zorunda” açıklamasını yapıyor. 2016 Temmuz ayında bitirilmesi planlanan bu çalışmanın 15 milyon avroluk maliyeti Dünya Bankası’ndan alınan krediyle karşılanacak. Hazırlanan raporların finansman konusunda yardımcı olduğunu da belirten Kargı, asıl amacın bu olmaması gerektiğinin de altını çiziyor.

VAHŞİ DEPOLAMAYA SON
Merzifon Belediyesi, Avrupa standartlarında olduğunu belirttiği üç ayrı rapor hazırlamış. Karbon Ayakizi Raporu, biyoçeşitliliği de içine alan sürdürülebilirlik raporu ve beş yıllık strateji planı. Karbon ayak izi raporu, kentte kişi başına düşen seragazı emisyonlarının Türkiye ortalamasının iki katı olduğunu gösterince sorunun nereden geldiğine bakmışlar. Emisyonların yarıya yakını vahşi çöp depolama kaynaklıymış. Alp Kargı Türkiye ortalamasının üzerinde çıkan bu rakamdan korkmamak lazım diyor ve ekliyor: “Özeleştiri yapmak ve samimi olmak zorundayız. O zamana kadar vahşi depolama yapıyorduk. O günden sonra tek bir sigara poşetini bile toprağa gömmedik. Toplamış olduğumuz atıkları artık Amasya'daki tesise götürüyoruz. Önce birkaç kamyonla yapıyorduk şimdi büyük bir tır alarak sefer sayısını ve yakıt tüketimini de düşürdük. O kadar iddialıyız ki her yıl seragazı emisyonlarımızı yüzde 4 oranında azaltmayı taahhüt ettik.”

ATIK SU TARLALARI SULAYACAK
Merzifon Belediyesi, ilçenin kuzeyindeki Önce Vatan Piknik Alanı’nın yakınında iki megavatlık güneş
enerjisi santralı kurmak için de gerekli izinleri almış. İleride santralın sahasını dört veya beş megavata çıkarmayı da düşünüyorlar. Göreve geldiklerinde ilçede atık su arıtma tesisi olmadığını belirten, kirli sularla tarımsal sulama bile yapılıyordu diyen Alp Kargı, Avrupa standartlarında arıtma tesisi kurduklarını şimdi bu tesisi ileri biyolojik arıtma tesisine çevirip, kapasitesini artıracaklarını söylüyor. Atık suyun, 8-10 bin dönümlük bir alanın sulanmasında kullanılacağını belirten Kargı, “tam döngüsel ekonomi örneği” yorumunu yapıyor. Projenin tarımsal su tüketimini de azaltarak su sorununa da çare olabileceğini belirten Kargı, “Şehrimizde yağmur suyu toplama kanalı da yoktu. Yoğun yağışların ardından şehirde istenmeyen görüntüler ortaya çıkıyordu. İller Bankası aracılığıyla yağmur suyu kanallarımızı da bitirdik” diyor.

“Sürdürülebilirlik kavramını hayatımızın tam merkezine koyacağız” diyen Merzifon Belediye Başkanı Alp Kargı şunları söylüyor: “Elimi yıkarken kullandığım sudan, soluduğum havaya şu anda sahip olduğum tüm haklarda benden 50 yıl sonra gelecek neslin de hakkı var diye düşünüyoruz. O yüzden kazanımlarımızı sürdürülebilir kılmalıyız”.

‘Marmara’da seragazı salımını azaltacağız’

Bakü’de gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda Türkiye’den belediye başkanları da bir araya geldi. Çeşitli etkinliklerde konuşan başkanlar, iklim kriziyle başa çıkmak için yaptıklarını anlattı, finansman sorunu yaşadıklarını belirtti.

Özgür Gürbüz-BirGün / 23 Kasım 2024

Foto: O. Gurbuz

Azerbaycan’da devam eden Birleşmiş Milletler İklim Konferansı son haftasında Türkiye’den birçok belediye başkanını Bakü’de buluşturdu. Marmara Belediyeler Birliği ve Sürdürülebilirlik İçin Yerel Yönetimler Birliği’nin (ICLEI) düzenlediği toplantılara Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Bozbey, Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras, Bilecik Belediye Başkanı Melek Mızrak Subaşı, Kartal Belediye Başkanı Gökhan Yüksel, Gebze Belediye Başkanı Zinnur Büyükgöz, Merzifon Belediye Başkanı Alp Kargı ve Yıldırım Belediye Başkanı Oktay Yılmaz katıldı.

Marmara Belediyeler Birliği’nin düzenlediği panelde iklim krizini durdurmak ve karşılaştıkları sorunları çözmek için hayata geçirdikleri projeleri anlatan belediye başkanları, finansman ihtiyacının da altını çizdi. Aynı zamanda Marmara Belediyeler Birliği Başkanı da olan Mustafa Bozbey, bölgenin tüm illerinde ortaklaştıracağımız çalışmalarla Marmara’nın en az seragazı salımı yapan bölgelerden biri haline getirmek istiyoruz dedi. Bu çalışmalara hükümetin ve çevre fonlarının da destek vermesini bekliyoruz diyen Bozbey, Bursa’da 2051 vizyonuyla yeni bir 1/100.000’lik plan hazırladıklarını, eko kent ve yenilenebilir enerjiyle ilgili çalışmaları olduğunu söyledi.

MUĞLA DENİZ SUYUNU ARITACAK
ICLE’in panelinde konuşma yapan Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras ise konuşmasına Muğla’nında yer aldığı Akdeniz’in iklim krizinden en çok etkilenen bölgelerden birisi olduğunu hatırlatarak başladı. Aras, atık su arıtma tesislerinde kullanılan enerjinin yüzde 10’unu güneşten sağladıklarını, kırsal bölgelerde hibrit güneş-rüzgar projelerini de hayata geçirmeye başladıklarını söyledi. Yenilenebilir enerjiyle atmosfere bırakılacak 1 milyon tondan fazla karbondioksit emisyonunun önüne geçtiklerini söyleyen Aras, deniz suyu arıtma sistemi üzerinde de çalıştıklarını söyledi. Muğla’nın 2030’a kadar seragazı emisyonlarını yüzde 40 azaltma hedefi olduğunu da hatırlatan Ahmet Aras, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın Yeşil Şehirler programına katılan altıncı kentin Muğla olduğunu da açıkladı.

FİDELER KADIN ÇİFTÇİLERE
Bilecik Belediye Başkanı Subaşı, COP 29 toplantısında dünyadaki diğer kentlerin neler yaptığını görme şansı elde ettiklerini söyledi. Subaşı, göreve başladıklarında âtıl durumda bulunan kentin arıtma tesisini çalışır hale getirdiklerini, ciddi bir borçlanmayla yağmur ve kanalizasyon sularını ayırdıklarını, bu sayede de Bileciklilere içilebilir su sağladıklarını anlattı. Subaşı, Bilecik’te İstanbul Büyükşehir Belediyesi desteği ile yılda iki kez dağıtılan fideleri öncelikle kadın çiftçilere verdiklerini belirtti. Kıyafetlerdeki deri ve plastik parçaların doğaya karışmaması için şehre kıyafet kumbaraları yerleştirdiklerini anlatan Subaşı, kullanılmış kıyafetleri belli noktalara gönderip karşılığında hijyen ürünleri alıp kadınlara dağıttıklarını söyledi. Bilecik’te rekreasyon alanlarında güneş enerjisi kullanmaya başladıklarını da açıklayan Bilecik Belediye başkanı daha büyük çaplı güneş enerjisi projeleri olduğunu da sözlerine ekledi.

***

KARTAL’DA AKILLI KENT KURULUYOR
Kartal Belediye Başkanı Gökhan Yüksel, Marmara Belediyeler Birliği’nin düzenlediği panelde kentsel dönüşüme odaklandıklarını bunu da iklim krizini gözeterek yaptıklarını anlattı. “Kentsel dönüşümü yaparken, binaları yenilerken mutlaka kendi enerjisini kendisinin karşıladığı binaları hayata geçirmek zorundayız” diyen Yüksel, Kartal’da 300 dönümlük sanayi alanlarının dönüşüme uğradığı bir bölgede, ruhsat şartlarını ağırlaştırılarak, atık politikasıyla, güneş enerjisiyle, enerji tasarrufu uygulamalarıyla bütün kriterlerin talep edildiği bir kent kurmayı planladıklarını söylüyor. İnşaatın birkaç ay içinde başlayacağını belirten Yüksel, müteahhitlerden kendi enerji tüketimini karşılayan binalar talep ettiklerini, bununla beraber elektrik ve su kullanımında tasarrufu önceliklerden şartları olduklarını da söylüyor.

Yüksel, “Barınma konusunda şu an faiz oranlarının çok yüksek olması maliyetleri çok yukarıya çekiyor. Girişimci standart bina yapmanın ötesine geçmiyor. Bu da bizim yaşadığımız en büyük handikap. Evet, güvenli binaya geçiş oluyor ama iklim kriziyle alakalı adım eksik kalıyor” diyor. Maliyetin yüksek olduğunu ancak ortak kullanım alanlarıyla ilgili aidat maliyetlerinin de arttığını belirten Kartal Belediye Başkanı, “Ülkemizde bu konuda devletimizin atmış olduğu kıymetli adımlar var fakat biraz daha hızlanmamız gerekiyor. Dolayısıyla kuralları katı hale getirmemiz gerekiyor. Bu, girişimcinin ya da ilgili belediye başkanının vizyonuna bırakılmayacak kadar önemli bir olay. Kanunlarla desteklenmesi yerinde olacaktır” dedi.

İklime değil savaş makinalarına çalışıyorlar

Bakü’deki iklim konferansı iklim kriziyle mücadele için gereken paraya odaklandı. Trilyon dolarları bulan finansman ihtiyacına sırtını çeviren ülkeler, 2023 yılında askeri harcamalara 2,4 trilyon dolar harcadı.

Özgür Gürbüz-BirGün / 16 Kasım 2024

Foto: O. Gurbuz

Azerbaycan’ın başkenti Bakü 2024 yılının İklim Konferansı’na ev sahipliği yapıyor. Bu yılki müzakerelerin odağı para, kibarca söylersek ‘iklim finansmanı’. Gelişen ve az gelişmiş ülkeler gerekli adımları atabilmek, oluşan hasarın bedelini ödeyebilmek için paraya ihtiyacımız var diyor ve zengin ülkelerden ellerini ceplerine atmasını istiyor. Yapılan hesaplar gerekli miktarın yılda 5 trilyon doları hatta 7 trilyonu bulacağını söylüyor. Zengin ülkeler ise hem miktar hem de bu parayı kimin, nasıl karşılayacağı konusunda bir karara varmış değil.

EN SICAK YILA DOĞRU
Kısa adıyla COP 29, uzun adıyla Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 29’uncu Taraflar Toplantısı’nın iki hafta sürecek görüşmeleri ağırlıklı olarak bu eksende devam edecek. Para tartışması büyük ve karmaşık. 40-50 bin kişinin katılması beklenen iki haftalık maratonun gündeminde elbette başka meseleler de var. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün toplantının ilk günü açıkladığı veriler bize dünyanın 1,5 derece hedefini ıskalamak üzere olduğunu gösteriyor. Halbuki Paris Anlaşması’nın ilk hedefi buydu. Küresel sıcaklık ortalaması bu yılın ilk dokuz ayında sanayi öncesi dönemin 1,54 derece üzerinde gerçekleşti. Gezegenin gördüğü en sıcak 10 yılın hepsi son 10 yılda gerçekleşti. Tesadüf değil uyarı! 2024 yılı da en sıcak yıl olma yolunda ilerliyor.

Bütün bunlar olurken müzakerelere katılan resmi heyetlerin ilk işi uluslararası emisyon ticaretinin önünü açmak oldu. Bizi karbon ticareti mi kurtaracak? Elbette hayır ama şirketler emisyonlarını azaltmak yerine küresel güneyde daha az maliyetle toplayabilecekleri karbon kredileriyle günah çıkartmayı tercih ediyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan da burada yaptığı konuşmada İklim Kanunu ile Türkiye’de karbon ticaretini başlatacaklarını duyurmuştu.

Foto: O. Gurbuz

FİNANSMAN GÖRÜŞMELERİ NEREDE TIKANIYOR?
Karbon ticaretine gösterilen iyi niyetli yaklaşım, Yeni Toplu Sayısal Hedef (NCQG) ile ilgili metne gelince ortadan kayboldu ve taslak metin reddedildi ve yeni bir metin üzerinde çalışmalar başladı. Tartışma detaylı ama özeti şu. Gelişen ülkelere yılda 100 milyar doları bulan finansmanla bir yere varılmaz. G 77 ve Çin bu rakamın yılda en az 1,3 trilyon dolar olmasını istiyor. Yapılan hesaplar ise gerekenin 5-7 trilyon dolar olduğunu söylüyor. Öncelikle rakam üzerinde anlaşılması gerekecek. Trilyon dolarları gözünüzde büyütmeyin. Sözleşme’nin gözlemci gruplarından Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Bileşenleri sözcülerinden Gina Cortes ise dün sabah basın toplantısında yaptığı konuşmada bize dünyada geçen yıl silahlanmaya harcanan paranın 2,4 trilyon dolar olduğunu hatırlattı. Cortes, geçen yılki COP toplantısında kayıp ve zarar için taahhüt edilen fon miktarının 2,5 saatlik bir savaşta harcanan paraya, Yeşil İklim Fonu’na ayrılan paranın da iki günlük bir savaş masrafına eşit olduğunu söyledi. İsrail’in Gazza saldırısının iki aylık emisyonunun 75 kömür santralına eşit olduğunu da sözlerine ekledi. Crtes: “Küresel kuzey para yok diyor ama para orada ama iklim eylemine aktarılmıyor, öldürmek, vücutlarımızı yok etmek için kullanılıyor”.

İkinci mesele bu parayı kimin sağlayacağı kimin alacağı meselesi. Çerçeve Sözleşme’sinin imzalandığı 1994 yılında ülkeler gruplara ayrılmış, OECD ülkelerinin ağırlıklı olduğu grup finansman ve teknoloji konusunda sorumlu kılınmıştı. Başta ABD olmak üzere zenginler kulübündeki bazı ülkeler bu gruba yeni ülkelerin (Çin gibi) eklenmesini istiyorlar. Para verme işini hep beraber üstlenelim diyenler de var. Gelişen ülkeler ve Çin tahmin edebileceğiniz gibi itiraz ediyor. Avrupa Birliği tamam verelim ama hedefimiz az gelişmiş ülkelerle ada devletleri olsun diyerek paranın gideceği adresi tartışmaya açıyor. COP 29 sonunda anlaşma sağlanacaksa burada da bir orta yol bulunması gerekecek.

Üçüncü tartışma da bu finansmanın kredi mi yoksa hibe mi olacağı. Gelişen ülkeler hibe derken, Dünya Bankası gibi kuruluşların kredilerle bu ülkeleri bir başka soruna sürükleme ihtimali de hâlâ masada. Konferansın açılışında BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in söylediği gibi, iklim finansmanı yardım değil yatırım, seçenek değil zorunluluk. Halihazırda seller, orman yangınları ve kuraklıkla yakından tanıdığımız iklim krizinin faturası çok daha büyük.

TÜRKİYE NE YAPIYOR?

Foto: O. Gurbuz

Türkiye müzakerelere hızlı başladı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum Türkiye’nin “2053 Uzun Dönemli İklim Değişikliği Stratejisi”ni açıklayan bir toplantı düzenledi. Strateji belgesinden kömürlü termik santralların kapatılmasına dair bir taahhüt çıkmadı. Böyle olunca da dillerden düşmeyen 2053 net sıfır hedefinin bir rapor süsü olduğu ortaya çıktı. Enerjide yenilenebilir enerjiden bahsediliyor ancak sorunun büyük parçası olan kömür ve gaz ne zaman bırakılacak bahsedilmiyor. Ulaşımda demiryolu örneği var ancak karayolu ve havayolu gibi emisyon kaynağı seçeneklere dair sorunların çözümüne dair somut, ölçülebilir hedefler yok. 

Strateji belgesi 2053’e geldiğimizde Türkiye’nin birincil enerji arzının (elektrik değil) yüzde 50’sinin yenilenebilir enerjiyle karşılanacağını söylüyor. Belgede yok ama nükleerin birincil enerjideki payının da yüzde 30 olacağını Murat Kurum’dan öğrendik. Belgede olmayan ancak telafuz edilen 20 bin megavatlık nükleer ile yüzde 30 birincil enerjinin sağlanması da teknik açıdan mümkün görünmüyor. Geriye kalan yüzde 20 fosil yakıtlardan mı gelecek, hidrojen mi devreye girecek o da belli değil. Strateji planının yaz saati raporuna benzerliği ‘gizemli’ olmaları. İnsan merak ediyor ama yanıtı yok. Ortada hesap var mı bilmiyorum ama bir hesap hatası olduğu kesin.

FOSİL YAKITLARDAN ÇIKMIŞ OLACAĞIZ

Murat Kurum çok sayıda gazetecinin olduğu toplantıdan soru almadan ayrıldı. Gazetecilerin ısrarlı takibiyle koridorda Murat Kurum’a iki soru sorulabildi. Murat Kurum, bu sorulardan birini yanıtlarken, “zaman içerisinde fosil yakıtlardan çıkmış olacağız”cümlesini sarf etti. Hükümetin ısrarla telaffuz etmekten kaçındığı bu cümlenin Bakan Kurum’un ağzından çıkması önemli ama bir düzeltme gelme ihtimali yüksek. Bu çıkış işi ne zaman olacak o ise belli değil. Herhalde üç vakte kadar…