 |
| Foto: David Law - Unsplash |
Türkiye’nin yıllık ortalama sıcaklığı 1971 ila 2000 yılları arasında 13,2 dereceydi. 1981 ila 2010 arasında ölçülen ortalama sıcaklık 13,5 dereceye çıktı. 1991 ila 2020 yılları arasında ölçülen değer ise 13,9 derece. 10 yıl aralarla yapılan ölçümler Türkiye’nin ortalama sıcaklığında çok hızlı bir değişim olduğunu gösteriyor. Terliyor musunuz bilmiyorum ama artık her geçen gün eskisinden daha sıcak. Kentlerde, ısı adalarının oluştuğu bölgelerde bu sıcaklık artışı daha şiddetli hissediliyor.
6 Mayıs günü Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi sekretaryasına ‘Türkiye’nin Sekizinci Ulusal Bildirimi’ sunuldu. Bildiri, Türkiye’nin iklim değişikliği konusunda yapacaklarının bir özeti olduğu kadar mevcut durumu da resmeden bir belge niteliğinde. Yukarıdaki rakamlar da o bildiriden alındı, Devletin Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün çalışması. Üfürükçü işi değil.
Yukarıda ortalamalardan bahsettik. Yıl bazında baktığınızda tablo daha da korkunç. 2010 yılı kış mevsiminde Türkiye’de sıcaklıklar normallerin 2,9 derece üzerinde seyretmiş. 2018 bahar ayı ortalamadan 2,5 derece daha sıcak geçmiş. 2020 sonbaharı 2,1 derecelik sıcak bir sapma ile yine ortalamaları şaşırtmış.
Yağışlar da azalıyor. 2013 ila 2022 arasındaki 10 yıla baktım. Bu 10 yılın altısında yağış miktarı 1991 ila 2020 ortalamasının çok altında kalmış. Diğer dört yılda ise ortalamayı anca yakalamış. 2020, 2021 ve 2022 yılları, ciddi farklarla, arka arkaya ortalamanın altında kalan yıllar olmuş. 1990’dan bu yana görülen en kurak dönemden bahsediyoruz.
Sıcaklık artışını küçümsemeyin. Ekolojistlerin ve iklim
bilimcilerin uyardığı, Paris Anlaşması’nın vurgu yaptığı 1,5 derece sınırının
aşılması Akdeniz’de tatlı su kaynaklarının yüzde 10 azalmasına, tarımsal
üretimin büyük darbe almasına, orman yangınlarının sayısı ve şiddetinin
artmasına ve sıcak hava dalgaları yüzünden binlerce insanın hayatını
kaybetmesine yol açabilir. 2022 yılında Avrupa’da sıcak havayla ilişkili
ölümlerin sayısının 61 bin olduğu bilimsel bir makalede[1] belirtilmişti. İtalya,
Yunanistan, İspanya ve Portekiz gibi bize benzer iklim kuşa
ğında bulunan
Akdeniz ülkeleri de başı çekiyordu.
Aynı raporda aşırı hava olaylarının sayısının nasıl sürekli ve hızla arttığını da görebilirsiniz. 2023 yılı 1475 aşırı hava olayıyla Türkiye’de tüm zamanların en çok aşırı hava olayı, yani şiddetli yağış, sel, su baskını ve fırtına görüldüğü yıl oldu. Çok değil 2015 yılında bu sayı 500 civarındaydı.
KAHRAMANMARAŞ’A YİNE KÖMÜR SANTRALI
Durumun giderek kötüleştiğini söylemek için başka verilere ihtiyaç olduğunu
sanmıyorum. Mesele ne yapacağımız. Mevcut hükümet, Ulusal Bildirimi’nde de
belirttiği gibi iklim krizinden çıkmak adına ciddiye alınır bir adım atma
niyetinde değil. Kömür santrallarını kapatma konusunda bir planı olmadığı gibi,
aksine Kahramanmaraş’ta Afşin Elbistan A termik santralında kapasite artırımına
gidilmesine izin veriyor. Seragazı emisyonlarını dizginleme adına ciddi bir
çaba görmüyoruz. 2030 yılı güncellenmiş hedefimize ulaşabilirsek bugün yılda
560 milyon tonu bulan seragazı emisyonlarımızı 765 milyon tonun altında
tutacağız; azaltmayacağız arttıracağız. Türkiye elbette bundan daha iyisini
yapabilir ve yapmalı. Eğer herkes Türkiye gibi kapasitesinin altında hedef
verirse ortalama yüzey sıcaklığındaki artışı değil 2 derecenin, 4 derecenin
altında tutmak bile mümkün olmayacak.
ABD, Çin ve Avrupa Birliği gibi ülkelerin alması gereken sorumlulukların farkındayız ve eleştiri odağımızda onlar ilk sırada yer alıyor. Ancak bu Türkiye’nin elinden geleni yapmaması anlamına gelmiyor. Küresel emisyonların yüzde 1,08’inden sorumlu Türkiye (İngiltere, Fransa, İtalya, İspanya’dan yüksek) iklim krizinde payı olmayan bir ülke değil. Üstelik yapmamız gerekenleri yaparsak doğayı koruma, enerjide dışa bağımlılığı azaltma, daha iyi kentlerde yaşama adına da önemli bir yol alacağız. O yüzden, parti ayırt etmeksizin herkesin oy ve yetki verdiği yönetenlerden iklim krizini durdurma konusunda talepte bulunması ve hesap sorması gerek. Yoksa bu sorumsuzluğun faturası da seller, orman yangınları ve kuraklıkla halka çıkarılacak.
[1] Heat-related mortality in Europe during the summer of 2022
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder