Türkiye'yi Kopenhag'da zorlu bir sınav bekliyor

Kopenhag İklim Zirvesi
Yazı Dizisi - Gün 2


Özgür Gürbüz-Gzt. Haberturk / 8 Aralik 2009

2004 yılında İklim Değişikliği Çerçeve Anlaşması’na imza atan, 2009 yılından itibaren de Kyoto Protokolü’ne taraf olan Türkiye’yi Kopenhag’da daha zorlu bir sınav bekliyor. Kyoto dahilinde 2012’ye kadar herhangi bir yükümlülüğü bulunmayan Türkiye’nin 2012 sonrası için açıkladığı tek hedef Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu’nun demeci. Seragazı emisyonlarını dünyada en hızlı arttıran ve bu nedenle de eleştirilen Türkiye için “artıştan indirim” formülünü öneren Eroğlu, 2020 yılında beklenen seragazı miktarını yüzde 11 oranında aşağıya çekebilecekleri taahhüdünde bulunmuştu.

Türkiye’nin müzakerelerde işi zor çünkü Kopenhag’daki heyete başkanlık eden Çevre ve Orman Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sedat Kadıoğlu’nun da belirttiği gibi, Türkiye EK-1 listesinde (Gelişmiş ülkeler) olup EK-B’de (Kyoto Protokolü uyarınca yükümlülük alan ülkelerin listesi) olmayan tek ülke. OECD üyesi, AB adayı; kendisine has bir statüsü var. Bu nedenle müzakereler yapılırken kendi durumuna yakın ülke bulup beraber hareket etmek de kolay değil. Türkiye, Hırvatistan ile birlikte kurduğu iki üyeli “Merkez Grubu”nun sözcüsü. EK-1 listesinde yer aldığı için ekonomik koşulları kendisine daha yakın olmasına rağmen, yükümlülük almayan ülkelerin listesinde yer alan Meksika, Güney Kore gibi gelişmekte olan ülkelerle aynı grupta yer alması da zorlaşıyor. Bu da pazarlık gücünü azaltıyor.

***
“Cezasız hedef almak istiyoruz”
Sedat Kadıoğlu
Çevre ve Orman Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı


Yüzde 11’lik önerimiz sabit ama henüz sonuç almadığımız yeni çalışmalarımız var, her an durum değişebilir. Bahsettiğim çalışmalarımız rakama dökülünce yüzde 11’de değişiklik olabilir diye düşünüyorum ancak diğer ülkelerin açıkladığı hedeflerden çok biz ulusal şartlarımız çerçevesinde ne gerekiyorsa yapacağız. Herkes ABD’den çok şey bekliyordu ama ABD’nin açıkladığı rakamlar tatmin edici değil. Haziran ayında Bonn’da yapılan toplantıda Türkiye’nin durumunu, kişi başına düşen gayri safi hasılası, emisyonu, insani kalkınma endeksi gibi tüm indikatörleri tek tek belirterek anlattık. Türkiye’nin özel şartlarının Marakeş’teki toplantıda kabul edildiğine değindik. Cezasız hedef almak istediğimizi belirttik. Biz bugüne kadar Kyoto’nun hiçbir mekanizmasından yararlanmadık. Yeni hazırlanacak iklim rejiminde, yeni sektörel kredilerin açılması ve bundan yararlanmamız durumunda yüzde 11’lik oran daha fazla olabilir. Türkiye’de bu potansiyel var ama hepsinin de bir maliyeti var. Biz bundan sonraki oluşacak protokolde de EK-B (yükümlülüklerin belirlendiği liste) listesinde yer almak istemediğimizi de söyledik. EK-1 listesindeyiz ama emisyonlara baktığımızda OECD’nin altındayız. Meksika, Kore ve Çin gibi ülkeler Ek dışı ülkeler o nedenle bir arada olmanız çok zor. Onların sorumlulukları yok ama EK-1 listesi ülkelere sorumluluk verilmiş. AB adayı olduğumuz için aynı statüde olan Hırvatistan ile ortak grup kurduk. İleride grupları değiştirmek mümkün olabilir ama bu siyasi bir karar.

***
Çin’in hedefi Türkiye’yi zorluyor
Yunus Arıkan ICLEI – Sürdürülebilir Kentler Birliği İklim Merkezi Yöneticisi

Türkiye’yi zorlu bir müzakere süreci bekliyor. Dikkatli ve kararlı olunmazsa ABD ve Çin´in bile yer aldığı yeni bir süreçte Türkiye’nin dışarıda kalması ya da olumsuz bir anlaşmaya imza atması olası. Açık söylemek gerekirse, Çin’in dahi karbon yoğunluğunun 2020 yılında 2005 yılına göre yüzde 40-45 oranında azaltacağını açıkladığı bir ortamda, Türkiye’nin OECD üyeliği, Ek-I ülkesi olması ve AB adaylığı nedeniyle daha sert bir önlem alması kaçınılmaz bir sonuç olarak karşımıza çıkabilir. Türkiye Kopenhag´da, gerçekçi, kapsamlı, kararlı ve cesur bir müzakere stratejisi belirlemezse, Çin gibi karbon yoğunluğunu azaltmak yerine Ek-B ülkeleri gibi 1990 yılına göre mutlak azaltım hedefleri almak zorunda kalabilir. Türkiye’nin OECD bünyesinde yer alan ancak Kyoto Protokolü’nün Ek-B listesinde yer almayan Güney Kore ve Meksika ve diğer uygun ülkelerle beraber oluşturabileceği yeni bir Ek-C listesi hala geçerli bir seçenek hatta Çin´in kararlı çıkışı sonucunda neredeyse tek çıkış yolu olarak değerlendirilebilir. Türk hükümetinin böyle bir müzakere stratejisi izleyip izlemeyeceği ya da bunun dışında nasıl bir seçenek içerisinde olduğuna dair henüz kamuoyuna açıklanmış bir bilgi yok. Gerek müzakere pozisyonunun zorluğu gerek uluslararası alandaki ilişkilerin zayıflığı dikkate alındığında Kopenhag Zirvesi’nden Türkiye için olumsuz bir sonuç çıkması halinde bunu, “Türkiye’nin kalkınmasını engellemek için uluslararası toplumların uyguladığı bir komplo olarak algılamak yerine, “kendi düşen ağlamaz” şeklinde yorumlamak daha doğru olacaktır. *** Seragazı emisyonları artıyor 2008 yılındaki fosil yakıt kaynaklı küresel seragazı emisyonları 1990’a göre yüzde 40 fazla. Küresel emisyonlar bugünkü seviyelerinde sabitlense ve 2030 yılı sonrası sıfır emisyon gerçekleşse bile, 20 yıl boyunca atmosfere bırakılacak emisyonlar, yüzde 25 olasılıkla ortalama sıcaklığın 2 dereceyi geçmesine engel olamayacak. Bu nedenle radikal önlem alınması şart.

*** Sekiz bin vestiyer
Kopenhag’daki iklim zirvesine 192 ülkenin üst düzey bürokratları ve devlet liderlerinin katılması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün de 17 Aralık’ta Kopenhag’da olacağı gelen bilgiler arasında. Sivil toplum kuruluşları, iş dünyasının temsilcileriyle beraber 15. Taraflar Toplantısı’na (COP 15) 15 binin üzerinde katılımcı bekleniyor. Toplantı merkezinde 5 bin 500 bilgisayar ve 8 bin kişinin ceketini asabileceği vestiyer var. Toplantı boyunca 200 bin kişiye yetecek yemek ve yine bir o kadar da organik kahve tüketileceği tahmin ediliyor. Daha da önemlisi, 15 bin katılımcı, Kopenhag’daki zirve boyunca yaklaşık olarak 41 bin ton civarında CO2 eşdeğeri seragazı atmosfere salınmış olacak. Bu rakamın yüzde 90’ının zirveye gelen katılımcıların uçakla yaptıkları seyahatlerinden kaynaklanacağı tahmin ediliyor. Bu rakam bir Afrika ülkesi olan Çad’ın yıllık emisyonlarının yine yaklaşık yarısına eşdeğer. Bu nedenle zirveyi eleştiren ve video konferansla yapılmasını öneren çevreciler de var.

***
Buzlar beklenenden hızlı eriyor

Yaz aylarında Artik’teki buzulların erimesi iklim modellerinde yapılan tahminlerin ötesine geçti. 2007-2009 yıllarında bu bölgede İklim Değişikliği Paneli’nin 4. ve son raporunun yüzde 40 üzerinde erime gerçekleşti. YARIN: Politikacılar ne diyor?

Hiç yorum yok: