Muğla'da Yüzünü Güneşe Dönen Türkiye, Karadeniz'de İthal Kömüre KoşuyorÖzgür Gürbüz - Yeni Aktüel / 19-25 Haziran 2008
Güneş enerjisiyle tekne yüzdürmeye çalışan birine ne denir? Bizim buralarda bilim adamı denmez, aksine, "Biz güneşten ampul bile yakamıyoruz, siz tekne yüzdürmekten bahsediyorsunuz" denir. Anlattığımız olay bir fıkra değil. 2004 yılında Muğla'nın Sarıgerme ilçesinde yapılan Güneş Enerjisi Sempozyumu'nda, güneş enerjisiyle çalışan tekneleri anlatan Alman mühendis Carsten Pfeiffer'e, sunumu izleyen "resmi" bir yetkilinin yaptığı eleştiriydi bu! Bu eleştirinin Türkiye'nin ilk güneş enerjili soğutma sistemine sahip otelinde yapılmış olması ise bir trajediydi. Hatanın neresinden dönülse kâr. Türkiye'nin temiz enerji konusunda yaralarını sarmak için şimdi önünde bir fırsat var. Bu fırsatın adı Kyoto. Bildiğiniz gibi Kyoto Protokolü, 1997'de ortaya çıktı ve amacı küresel ısınmaya yol açan sera gazı emisyonlarını makul seviyelere indirmek olarak belirlendi. Kyoto ile gelişmiş ülkeler, petrol, doğalgaz ve kömür gibi fosil yakıtların yakılmasıyla ortaya çıkardıkları sera gazlarını 2012'ye kadar 1990 yılı seviyesinin yüzde 5,2 aşağısına çekme sözü verdiler. Türkiye, 2008-2012 arasındaki ilk dönem için sessiz kalmayı tercih etti. Ancak geçen hafta TBMM Çevre Komisyonu'ndan onay alan kararla, 2012 sonrasına dahil olacağını açıkladı. Türkiye'nin bu ikinci dönemde nasıl bir yükümlülük alacağı pazarlık masasında belli olacak. Kesin olan tek şey, bundan sonraki günlerde sera gazı emisyonu çıkarmayan rüzgâr, güneş, hidroelektrik, jeotermal ve biyokütle gibi enerji kaynaklarının daha çok, kömür, petrol, doğalgaz ve nükleer enerjinin ise daha az konuşulacağı. Bu işin teori kısmı, ama pratikte yaşananlar biraz daha farklı; Türkiye bir yandan temiz enerji kaynaklarına destek veren Kyoto'ya imza atıyor, bir yandan da onlarca kömür santraline yeşil ışık yakıyor. En iyisi, hikâyeyi başa sarıp, Muğla'dan başlamak
Türkiye güneş paneli üretiminde dünya ikincisi
Güneş enerjili tekneyi gurur meselesi yapan Carsten Pfeiffer, o sempozyumdan sonra Sağlıklı Yaşam Bilincini Geliştirmeye Çağrı Derneği ile birlikte, cebinden de yüklü bir miktar para koyarak, Dalyan'da Güneş-I adlı tekneyi suya indirmeyi başardı. Sadece güneş enerjisiyle çalışan tekne bugün, Dalyan Çayı üzerindeki pansiyonlardan aldığı yolcuları İztuzu Plajı'na götürüyor. Ne mazot yakıyor, ne ses çıkarıyor ne de çevreyi kirletiyor. Sempozyumdaki bir başka konuşmacı olan, güneş enerjisini klimaya çeviren teknolojinin mucidi Dr. Ahmet Lokurlu ise bu icadı sayesinde önce Dünya Enerji Ödülü'nü sonra Avrupa Güneş Enerjisi Ödülü'nü aldı. Time dergisi onu tüm dünyadan seçtiği 15 çevre kahramanından biri olarak ilan etti.
Güneş enerjisi konusunda önemli çalışmalar yapan konuşmacılardan Prof. Dr. Şener Oktik ise sempozyumdan sonra Muğla Üniversitesi'ne geri döndü ve güneşten elektrik üretilmesine yarayan fotovoltaik paneller için kampüsü bir üs haline getirmek için uğraş veren ekiple çalışmaları hızlandırdı. Kapalı alanı 200 bin metrekareyi bulan ve 16 bin kişinin yaşadığı kampüsün elektriğinin halihazırda yüzde 3,5'i güneşten sağlanıyor. Otopark alanındaki gölgeliklerin üzerinden, rektörlük binasının cephelerine, kampüs içindeki yolları aydınlatan 40 sokak lambasından öğrenci kafeteryasına kadar her yerde fotovoltaik paneller elektrik üretiyor. Muğla Üniversitesi'nin rektörü de olan Şener Oktik, hedeflerini, "Türkiye'nin elektrik üretiminin yüzde 6-7'sinin linyit kömürü kullanılarak üretildiği bu bölgede başka yollarla da elektrik üretilmesini sağlamak" olarak açıklıyor. Bundan sonraki amaç ise bu panellerin Türkiye'de de üretilebileceğini göstermek. Üniversite, DPT'yle bu konu üzerinde projeler yürütüyor. Bir yandan örnekleri çoğaltıyor bir yandan da fotovoltaik sistemleri kurabilecek ve malzeme üretimi yapabilecek uzman yetiştiriyor. Ege Üniversitesi'yle beraber güneş enerjisinin merkezi konumuna gelen üniversite, Türkiye'yi Avrupa Fotovoltaik Platformu'nda dört yıldır temsil ediyor.
"Panellerin en azından yüzde 60-70'ini burada üretmeliyiz ki anlamlı olsun" diyen Oktik'e göre su ısıtma amaçlı güneş paneli üretiminde Çin'in arkasından dünya ikincisi durumunda olan Türkiye'nin bu başarısı, fotovoltaik panel üretimi için de ipuçları veriyor. Türkiye'de yaklaşık 12 milyon metrekare su ısıtma amaçlı kurulu güneş paneli var. Yerli firmaların yıllık üretim kapasitesi de 1 milyon metrekare civarında. Bir başka deyişle dünyadaki kurulu güneş panellerin yüzde 6,3'ü Türkiye'de. Bu rakam Avrupa Birliği ülkelerinin toplamının yarısına denk düşüyor. Çin ise yüzde 64'lük payla dünya lideri.
Muğla Belediyesi de üniversitenin hummalı çalışmalarından etkilenmişe benziyor. Temmuz ayındaki meclis toplantısında, konutlarda su ısıtılmasına yönelik güneş paneli kullanımında bazı standartların getirilmesi için karar alınacak. Paneller çatıya gömülecek, su hazneleri ise çatının içinde kalacak ve görüntü kirliliğinin önüne geçilecek. Ayrıca, "merdiven altı imalatı" tabir edilen paneller yerine bulutlu havalarda bile yüksek verim sağlayan panellerin kullanılması için kriterlerin yükseltilmesi gündemde. Muğla'daki 16 bin konutun yüzde 40'ında su ısıtmasına dönük güneş enerjisi sistemi kullanıldığını belirten Belediye Başkanı Dr. Osman Gürün, "Muğla Üniversitesi'nin bugüne kadar yürüttüğü ve somut olarak yaptığı çalışmalarla entegre etmeyi amaçladığımız bu politikalar, Muğla'yı önümüzdeki yıllarda yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ve güneş enerjisi yaygınlığı bakımından ülkemizin önde gelen illerinden biri yapacak" diyor.
Karadeniz kömür denizi oluyor
Güneş enerjisi sadece Muğla'nın gündeminde değil. Geçtiğimiz günlerde Enerji Bakanı Hilmi Güler de, bakanlık olarak yaptıkları hesaplamalar sonucu Türkiye'nin 190 milyar kilovat saati bulan elektrik tüketiminin iki katı kadar güneş potansiyeline sahip olduğunu açıklamıştı. Üstüne, rüzgâr, jeotermal, biyokütle ve güneş gibi temiz enerji kaynaklarına destek veren Kyoto Protokolü'nün imzalanacağı haberi geldi. Güneş gözlükleri takıldı, başlar yukarıya kaldırıldı. Ama her yerde değil. Türkiye'nin güneyi başı yukarıda gezerken, kuzeyi, Karadeniz ise başını iyiden iyiye yeraltına gömmüşe benziyor. Karadeniz Sahil Yolu'na kıyılarını feda etmemiş olan Batı Karadeniz'e dev termik santraller kurulması gündemde. Bir nevi "Karadeniz Termik Yolu Projesi" söz konusu. Sakarya'dan Samsun'a kadar kurulması planlanan santrallerin sayısı 10'u geçiyor. Yıllardır kıyılarındaki iki mobil santrale karşı hukuk mücadelesi veren Samsun ve nükleer santral kurulması için çalışmaların sürdürüldüğü Sinop bu tufandan en çok pay alan iki il. Samsun'a kurulacak Borasco Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.'ye ait 900 megavatlık doğalgaz santraline lisans verildi. Alarko ve Akfen'in doğalgaz santralleri, Cengiz Enerji San.ve Tic. A.Ş.'ye ait kömür santrali izin için beklemede. Sinop'a kurulması düşünülen nükleer reaktörler ve deneme reaktörünün yanı sıra üç adet büyük kömür santrali de üretim lisansı için Enerji Piyasası Denetleme Kurumu'na başvurdu. Akfen Enerji tarafından Erfelek'e kurulması düşünülen santral, eğer izin alırsa 1630 megavat gücüyle Türkiye'nin en büyük kömür santrali olacak. Gerze'ye 1020, Ayancık'a 600 megavatlık santraller de yolda. Amasra'ya Hema A.Ş. tarafından kurulması düşünülen santralin izinleri tamam, Zonguldak'ta Çatalağzı için üç santral, Sakarya-Karasu mevkii içinse bir santral daha sıra bekliyor.
Çoğu kömürle çalışacak olan bu santrallerin kurulu gücü 10 bin megavata yaklaşıyor. Yani, tüm Türkiye'deki enerji santrallerinin yaklaşık dörtte biri kadar. Karadeniz'de bu kadar çok kömür ve doğalgaz yok tabii. Birçok santral Rusya'dan gelecek ithal kömürle çalışacak. Türkiye'nin Trakya üzerinden en geç iki yıl içerisinde Avrupa Enerji Birliği'ne bağlanması ve elektrik alım satımına dahil olması planlanıyor. Bu da ister istemez, termik santrallerin Türkiye'nin talebinden çok Avrupa'ya mı hizmet edeceği sorusunu gündeme getiriyor. İletim hatları birleşince, Karadeniz'de üretilen bu elektriğin Trakya üzerinden satışı mümkün olacak. Avrupa Birliği Kyoto'ya taraf olduğu için 2012 yılına kadar küresel ısınmaya yol açan sera gazı emisyonlarını yüzde sekiz oranında azaltmak zorunda. Fosil yakıt olarak adlandırılan petrol, kömür ve doğalgaz içerisinde küresel ısınmaya en çok yol açanı kömür olunca bu santralleri Avrupa'da kurmak eskisi kadar kolay değil. Buna karşın Türkiye, Kyoto'ya 2012'den sonra dahil olacağı için bu dönem boyunca bir yükümlülük taşımıyor, tam tersine, kömürden üretilen elektriğe alım garantisi bile veriyor. 2012'den sonra Türkiye'nin ciddi bir yükümlülük alması halinde, kurduğu bu onlarca termik santralden çıkan sera gazları için bedel ödemesi de olasılıklar arasında. Açıkçası, Karadeniz'de kurulmaya çalışılan bu termik santrallerin faturası sadece Temel, Fadime ve hamsiye değil, yatırımcıya da çıkabilir.
***
Muğla Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Şener Oktik:
"Bugün Bu Trene Binmezsek, Hiçbir Yere Gidemeyiz"
"Üniversitede güneş enerjisiyle ilgili ilk çalışmalar 1996-97 yılında başladı. Ülkemize uygun malzemelerin neler olduğunu bulmak ve üretecek insanların iştahını arttırmak için bunun gerçek bir enerji kaynağı olduğunu göstermeye çalışıyoruz. Bir kampüsün elektrik ihtiyacının yüzde 3,5'ini ben güneşten sağlayabiliyorsam kimse bunu küçümsememeli. Bu konuda dünyadaki gelişme çok büyük. Bina entegrasyonlu fotovoltaik sistemleri son dört yıl yüzde 63'ün üzerinde büyüdü. Rüzgârı da geçti. Geçen yıl sadece fotovoltaik panellere 100 milyar dolarlık yatırım yapıldı. Türkiye bu işe dört elle sarılmak zorunda. Maliyetler de hızla düşüyor. Şu anda bizim bölge için bir kilovatsaat elektriğin üretim maliyeti 20 sent (dolar). 2015'te 15, 2020'lerde 7 sentin altına düşüyor. Muğla'daki 1 kw'lık panel 14,5 kilovatsaat elektrik üretirken, Almanya'da 8,5-9 kilovatsaat ancak üretiyor. Buna rağmen Almanya'da hükümet bu elektriği 45 sentten (euro) alarak güneşi teşvik ediyor. Biz bugün bu trene binmezsek hiçbir yere gidemeyiz. Panellerin ömür süreleri de arttı, hareketli parça olmadığı için 35 yıl yaşam ömrü veren üreticiler var."
Çatıdaki Panellerle Her İki Günde, Bir Ağaç Dikmiş Kadar Oluyorlar
Tesco-Kipa süpermarketler zinciri Muğla'nın Marmaris ilçesindeki süpermarketinin çatısına 2007 yılında fotovoltaik paneller yerleştirdi. Günde 195 kilovatsaat elektrik üreten paneller, her gün ortalama
***
Güneşle Soğutup Ayda 10 Bin Ytl Kazanacaklar
Muğla Sarıgerme'deki İber Otel, Türkiye'deki ilk güneşten soğutma sistemini 2004 yılında kurdu. Gece uyku pozisyonuna geçen kolektörler her sabah güneşin doğuşu ile açılıyor ve akşama kadar güneşi takip ediyor. Panellerden 180 dereceye varan sıcak su ve 5 barın üstünde buhar elde ediliyor. 180 dereceye varan sudan elde edilen buhar, absorbsiyonlu soğutma sistemi ile otelin klima soğutmasına gönderiliyor. İstendiği takdirde bu buhar otelin çamaşırhanesinde, ısıtma ve sıcak su ihtiyacının karşılanmasında da kullanılabiliyor. 20 kolektörden oluşan sistem Muğla gibi bir yerde 373 odalı otelin soğutma ihtiyacının yüzde 10'unu karşılayabiliyor. Otel yönetimi önümüzdeki ay 20 kolektör daha ilave ederek soğutma ihtiyacının yüzde 30'una yakın bir kısmını karşılamayı planlıyor. Bu rakamın otele mali getirisi ayda 10 bin YTL.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder