Yapımı yılan
hikayesine dönen Finlandiya’daki Olkiluoto-3 nükleer reaktöründe inşaat durdu. 3
milyar avroya mal olacak denen reaktörün maliyeti şimdiden 8,5 milyar avroyu
buldu. Sinop’ta da nükleer santral yapmak isteyen Fransız Areva şirketi artık
bitiş tarihi bile veremiyor.
Özgür Gürbüz-BirGün/4 Mart 2014
2005 yılında yapımına başlandığında ‘nükleer rönesansın’ simgesiydi. 1600 MW’lık kurulu gücüyle dünyanın en büyük nükleer reaktörü olacaktı. Yapımını Sinop’taki nükleer santral projesine de talip olan Fransız Avea üstlendi. Avrupa Basınçlı Su Reaktörü (EPR) denilen ve en ileri güvenlik teknolojileriyle donatıldığı iddia edilen reaktörü Fransızlar 2009 yılında 3,2 milyar avro maliyetle teslim etme sözü verdiler. Bağımsız denetçiler yapılan işi beğenmeyince inşaat gecikti, tasarımda hatalar tespit edildi. Bu gecikme reaktörün maliyetini şimdiden 8,5 milyar avroya çıkardı. Başka kaynaklar, siparişi veren Finlandiyalı TVO firmasının zararının 7,5 milyar avroyu bulduğunu belirtiyor. İnşaatın ne zaman biteceğiyse belirsiz. En iyimser tahmin 2018 yılı gibi gözükse de Areva artık net tarih vermekten kaçınıyor. 2018’de inşaat bitse bile TVO ve Areva, ekonomik kayıplar nedeniyle başka türlü bir ‘nükleer felaket’le karşı karşıya kalacak. İki firma bu süreçte davalık oldu. Areva TVO’dan 2,7 milyar avroluk tazminat istiyor, TVO ise tahkimde Areva’nın kendisine 1,8 milyar avro ödemesini talep ediyor. İnşaatın durduğu haberi Areva’nın hisselerinin yüzde 10 oranında değer kaybetmesine neden oldu. Areva zaten üç yıldır zarar ediyordu.
REKABETTE ZORLANIYOR
Finlandiya’daki
başarısızlık ucuz, güvenli ve hızla devreye giren nükleer santral iddiasına
ciddi bir darbe vurdu. Üçüncü kuşak reaktörlerin kağıt üzerindeki başarısı
hayata geçirilemedi. Nükleer enerji diğer enerji kaynaklarıyla fiyat
rekabetinde zaten zorlanıyor ve Türkiye’de olduğu gibi devlet desteği olmadan
hayata geçirilemiyor. İnşaata olası bir gecikme nükleer enerjiyi ekonomik
rekabette iyice çaresiz bırakıyor. Kaya gazıyla ucuzlayan doğalgaz, fiyatları
her geçen gün düşen rüzgar ve güneş birçok yatırımcı için nükleere göre çok
daha güvenli yatırımlar.
SİNOP’TA DA AREVA VAR
Finlandiya’daki
nükleer fiyaskonun zincirleme reaksiyon tehlikesi de var. Bir devlet şirketi
olan Areva’nın İngiltere’de ve Sinop’ta nükleer santral yapmak istediği
biliniyor. Areva’nın Japonlarla beraber Sinop’a yapmayı düşündüğü Atmea tipi
nükleer reaktör de aynı Finlandiya’da olduğu gibi denenmemiş bir teknoloji.
Dünyada çalışan bir benzeri yok. Bu durum Finlandiya’da olan bitenin Sinop’ta
da yaşanıp yaşanmayacağı sorusunu akla getiriyor. Aynı soruyu şimdi İngilizler
de kendilerine soruyor. Fransız şirkete verdikleri sübvansiyon nedeniyle Avrupa
Birliği’yle karşı karşıya kalan İngilizler şimdi de seçtikleri teknoloji
nedeniyle kamuoyunu nükleere ikna etmekte zorlanacağa benziyor. Fransızların
yıllardır yatırım yaptığı nükleer enerji sektörü de artık para getiren bir
sektörden, para kaybettiren bir sektöre dönüşüyor. Milyarlarca dolar
yatırdıkları EPR reaktörleri hem Finlandiya hem de kendi evlerinde
(Flamanville) teknik ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya kaldı. Fukuşima
kazasıyla azalan reaktör siparişleri de cabası. Olkiluoto reaktörünün yapımın
yarıda kalması, Batı Avrupa’da çoktan gözden düşen nükleer enerjinin diğer
pazarlardaki payının da düşmesine neden olabilir. Ekonomik krizin ortasında en
son istenen, milyarlarca dolar yatırdığınız enerji santrallerinin bir
kilovatsaat elektrik dahi üretemeden öylece durması olmalı. (Haber Analiz)
