27 yıl önce Muğla'nın Yatağan ilçesinde kurulan termik santral için yeni kömür ocaklarının açılacak olması, bölgede istimlak tartışmalarını başlattı. Termik santralın batısındaki antik Eski Hisar kentinden başlayan yeni kazı alanı, kuzeyde Yeşilbağcılar Belediyesi'ne kadar uzanıyor. 2007 yılında 5 bin dönüme yakın alandaki zeytinlikler ve sayıları 600'ü bulan evlerin istimlak bedelleri belirlendi ve büyük bir bölümünün satın alınması için anlaşma sağlandı. Önümüzdeki 2 yıl içerisinde bin 700 kişinin yaşadığı ve tarihi Menteşeoğulları'na kadar uzanan Yeşilbağcılar Belediyesi tarih olacak ve yerini kömür ocakları alacak.
Yerli halk başkan kadar rahat değil. Daha önce bu kadar büyük bir özelleştirmeyle karşı karşıya kalmadıklarını belirten Mehmet Öngörü, istimlak için biçilen bedelin de giderek düştüğünü ve bir dönüm için verilen fiyatın 8 bin YTL'den 6 bin YTL'ye kadar gerilediğini söylüyor. Evler içinse henüz bedel belirlenmemiş. İtiraz olmadıkça fiyat düşüyor diyen yöre halkı, evlerine karşılık ev istiyor. Yaş ortalaması 60'a yaklaşan belediyede herkes geçimini zeytincilikten sağlıyor. Ev sorunu hallolsa bile işsiz kalacaklarını söyleyen 65 yaşındaki emekli İrfan Gürbüz, “Bu iş bizim için depremden daha kötü. Deprem olsa tarla yerinde durur” diye yakınıyor. Bölgede bir zeytin ağacı ortalama 30 kilo zeytin veriyor. Kilosu 6 YTL'den alınan zeytin ağaç başına 180 lira gelir getiriyor. Bir dönümde en az 20 ağaç olduğunu söyleyen yöre halkına göre istimlak için verilen paralar 2 yıllık gelire eşit. Öngörü, “İki yıl sonra ne yapacağız. TOKİ'nin vereceği söylenen evlerin taksitlerini nasıl ödeyeceğiz” diye soruyor. Daha önceki istimlak çalışması sırasında biçilen fiyata itiraz eden Kazım Kuzgun ise halkın sessiz kalmasını geçmişte yaşanan tecrübelere bağlıyor. Birkaç yıl önce arazisi için biçilen fiyata itiraz eden Kuzgun'a, itiraz sonucu yapılan değer tespitinde ilk defa önerilenden daha az para teklif edilmiş. Kuzgun, “İtirazdan sonra elime geçen para azalınca, Avukat gelip, 'bir daha itiraz edecek misin' diye sordu” diyor.
Turgut Belediyesi'ne bağlı Hacıbayramlar Köyü'nde ise istimlak değil ikinci termik santral projesi tartışılıyor. Bölgeye yapılması düşünülen 320 MW gücündeki santral için Turgut'taki sinema salonunda bir bilgilendirme toplantısı yapılmış. Yaklaşık 1000 kişinin katıldığı toplantıda akışkan yatak teknolojisiyle çalıştırılacak bu santralın diğer santral gibi çevre ve sağlık sorunlarına yol açmayacağı belirtilmiş. Buna karşın yöredeki insanların çoğunluğu santralın yapılmasını istemiyor. Daha önce santrala karşı çıkan Hacıbayram köyü muhtarı Ahmet Tavas ise bu defa santralda çalışacak işçi bölgeden alınırsa, verilen sözler tutulursa karşı çıkmayacağını belirtiyor. Aynı köyde yaşayan Hasan Demirel ise ikinci santrale şiddetle karşı çıkıyor. Yörede hemen hemen herkesin kanserden öldüğünü belirten Demirel ise verilen sözlere güvenmediğini belirtiyor. Ant Enerji tarafından yapılacağı öne sürülen santral için henüz EPDK'ye ulaşmış bir lisans başvurusu yok. Bölgede Çalık Enerji'nin bu santralla ilgilendiği söyleniyor.
Tazminat ödemesi durduruldu
Yatağan Termik Santral'ının çevreye verdiği zararlar için köylülere düzenli olarak verilen tazminatların geçtiğimiz yıl takılan filtrelerden sonra durdurulmuş. Buna karşın vatandaşlar, hala zeytin ağaçlarından yeterli verimi alamadıklarını ve tazminatların kesilmesinin haksızlık olduğunu öne sürüyor. 150 dönüm zeytinlik sahibi İsmail Gerek, “Çoktandır istenilen miktarda yağ olmuyor. Filtre takıldı ama verim artmadı. Çiçekler oluyor ama sonra dökülüyor” diyor.
Yatağan Termik Santrali'nden Bodrum'a doğru uzanan yolda yer alan Eski Hisar (Stratonikeia) kenti kül dağlarıyla kuşatılmış durumda. 27 yıldır çalışan santralden çıkarılan küllerin arasında kalan ve SİT alanı olarak ilan edilen köyde hala 10 kişi yaşıyor. 45 yıldır köyde yaşayan Hasan ve Müşerref Arık, iki kez yeri değiştirilen köyden maddi nedenlerle taşınmayı reddetmişler ve özel izinle kentte yaşamaya devam ediyorlar. Hasan Arık, 1956 yılında deprem olunca köyü 500 m. yukarıya, kömür madenleri ortaya çıkınca tekrar 1 km batıya taşıdıklarını söylüyor. 71 yaşındaki Arık eşi 68 yaşındaki Müşerref Arık'la birlikte yaşıyor. “Taşınmadık çünkü maddi durumumuz elvermiyor” diyen Hasan Arık, temiz suları olmadığından şikayetçi ve ilgililerden yardım istiyor. 1,5 kilometre uzaktan gelen suyun kaynağında geçtiğimiz yıl zehirlemiş bir domuz bulduklarını ama mecburiyetten suyu içmeye devam ettiklerini söyleyen Arık, çoğu zaman kente gelen turistlerin bile temiz su bulmakta sıkıntı çektiklerini söylüyor.
Kral yolu kömür yolu olacak
Bölge halkı sadece istimlak yüzünden tepkili değil. İstimlak edilecek alan içerisinde tarihi Stratonikeia ve Lagina kentleri arasında kalan kral yolu da var. Birçok kişi bu yolun da kül dağları ve kömür ocaklarının arasında heba olacağını söylüyor.
*yazının kaleme alındığı tarih
