Türkiye bebek ölümlerini hala durduramıyor

Birleşmiş Milletler Dünya Nüfus Fon'unun son raporuna göre Türkiye bebek ölümlerini önlemde hala komşularının gerisinde. Türkiye’de doğan bir bebeğin Suriye’de doğan bir bebeğe oranla hayatta kalma şansı yarı yarıya az.

Özgür Gürbüz

Dünya nüfusu her geçen gün artıyor. Her iki saniyede yeni bir bebek dünyaya geliyor. Ekonomik büyüme ve tıptaki tüm gelişmelere rağmen bebek ölümleri hala büyük bir sorun. Bu konuda dertli ülkelerden biri olan Türkiye’de doğan her 1000 bebekten 37’si hayata gözlerini yumarken bu oran komşumuz Ermenistan’da 29, İran’da 28, Suriye ve Romanya’da 16, Bulgaristan’da 12 ve Yunanistan’da 6. Türkiye komşularıyla kıyaslandığında sadece Irak, Azerbeycan ve Gürcistan’dan daha başarılı bir grafik yakalamış gözüküyor. Irak’ta her 1000 bebekten 83’ü bir yaşına gelmeden hayata gözlerini yumarken, Azerbeycan’da bu oran 73, Gürcistan’da 39. Batı Avrupa ülkelerinde ise binde 4 civarında.

Türkiye 2050’de 100 milyon

BM Dünya Nüfus Fon’unun 2007 yılı raporuna göre Türkiye’nin 2005-2010 yılları arasındaki nüfus artış hızının yüzde 1.3 olması bekleniyor. 2050’de 100 milyonu geçmesi beklenen Türkiye’de yaş ortalaması kadınlar için 67, erkekler içinse 72 olarak hesaplanmış. Nüfus artışına karşın modern doğum kontrol yöntemlerini kullananların oranı yüzde 38’i geçmiyor. Bir başka ilginç istatistik ise okuma yazma oranıyla ilgili. 15 yaşın üstündeki kadınların yüzde 20’si okuma yazma bilmezken bu oran erkeklerde yüzde 5’e iniyor. Okuma yazma bilmeyen kadınların oranı Bulgaristan’da yüzde 2, Yunanistan’da 6, İran’da ise yüzde 30.

Hepimiz kentli olduk

Hızlı nüfus artışı beraberinde kentleşmeyi de getiriyor. Artık sadece Avrupa ve Amerika’da değil, Asya ve Afrika’da da insanlar kentlerde yaşamayı tercih ediyor. BM raporu 2008 yılından itibaren kentli olmayı tercih eden insanların 3 milyar 300 milyonu bulacağına işaret ediyor. Bu rakam 2030 yılında 4 milyar 900 milyona ulaşacak. Kırsaldan kente göç ileriki yıllarda da devam edecek. Asya ve Afrika kıtalarında kente göç, halihazırda 1 milyar 360 milyon olan kentli nüfusu ikiye katlayıp 2 milyar 640 milyona yükseltecek. Türkiye çoktan kentli olmuş bir ülke; nüfusun yüzde 68’i halihazırda kentlerde yaşıyor.

Büyük kentlere talep azalıyor

Nüfus hareketlerindeki ilginç değişim ise mega kentlerde yaşanıyor. Dünya nüfusunun yüzde 4’ünü barındıran Buenos Aires, Mexico City gibi dev kentlere yerleşen insan sayısından çok göç eden var. İnsanlar artık bu dev kentler yerine daha küçük kentlerde yaşamayı tercih ediyor. Dünya nüfusunun yüzde 52’si halihazırda nüfusu 500 binin altında olan kentlerde yaşamayı tercih ediyor.

Her 3 kentliden biri varoşlarda yaşıyor

İnsanların kırsaldan kente taşınması sorunlarından kurtulması anlamına da gelmiyor. Özellikle mega kentlerde yaşayan insanları yoksulluk, çevre kirliliği gibi birçok sorun bekliyor. Kentlerde yaşayan her 3 kişiden biri varoşlarda yaşıyor. Bu insanları temiz sudan fahişeliğe kadar birçok tehlike bekliyor.

Bebek ölümleri oranı (1000 üzerinden) Ortalama ömür (Erkek / Kadın)

Gelişmiş ülkeler 7 72.5 / 79.8

Az gelişmiş ülkeler 58 62.7 / 66.2

En az gelişmiş ülkeler 92 51.4 / 53.2

Dünya ortalaması 53 64.2 / 68.6


Yeşil adanın son yeşil alanı tehlike altında

Kuzey Kıbrıs'taki Karpaz Milli Parkı'na döşenmesi planlanan yüksek gerilim hattı, Yeşil Ada olarak anılan Kıbrıs'ta gerilimi arttırdı. Çevreciler, elektrik hattının büyük turistik tesislere davetiye çıkaracağını ve doğal yapıyı bozacağını iddia ediyor.

Özgür Gürbüz

Yabani eşekleriyle tanınan Kuzey Kıbrıs'ın Karpaz bölgesine 11 bin kilovat gücünde enerji nakil hattı çekmek isteyen hükümetle çevreciler karşı karşıya kaldı. Hükümetin büyük turistik tesisler için bir altyapı hazırlığı olduğunu öne süren çevreciler projenin hemen durdurulmasını istiyor. 1978 yılında Milli Park ilan edilen ancak henüz yasalarla nasıl korunacağı tanımlanmayan Karpaz Milli Parkı'ı soyu tükenmekte olan birçok canlı türüne ev sahipliği yapıyor.

Biyologlar Derneği Genel Sekreteri Hasan Sarpter, bölgenin Milli Park olmasının yanı sıra Avrupa Birliği'nce (AB) tanınmış “Natura 2000” alanı olduğu ve AB'nin bu kapsama giren bölgelerde tahribat yapan devletler hakkında yasal yaptırımlar yapabileceğini söylüyor ama Kuzey Kıbrıs'ın özel durumu buna izin vermiyor. Sarpter, “Bölgede yasal 3, kaçaklarla beraber 10-12 tesis var. Buradaki ihtiyaç 400, yapılması düşünülen 11 bin kilovat” diyor.

İmara kapalı bir alana ihtiyacından 28 kat daha fazla enerji hattı döşenmesini istemeyen çevreciler dava hazırlığında. Yeşil Barış Hareketi Başkanı Doğan Sahir, 1998 yılında tüm Kuzey Kıbrıs için uygun görülen yatak kapasitesinin 35 bin olduğunu şimdi ise sadece Karpaz'da 20 bin yatak öngörüldüğünü söylüyor. Yeşil Ada'nın beton ada olduğuna dikkat çeken çevreciler, Karpaz'daki yapılaşmaya karşı çıkan 30'u aşkın örgüt arasında Kıbrıs Türk Otelciler Birliği gibi kuruluşların da olduğuna dikkat çekerek bu kaygılarının turizmciler tarafından da paylaşıldığına dikkat çekiyor.

Neden Önemli?

*Kuzey Kıbrıs'ın tamamında 1410 bitki türü var. Bunların yarısı Milli Park alanı içinde.

*Kıbrıs'ta 47 endemik (sadece Kıbrıs'ta bulunan) bitki türü var, 24'ü Milli Park içinde.

*Ronnas Körfezi, nesli tükenen deniz kaplumbağalarının Akdeniz'deki üçüncü en önemli yumurtlama alanı.

*Bölgedeki Altın kumsal, sayıları 500 kadar olduğu tahmin edilen Akdeniz foklarının yuvası.

*Bölgede Apostolos Andreas Manastırı ve Kastros kenti gibi arkeolojik alanlar da var.

Kojenerasyon iklimi nükleerden çok seviyor

Almanya'da enerji ve çevre konularında uzun yıllardır çalışmalar yapan Eko Enstitüsü, küresel ısınmaya etkilerini ölçmek için birçok enerji kaynağını masaya yatırdı. Çıkan sonuçlar gazla çalışan kojenarasyon santrallerinin, "karbonsuz" diye bilinen nükleer santrallerden daha az karbondioksit ürettiğini ortaya çıkardı.

Özgür Gürbüz - Global Enerji / Temmuz 2007

Nükleer santraller hakkındaki tartışmalar aslında hiç de yeni değil. Geçmişi 1970'li yıllara kadar uzanıyor. O yıllarda konuşulan konular daha çok düşük seviyeli radyasyon, nükleer yakıt çubuklarının son depolama alanı ile ilgili problemler ve nükleer kazalardı. 1980'lerde nükleer enerjinin ekonomiyle ilgili argümanları ön plana çıktı ve o tarihlerde Türkiye'de pek ciddiye alınmamış olsa bile yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ilgili karşılaştırmalar yapılmaya başlandı. 11 Eylül'den sonra listeye nükleer terorizm ve Kyoto ile birlikte küresel ısınma tartışmaları da eklendi. Günümüzde nükleer endüstrinin argümanlarına bakıldığında "düşük maliyet" ve "karbonsuz" olma iddiaları en ön planda. Almanya'da uzun yıllardır çalışmalarını enerji ve çevre konularında sürdüren Eko Enstitüsü (Öko Institut) bu iddiaların doğruluğunu araştıran bir çalışma yaptı ve sonucunu yayınladı.

Yaşam döngüsü hesaplanıyor
Enerji santrallerinin elektrik üretimi sırasında atmosfere ne kadar karbondioksit saldığıyla ilgili yapılan hesaplamalar genelde santralin elektrik ürettiği zamanla sınırlı bırakılıyor. Buna birçok çevreci kuruluş itiraz ediyor. Eko Enstitüsü'nün yaptığı çalışma sadece santrallerin üretim sürecini kapsamıyor. Yaşam döngüsü diye adlandırabileceğimiz yakıtın elde edilmesinden dönüştürülmesine, santrallere ulaştırılmasından santralin inşası sırasında atmosfere salınan tüm karbondioksit miktarını hesaplıyor. Böylece, o santralin tüm yaşam döngüsü içinde küresel ısınmaya ne kadar katkı yaptığı görülebiliyor.

Eko Ensitüsü'nün yaptığı hesaplama üç ayrı bölümü inceliyor. Nükleer santral gibi birçok enerji santrali, üretimi gerçekleştirebilmek için bazı ek faaliyetlere ihtiyaç duyuyor. Yakıtın (nükleer için uranyum) çıkarılması, hazırlanması ve santralin inşası gibi. Nükleer santrallerde üretimden sonra yapılması gereken faaliyetler de var; atıkların işlenmesi ve depolanması gibi. Tüm bunlar gözönüne alındığında direkt olmasa bile dolaylı yoldan atmosfere salınan karbondioksit miktarı nükleer enerjinin pazarlık gücünü azaltıyor.

KWh başına 33 gr CO2
Eko Enstitüsü, bu karışık hesaplamayı yapmak için kendileri tarafından geliştiren GEMIS adlı bir bilgisayar programını kullanıyor. Farklı sera gazlarından, bulunulan bölgeye ve santrallerin kapasite faktörlerine kadar birçok farklı veriyi işleyebilen bu program, Almanya'daki nükleer santrallerin kilovat saat (kWh) başına 31 gram karbondioksit saldığını hesaplamış. Raporda Uluslararası Enerji Ajansı gibi farklı kuruluşların daha yüksek rakamlar bulduğuna da dikkat çekiliyor. Bu rakamlar 120 grama kadar çıkıyor. Tek sera gazı karbondioksit değil. Yine bir nükleer santralden üretilen her kWh elektrik için 33 gram karbondioksit eşdeğeri sera gazı çıkıyor. Sadece karbondioksit olarak ele alındığında, Almanya'da 1.250 megavat (MW) kurulu güce sahip, 6.500 saat çalışan bir nükleer santral her yıl 250 bin ton karbondioksit salımı yapıyor. Doğalgaz yakıtlı bir kojenerasyon santrali ise aynı kriterler gözönüne alındığında yaşam döngüsü içinde yaklaşık bu rakamın yarısı kadar karbondioksit üretiyor. Raporda nükleer enerjinin karbondioksit indirimi söz konusu olduğunda yenilenebilir enerji, kojenerasyon ve enerji tasarrufu karşısında "kazanan" olmadığı belirtiliyor.

Isının da kullanılması önemli
Kojenerasyonun karbonsuz formülünün sırrı ise ısı enerjisinin kullanılmasından geliyor. Örnekle açıklamak gerekirse, 1 kWh'lik elektrik üretimi sırasında 2 kWh değerinde ısı enerjisi ortaya çıkıyor ki bu üretim için ayrı bir enerji tüketimi gerekmiyor. Bu nedenle de elektrik üretiminde ortaya çıkan karbondioksit miktarı paylaşılmış oluyor. Buradaki temel mantık sağlanan ısının yerini aldığı fosil yakıt kullanılarak çalışan ısıtma sistemi. Fueloil yerine kojenerasyon santralinden gelen ısı kullanıldığında, ortaya çıkan karbondioksit hesabına artı değer olarak yazılıyor. Enerji kaynağı olarak doğalgaz yerine biyokütle kullanılırsa atmosfere salınan karbondioksit miktarı eksili rakamlara bile iniyor. Çünkü biyokütle fotosentezden gelen avantajı sayesinde "sıfır karbon" salan bir enerji kaynağı olarak kabul ediliyor.

Yenilenebilir kojenerasyon santralleri
Küresel ısınmaya yol açan tek gaz karbondioksit değil. Aynı raporda bir başka hesaplama da metan, azotoksit gibi karbondioksit dışındaki sera gazlarının karbondioksit eşdeğerleri gözönüne alınarak yapılmış. Burada Almanya için bir değişiklik göze çarpıyor ve gazla çalışan kojenerasyon santrali nükleer enerjinin gerisinde kalıyor. Ancak başka ülkelerdeki nükleer santrallerle kıyaslamalar yapıldığında gazla çalışan kojenerasyon santralleri yine daha fazla iklim dostu olabiliyor. Ülke gözetmeksizin yaptığınız analizde ise galipler değişmiyor. Enerji verimliliği başta olmak üzere kara ve açık deniz rüzgâr santralleri, hidrolik ve biyokütle ile çalışan kojenerasyon santrallerinin bu konuda diğer enerji kaynaklarına oranla bir üstünlüğü var.

Eko Enstitü'nün yaptığı çalışmada çeşitli enerji kaynaklarının maliyet analizleri de ortaya konuyor. Çalışma, güneş fotovoltaik dışında tüm enerji sistemlerinden elektrik üretim maliyetlerinin birbirine oldukça yakın olduğunu gösteriyor. Nükleer santraller için kWh başına üretim maliyeti 4.5 ila 6.5 avro sent arasında değişiyor. Fotovoltaikler dışında tüm enerji kaynaklarının 10 avro sent'lerin altında elektrik ürettiği Almanya'da, çevresel sorunlar ele alınmadan yapılan bir değerlendirme kömürü ön plana çıkarıyor. Enerji verimliliği sayesinde üretmek yerine tüketmemek de maliyet açısından önemli bir ekonomik alternatif olarak öne çıkıyor.

Bağımsız adaylara repçi desteği

Baskın Oran ve Ufuk Uras'a bir destek de repçi Sultan Tunç'tan geldi. Sultan Tunç "Baskın var" adlı parçasıyla hayranlarını "Ufuk Abi"si ve "Baskın Hoca"sına oy vermeye çağırıyor.

Özgür Gürbüz / 17 Temmuz 2007

Bağımsız adaylar sokakları şenlendirmeye devam ediyor. Seçimlere İstanbul’dan bağımsız aday olarak katılan Baskın Oran ve Ufuk Uras’a bir destek de Sultan Tunç adlı repçiden geldi.

Küçük partilerin hazine desteği almadığından ve bu nedenle de yarışın eşit olmadığını düşünen sanatçı gönüllü olarak yaptığı bu besteyle üzerine düşeni yaptığını söylüyor. 80 yıldır politikada aynı şeylerin söylendiğini belirten Tunç, “Senelerdir dar alanda siyaset yapılıyor. Kimlik sorunu, Ermeni meselesi, Kıbrıs, özgürlükler, askerin rolü ve cinsel sorunlar gibi problemlerimizi geçiştirdiğimiz için travmatik bir hal aldı. Ezberi bu iki adayın bozacağını düşünüyorum” diyor. Uzun yıllar Almanya’da yaşamış olan Tunç, 85 yılında Alman Parlamentosu’na spor ayakkabı ve kot pantalonlarıyla giren Yeşiller’in yarattığı değişimden çok etkilenmiş. “Bugün Almanya’nın daha çağdaş bir yüzü varsa, onların payı büyük” şeklinde konuşuyor. “Baskın Oran ya da Ufuk Uras parçanızı dinledi mi” sorumuza yanıtı ise, “Seçim otobüslerinde çalınıyor. Eğer dinlediler ve kafa salladılarsa süper” oluyor. Parçanın klibi de youtube da yayınlanmaya başlandı.

Baskın Var!

22 temuzda parlamentoya

baskın olacak şalalalalalaaa

ufuk abi ve de baskın hoca kolkola

geldiler hesap sormaya

hala hafızamda almanyadaki yeşiller

ilk başlarda parlamentoda birkaç kişiydiler

görseniz blue jean leriyle çok komiktiler

çok geçmeden toplumu nasıl değiştirdiler

uçurtmayı vurmasınlar önü açılsın

barış melodisi tüm yurtta çalsın

paraya güce tapanlar sınıfta kalsın

özgürlük dayanışma yerini alsın


şalalalalalalal la lala la

ufuk abi baskın hoca haddi parlamentoya


şalalalalalalal la lala la

hicbirsey eskisi gibi ihh olmıcak yaa


şalalalalalalal la lala la

bizim de artık sesimiz duyulacak yaa


şalalalalalalal la lala la

ufuk abi baskın hoca eh haddi bastır

zafer yakındır

tam zamanıdır

haddi bastır

ŞARKIYI DİNLEMEK İÇİN: http://www.youtube.com/watch?v=0uVV9hrG_Is