İmzalar sahte rapor hikaye

Özgür Gürbüz-BirGün/18 Ocak 2015

Mersin Akkuyu’da kurulmak istenen nükleer santralin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporundaki sorumlu nükleer enerji mühendislerinin imzalarının taklit edildiğini, bildiğiniz gibi BirGün ortaya çıkardı. Hükümetin bir anlamda ‘yok etmeye’ çalıştığı TMMOB’un (Türk Mimar ve Mühendisler Birliği) itirazıyla yapılan incelemede üç ayrı bilirkişi, söz konusu imzaların sahte olduğuna karar verdi. Nükleer enerjinin bu çağın gerisinde kalmış bir proje olmasını bir yana bırakın, bir de yalan dolanla yapılmaya çalışıldığını gördük. Nükleer santral değil bir gazoz fabrikası kurduğunu sanan hükümet, göz göre göre tüm ülkeyi tehlikeye atıyor. Bir çivisini yanlış çaksanız yeni bir Çernobil veya Fukuşima’ya neden olacak projeyi büyük bir özensizlik ve gizlilik içinde yürütüyor. Bu özensizlik Putin’e hoş görünmek ve doğalgazda iki kuruş indirim alabilmek için acelece onaylanan ÇED raporunda da açıkça görülüyor. 20-25 milyar dolarlık ihaleden kimler faydalanacaksa onlar için 75 milyonun canı gözden çıkarılmış.

Sorumlu bir yurttaş ve gazetecinin üzerine düşeni yaptım. 3 bin 730 sayfalık ÇED raporunun uzmanlık alanıma giren hemen hemen her yerini okudum. Eleştirilerimi ilgili kuruluşlarla paylaştım, bazıları dava dilekçelerine de girmiş. Rapordaki tersliklerden birkaç tanesini de sizlerle paylaşmak istiyorum. Sonuçta sizin de canınıza kast ediliyor.

***

Raporda, “İnsanların doğal kaynaklardan radyasyona maruziyeti, yapay kaynaklar nedeniyle kalabilecekleri maruziyetten daha fazladır” deniyor. Güneşten gelen radyasyonun tümünü düşündüğünüzde bu söylem doğru gibi görülebilir ama bir nükleer kazadan sonra yayılan radyasyon dünyanın her köşesine eşit miktarda yayılmaz. Başta santralin yakın çevresi olmak üzere, iklim koşullarına göre farklı bölgelere farklı miktarda yayılır. Çernobil’den sonra Doğu Karadeniz’de yaşayan insanların aldığı radyasyon miktarıyla Antalya’dakilerin aldığı miktar eşit değildir. Dolayısıyla ÇED raporundaki bu bilgi yanıltıcıdır.

***

Mesleki ışınlamalar adlı bölümde, nükleer sanayide çalışan işçilerin aldıkları doz miktarı toplanmış ve kişi başına düşen miktarı bulmak için ortalaması alınmıştır. Bu hesaplama yöntemi bilimsel değildir. Santralde çalışacak 800 işçiden biri yüksek dozda radyasyona maruz kalırsa ölür ancak bu ortalamayı çok az yükseltir. Ortalama düşük diye tehlikeyi küçümseyemezsiniz. Radyasyonda ortalama doz diye bir şey olmaz. Bu yanıltma Çernobil sonrası çok yapıldı. Türkiye’nin aldığı toplam radyasyon miktarı nüfusa bölündü ve kişi başına düşen doz, sınır değerlerin aşağısındadır denildi. Oysa Hopa’da, Edirne’de yaşayanların aldığı doz, Muğla veya Urfa’dakiyle eş değildi.

***

ÇED raporunda Mersin bölgesinin Antalya kadar turizm potansiyeline sahip olmadığına vurgu yapılmıştır. Mersin’de turizmi öncelik yapmazsanız turist de gelmez. Örnek vermek gerekirse Çanakkale ile Mersin’i karşılaştırmak yerinde olur. Çanakkale’de mavi bayraklı plaj sayısı altı, Mersin’de dokuzdur. Buna rağmen Çanakkale’ye 440 bin, Mersin’e 280 bin turist gider. Mersin daha fazla mavi bayraklı plaja sahip olmasına rağmen Çanakkale’den daha az turist çekiyorsa bunun nedeni, turizm potansiyelinin olmaması değil, değerlendirilmemesidir.

***

Raporun 10. Bölümünde, “Halkın Katılımı Toplantısı, 29 Mart 2012 tarihinde Büyükeceli’de başarılı bir şekilde yapılmış ve ardından resmi toplantı tutanağı taraflarca imzalanmıştır” deniyor. O toplantıda vardım. Protestolar nedeniyle ÇED’i hazırlayan ekip saatler boyunca tek kelime edemedi ve toplantı iptal edildi. Elimde videolar ve fotoğraflar var. “Başarılı bir şekilde yapıldı”dan kasıt, Rus şirket temsilcilerinin toplantı salonundan jandarma koruması altında hasarsız bir şekilde kaçırılmasıysa bilemem.

Onlarca örnek verebilirim ama işin özü şu. Mersin’de nükleer santral kurulmasının bilimsel gerekçesi diye bize sunulan ÇED raporu, sahte imzalar ve yanlışlarla dolu. Kimse bu ülkede yaşayanları aptal yerine koymasın.