Fosil Yakıt İlkyardım Hastanesi

Özgür Gürbüz-Yeşil Ekonomi / 28 Ekim 2010

Türkiye yıllardır yenilenebilir enerji yasasını tartışıyor. Daha çok da, yasayla temiz enerji kaynaklarından üretilecek elektriğe kilovatsaat başına ne kadar alım garantisi verileceğini... 2005 yılında yasalaşan tasarı öncesinde de, bugün yasada yapılması düzenlenen ve alım fiyatlarını değiştirmeyi planlayan değişiklik öncesinde de herkesin odaklandığı nokta bu. Ancak tartışmalarda bir eksen kayması yaşanıyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarına verilen alım garantileri, enerji sektöründeki belirli bir çevre tarafından bilinçli bir şekilde “teşvik” olarak adlandırılırken, enerji piyasasında fosil ve nükleer enerji lehine düzenlenmiş gerçek teşvik ve destek mekanizmaları gözardı edilmeye çalışılıyor. Dahası da var. Temiz enerji üreticileri yabancı firmaları zengin etmekle ve “ucuz” olmayan yenilenebilir enerjiyi hazineden finanse etmekle de suçlanıyor. Asıl amacın enerji piyasasındaki dengesizliği gizlemek olduğu aslında çok açık.

Kirli ile temiz aynı kefede
Öncelikle yenilenebilir enerjiden üretilen elektriğe alım garantisi veren mekanizmanın (bir çeşit feed-in tariff) bir teşvik veya devlet sübvansiyonu olmadığını anlatarak işe başlayalım. Aksini iddia edenlere biraz serbest piyasayla ve bu sistemin ortaya çıkışıyla ilgili bilgi vermekte fayda var. Yenilenebilir enerji kaynaklarının (rüzgar, güneş, jeotermal, hidroelektrik, biyokütle vs.) gelişmesi ve başta iklim değişikliği olmak üzere küresel çevre sorunlarının artmasıyla, çevreyi kirletmeyen, canlıların yaşamı üzerinde daha az risk olşturan bu kaynakların mevcut enerji piyasasında fiyatlandırılması da bir sorun oldu. Klasik bir serbest piyasa içerisinde aynı ürünü satan (elektrik) iki farklı üreticinin devlet desteği veya müdehalesi olmadan rekabet etmesi beklenir. Bu enerji alanında mümkün olmadı. Çünkü, bir tarafta çevre kirliliği yaratmaması için üretilmiş ve bu yüzden de üretim maliyetleri arttırılmış bir enerji kaynağı, diğer tarafta ise yıllarca sübvansiyonlarla desteklenmiş, teknolojik gelişimini bu sübvansiyonlar sonucu oldukça ilerletmiş, yerel ve küresel çevre kirliliklerine yol açan ve yaşamı tehdit eden bir başka enerji kaynağı vardı. Piyasa, kirletici enerji kaynaklarının yol açtığı çevresel riskleri zorla da olsa satın almak zorunda kalıyordu. Bu şartlarda dengeli ve eşit bir serbest pazardan bahsedilemeyeceği için, “kirletmenin” bir bedelinin olması kararlaştırıldı. Bu bedel, termik santraller için karbon vergisi, nükleer için atık ve söküm maliyetleri, sigorta giderleri gibi özetleyeceğimiz ana başlıklar altında toplandı.

Serbest piyasa özeleştirmeden ibaret değildir
Tabi ki, dünyanın enerji ihtiyacını karşılayan başta fosil yakıt endüstrisi, söz konusu maliyeti birim elektrik üretim bedeline eklemeyi kaul etmedi. Uzun pazarlıklar sonucunda, pazarda dengesizlik yaratan bu bedelin yenilenebilir enerji kaynaklarına alım garantisi olarak verilmesi kararlaştırıldı. Böylece eşit şartlarda rekabet ortamının yaratılması için bir adım atıldı. Kısacası, yenilenebilir enerjiye ödenen alım garantileri teşvik değil, pazarın dengelenmesi için bir zorunluluk, serbest pazara geçişin de olmazsa olmazıydı. Türkiye'de serbest bir elektrik piyasasının oluşturulmasının kuvvetli savunucularının ve AKP hükümetinin, konuyu sadece kamunun elinde bulunan santrallerin özelleştirmesiyle sınırlaması aslında üzerinde uzun uzun düşünülücek ciddi bir sorun. Bu anlam kargaşasını iyi gören fosil ve nükleer taraftarları da, temiz enerji kaynaklarına alım garantisi isteyenlere, “teşvik istiyorlar” diyerek yüklenme fırsatını kaçırmadıları.

Kömüre 15 yıl alım garantisi teşvik sayılmaz!
Aslolan, bugün Türkiye'deki elektrik enerjisi piyasasında bir dengesizlik olduğu, nükleer ve fosil yakıtla çalışan santrallere ciddi devlet desteği sağlanırken, dünyadaki gidişatın aksine temiz enerjiye köstek olunduğudur. Termik santrallere verilen al ya da öde anlaşmaları hala yürürlükte. 5710 sayılı Nükleer Güç Santrallerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışına İlişkin Kanun'un kuyruğuna eklenen geçici 2. madde ne çabuk unutuldu? Bu maddeyle, 1000 MW kurulu gücün üstündeki kömür santrallerine 15 yıl alım garantisi verilirken bu teşvik değildi de, rüzgara, jeotermale, dalga enerjisine ve hidroelektriğe 10 yıl, mümkün olan en düşük bedellerle alım garantisi istenince bunun adı “teşvik” mi oldu? ­

Başhekimden de fayda yok
5710 sayılı kanun sadece bir örnek. Türkiye'nin kirleten enerji kaynakları için nasıl bir cennet olduğunu görmek için böyle detaylara bile ihtiyacınız yok. Türkiye'nin üyesi olmaya çalıştığı Avrupa Birliği'nin aksine, memleketimizde seragazı salımlari için ne bir sınırlama var, ne de “uyduruğundan” bir karbon borsamız. Elektrik piyasasındaki bu adaletsizliği azaltacak tek enstrüman yenilenebilir enerjiyle ilgili alımı düzenleyecek yasa. Meclis genel kurulundaki tasarıya bakınca, bu haliyle, yenilense de olur yenilenmese de... Asıl sorun artık kangrenleşmiş sözde serbest piyasada ama tedavinin yapılacağı sağlık merkezinin adı “Fosil Yakıt İlkyardım Hastanesi” olunca başhekimden de hayır beklemekte fayda yok kanımca...

Bulgaristan'daki nükleer reaktörde çatlak

Özgür Gürbüz/21 Ekim 2010*

Bulgaristan'ın Kozloduy nükleer santralindeki bakım çalışmaları sırasında reaktörün parçalarında çatlaklar tespit edildi.

28 Eylül'deki metalografik kontrol sırasında, ilk radyoaktif çember içindeki koruyucu tüplerin (kontrol çubuğu yuvası) üst bölümünde tespit edilen çatlaklar, Bulgaristan'ın nükleer güvenliken sorumlu düzenleyici kurulunun (NRA) internet sayfasında açıklandı. Kurum, kontrol mekanizmasının santralde radyasyon sızıntısı tespit etmediğini ve çatlaklara rastlanan tüplerin değiştirildiğini söyledi.
Bulgaristan'ın nükleer güvenlik ve kontrolden sorumlu düzenleyici kurumunun daha sonraki yazılı açıklamasında ise, 61 kontrol çubuğunun yuvalarında yapılan ultrasonik testler sonucunda, 31'inde “kusur” tespit edildiği belirtildi.

Nükleer santrallerde yaşanan bu tip sorunlarda, yetkililerin yaptıkları açıklamalar her zaman olduğu gibi her şeyin kontrol altında olduğunu belirtmeye yönelik. Onlara göre şu anda santralin önündeki tek sorun, bulunan problemlerden dolayı reaktörün bakım işlerinin uzayacak olması. Santral 18 Eylül'de yakıt yüklemesi için durdurulmuş, 18 Ekim'de ise yeniden çalıştırılması planlanmıştı. Yetkililer, 1000 MWe gücündeki reaktörün üretime en az iki hafta geç başlayacağını belirtiyor.

Kozloduy Nükleer Santrali'nde şu anda iki adet 1000 MWe gücünde reaktör çalışıyor. Biri 1987, diğeri ise 1991 yılında hizmete girdi. Santral'in dört VVER-440 tipi reaktörü ise AB kararıyla, güvenli olmadığı gerekçesiyle kapatılmıştı. Burada ufak bir not düşüp, Kozloduy'daki 6 numaralı reaktörün Rus yapımı VVER-1000 tipi olduğunu, Akkuyu'ya yapılması düşünülen santralin de bu modelden türetilmiş VVER-1200 tipi 4 adet reaktörden oluşacağını belirtmekte de fayda var.

Kaynaklar: AFP ve NRA
*son güncelleme 22 Ekim 2010

Türk Schindler'in oğlu kamyon şoförüydü

Habertürk Gazetesi için hazırlanan günün adamı köşesi için hazırlanan yazı:

Muhtar Kent

Muhtar Kent’in dünyanın en büyük içecek firmalarından Coca Cola’nın Yönetim Kurulu Başkanlığı’na seçilmesiyle dünyada ilk kez Türkiye’den bir yönetici çokuluslu dev şirketlerin en tepesindeki koltuğa oturmuş oldu. Kent’in sıfırdan başlayan ve en yükseğe tırmanan kariyeri, genç yönetici adaylarına umut veren bir “peri masalı” gibi. Aynı zamanda, genelde aile şirketlerine dayanan ve büyük şirketlerde yönetici olmak için yetenekten çok akrabalık bağının arandığı Türkiye’deki şirketlere de örnek olacak cinsten bir başarı öyküsü. New York’ta doğan, Tarsus’ta okuyan 56 yaşındaki Muhtar Kent’i şimdi tüm dünya konuşuyor.

Özgür Gürbüz-Gazete Habertürk /

Babası Necdet Kent’in Amerika’da Başkonsolos olarak görev yaptığı sırada, 1952 yılında New York’ta doğan Muhtar Kent, liseyi Tarsus Amerikan Koleji’nde tamamladı. Üniversite eğitimi için İngiltere’yi seçti. Hull Üniversitesi’nde ekonomi eğitimi aldıktan sonra yüksek lisansını yine İngiltere’de, başkent Londra’daki City Üniversitesi’nde İşletme üzerine yaptı. O tarihte yöneticilik konusunda hedeflerini belirlemeye başlamıştı. Askerlik için Türkiye’ye döndü ve ardından cebinde 1000 dolarla New York’un yolunu tuttu. Bir süre New York’ta amcasının yanında kaldı.

COCA COLA’DAKİ İLK İŞİ KAMYON ŞOFÖRLÜĞÜ
Muhtar Kent, Coca Cola’daki ilk işini gazete ilanlarından buldu. Amerika’da kamyon şoförlüğü yaparak Boston, Arizona ve Teksas’ta küçük üreticilere kola dağıtmaya başladı. Ardından İtalya, Avustruya ve Türkiye’de çalıştı. İşine bağlılığı kısa zamanda yükselmesini sağladı ve 1985 yılında Coca Cola’nın Türkiye ve Orta Asya Genel Müdürü olarak atandı. İlk icraatlarından biri firmanın merkezini İzmir’den İstanbul’a taşımak oldu. Üç yıl sonra Coca Cola Uluslararası’nın başkan yardımcılığına getirildi. 1989-1995 yılları arasında ise firmanın Doğu Avrupa Bölümü’nün başındaki kişi olarak görev yaptı. Coca Cola’da 20 yıl çalıştıktan sonra Efes İçecek Grubu’nun Yönetim Kurulu Başkanlığı teklifini kabul etti ve Anadolu Grubu’na geçti. Cola’dan ayrılmış gibi gözükse de, Anadolu Grubu, Coca Cola’nın en büyük yerli ortağı olduğu için aslında çok da uzaklara gitmedi. Efes’in dağıtım ağını Adriyatik’ten Çin’e kadar uzatmayı başardı. Mayıs 2005’te yeniden Cola’ya döndü ve Avrasya, Kuzey Asya ve Ortadoğu’dan sorumlu bir numaralı yönetici oldu.

ÖZİLHAN’LA PAZARLIK
Bu geri dönüşün, Anadolu Grubu İcra Kurulu Başkanı ile Coca Cola’nın koltuğunu Muhtar Kent’e devreden eski başkanı Neville Isdel arasında 2004 Olimpiyat Oyunları’nda geçen pazarlıktan sonra gerçekleştiği söyleniyor. Isdell, oyunlar sırasında karşılaştığı Özilhan’dan Kent’i kendilerine geri vermesini rica ediyor ve kariyerinin açık olduğunu belirtiyor. Özilhan, Muhtar Kent’le devam etmek istese de, Isdell’in ısrarı ve Kent’in gönlünün Coca Cola’da olması nedeniyle bu transfere izin veriyor. Coca Cola’ya geri dönen Kent, 2006’da şirketin Kuzey Amerika dışındaki tüm bölgelerden sorumlu yöneticisi olarak atanıyor. Şimdi ise Coca Cola’nın Yönetim Kurulu Başkanı. Kent’in maaşı 1 milyon 100 bin dolar, ikramiyesi de nakit olarak 4 milyon 500 bin dolar. Ayrıca birçok ikramiye ve kar payları gibi gelirleri de var.

SABANCI’YI REDDETTİ
Muhtar Kent’in 2003 yılında Sabancı Holding’ten gelen CEO’luk (Yönetim Kurulu Başkanlığı) teklifini “yoruldum” diyerek reddettiği biliniyor. Hürriyet’ten Rauf Ateş’in kaleme aldığı bir yazıda, Kent’in gelen teklife, annesinin memleketi olan Ayvalık’ta zeytin yetiştirmeyi düşünüyorum yanıtı verdiği belirtiliyor. Ali Sabancı bu durumu, “Şimdi Coca Cola’nın başında. Biz kaçırdık onu” şeklinde yorumlamış.

KRİZDE NAKİT KRALDIR
Kent, Amerika’da yayımlanan bir söyleşisinde iş hayatında öğrendiği ilk şeyin, “kötü haberin çok hızlı yayılması” olduğunu söylüyor. Kriz geldiğinde aynı hızla krizi çözmek için harekete geçilmesi gerektiğine inanıyor. İş hayatından edindiği diğer deneyimlerden örnekler veren Kent’in kriz zamanında rahat etmek isteyenler için önerdiği formül ise elde nakit para bulundurmak. “Kriz geldiğinde nakit kraldır” diyen Kent, tüketicilerle iletişimin asla kesilmemesi gerektiğine de inanıyor. Kent, 28 Ekim 2008 tarihinde krizin Türkiye’yi de etkileyeceğini belirterek kemerleri sıkacak mali politikalara öncelik verilmesi uyarısında da bulunmuştu.

***
Babası Nazilerin elinden Yahudileri kurtarmış Defne Kent’le evli olan Muhtar Kent’in iki çocuğu var. 2002 yılında ölen babası Necdet Kent ise en az Muhtar Kent kadar tanınmış ve “Turkish Shindler” olarak anılıyor. Bu adı almasının nedeni, İkinci Dünya Savaşı Sırasında başkonsolos olarak görev yaptığı Fransa’da, Türkiyeli Yahudilere, Türk vatandaşlığı vererek onları Nazilerin gaz odalarına gönderilmekten kurtarması. 1943’te Necdet Kent’in Auschwitz’e giden bir trene binerek, Nazi subaylarıyla yaptığı görüşmeler sonrası 70-80 Türkiyeli Yahudiyi kurtarması da hala anlatılıyor.

Kimlik Kartı
Doğum: 1952 New York Lise: Tarsus Amerikan Koleji, Üniversite: Hull Üniversitesi, Yüksek Lisans: City Üniversitesi Eşi: Defne Kent Çocukları: Selin adında bir kızı ve Cem adında bir oğlu var Tuttuğu takım: Galatasaray

Macaristan’daki çevre felaketi Türkiye'yi etkiler mi?

Özgür Gürbüz – 12 Mayıs 2010

Macaristan'ın Ajka kentinde özel bir şirkete ait alüminyum tesisinde meydana gelen kaza, şimdiden ülkenin en büyük çevre felaketi olarak adlandırılmaya başlandı. Şu ana kadar yedi kişinin hayatını kaybettiği biliniyor. Atık barajının iki setinin yıkıldığı diğerlerinin de yıkılması olasılığından bahsediliyor.

Macar hükümeti, dün akşam şirketin yönetimini kontrolü altına aldı ama bu tehlikeyi önlemekten çok kamuoyunu sakinleştirmeye dönük bir hamleye benziyor. Çünkü 700 bin metreküp civarında toksik atık çoktan bölgeye yayıldı. Tesisin atık barajının toplam kapasitesinin ise 30 milyon ton olduğu belirtiliyor. Tuna nehrine zehirli atıkların ulaşmasını önlemek için de yeni bir set inşa edilmeye çalışılıyor. Kalan setlerin durumunun pek iç açıcı olmadığı düşünülürse zamana karşı bir yarıştan bahsedilebilir. Tuna nehrine akan Raba ırmağında ise şimdiden kimyasal atıkların belirtileri görülüyor.

Türkiye tehlike altında mı?
Gelelim önemli soruya? Macaristan'daki çere felaketi Türkiye'yi etkiler mi veya ne derece etkiler? Çevre ve Orman Bakanlığı 7 Ekim'de yaptığı basın açıklamasında, kazanın Türkiye için bir tehdit oluşturmadığını söyledi. Nedeni bazı matematiksel hesaplara dayanıyor. Bakanlığın yazılı açıklamasında tesisin Tuna nehrine 130 km, Bulgaristan-Romanya sınırına 400 km mesafede olduğu, alınan ilk bilgilere göre atıkların Tuna nehrine ulaşmasının beklenmediği söyleniyor. “İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü ile birlikte önümüzdeki hafta içinde mukayese maksadıyla Karadeniz’de ölçümler yapılacaktır” cümlesine de yer verilen açıklama, “ülkemiz karasuları ve kıyıları için herhangi bir tehlikenin söz konusu olmayacağı öngörülmektedir” vurgusuyla noktalanıyor.

Kanımca Çevre Bakanlığı asıl tehlikeyi görmezden geliyor. Türkiye'de çevrecileri vatan hainliğiyle suçlayarak, taşlarla sopalarla üzerlerine yürüyerek (Bkz. Bergama), yasaları kalbura çevirerek önü açılan madencilik sektörüyle, birkaç gün önce Macaristan'da, 2000'de Romanya'nın Baia Mare Altın Madeni'nde, 1995'de Güney Afrika'da ve daha onlarca başka yerde meydana gelen benzeri kazalara davetiye çıkarılıyor. Macaristan bize uzak olabilir ama Uşak, Bergama, Kaz dağları, Dersim çok ama çok yakın. Madencilik sektörü, özel sektörün keyfine bırakılır, yasalar, yönetmelikler ve denetim faaliyetleri şirketlerin istekleri doğrultusunda değiştirilir ve uygulanırsa, Macaristan benzeri kazaların Türkiye'de de görülmesi ne yazık ki an meselesidir.

Bileklerimiz ve boyunlarımızı altınla süslemek için aldığımız riskin de bir sınırı olmalı. Maden talebi, gerçek tüketim ihtiyacıyla eşleştirilmez ve bu konuda sınırlamalar getirilmezse; içecek, buğdayı başağı sulayacak temiz su bulamayabiliriz. Bu kazadan Türkiye'nin çıkaracağı en büyük ders, madencilik sektöründeki kontrolü siyanür havuzlarında ördek yüzdüren sektör yetkililerine değil, bağımsız sivil toplum kuruluşlarının da yetkili olduğu platformlara bırakmak olmalıdır. Tabi, çok geç olmadan...

Sulak alanı ralli pisti yapıyorlar uyarısı

Golf sahası, maden, enerji santrali derken yeşil alanlar şimdi de otomobillerin saldırısına uğradı. Sinop Çevre Dostları Derneği, Sinop ilinin Akliman mevkinde yer alan Aksaz Sazlığı'nın ralli düzenlemek için tahrip edildiğini duyurdu. Dernek tarafından yapılan açıklamaya göre, Karagöl-Aksaz Bataklık Sazlık Ünitesi içindeki Aksaz Sulak Alanı'nda sazlıklar ralli uğruna kesiliyor ve alan dolduruluyor.

Sinop Çevre Dostları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Hale Oğuz, Türkiye Cumhuriyeti'nin ‘’Ramsar Sözleşmesi’’ni ihlal ettiğini belirterek, sözleşme uyarınca Türkiye'nin sulak alanları korumayı taahhüt ettiğine ve bu amaçla yönetmelikler çıkardığına dikkat çekiyor.

Dernek açıklamasında, Sinop'un çok önemli doğal alanlarından biri olan Aksaz Sulak Alanı'nın ulusal ve uluslararası hukuki yükümlülükler hiçe sayılarak yok edilmeye çalışıldığına dikkat çekiyor ve yetkilileri göreve çağırıyor.

Çin emisyon ticaretine hazırlanıyor, Türkiye ne yapıyor?

Özgür Gürbüz-Yeşil Ekonomi/27 Eylül 2010

2011-2015 yılları arasında 12. Beş Yıllık Kalkınma Planı’nı devreye sokacak olan Çin hükümeti, 2011 yılından itibaren ülke sınırları içerisinde karbon ticaretini başlatmayı planlıyor. Emisyon ticareti için beş yıllık bir plan hazırlayan Çin Halk Cumhuriyeti, 2020'ye kadar Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'da birim başına karbon salımını 2005 yılının yüzde 40 ila 45 oranında aşağısına çekme hedefine bu sayede daha rahat ulaşmayı planlıyor.

Çin'in emisyon ticareteine başlayacağı haberi, 12. Beş Yıllık Kalkınma Planı’nın detaylarının tartışıldığı Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu’nun toplantısı esnasında, katılımcılardan biri tarafından China Daily gazetesine iletildi ve böylece açığa çıktı, ya da çıkması istendi. Konu hakkında kamuoyu fazla bilgiye sahip değil. Haberi sızdıran katılımcı, toplantıda ulusal karbon ticareti programı konusunda anlaşma sağlandığını ancak, endüstri ve uzmanların mekanizmanın nasıl uygulanacağı konusunda tartışmaya devam ettiğini söylemişti. Birleşmiş Milletler'in, Çin'in Tianjin kentinde 4-9 Ekim tarihleri arasında düzenleyeceği iklim değişikliği toplantısında Çin tarafı belki daha fazla bilgi verebilir. Kişi başına düşen seragazı emisyonlarının miktarı az da olsa, dünyanın atmosfere en fazla seragazı bırakan ülkesinin neler yapacağını bilmek, yıl sonunda Meksika'da yapılacak kritik toplantı hakkında da fikir verecek. Çin'in eskisi kadar kapalı bir ülke olmadığı herkesce biliniyor. İklim konusunda Türkiye'den daha şeffaf olduğunu da düşünmeye başlamıştım ki, imdadıma Çevre Bakanlığı'nın açıklaması yetişti.

“Karbon Sicili” adı verilen uygulama sayesinde Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, karbon ticaretine dahil olan projeleri kayıt altına almaya balacak. Yenilenebilir enerji yatırımcılarının ve yatırım yapmayı düşünenlerin “www.karbonkayit.cob.gov.tr” adresine göz atmalarında fayda var. Yapılan açıklamada, “karbon sicili projesiyle Türkiye’de Gönüllü Karbon Piyasaları'nda geliştirilen projeler sayesinde azaltılan seragazı emisyonlarının kayıt altına alınması ve izlenmesi sağlanacak” deniyor. Gönüllü piyasalardan bahsediliyor çünkü Türkiye, Kyoto Protokolü'ne geç de olsa taraf olmuş, ancak yıllar süren müzakere süreci içerisinde özel konumunu belirten birçok değişikliği de kabul ettirmişti. Tüm bunlar, Türkiye'nin diğer ülkelerden çok farklı bir konuma gelmesine neden oldu. Öyle ki, hatırı sayılır emisyon yüküne ve Kyoto üyeliğine rağmen Türkiye, seragazı emisyonlarını azaltmak istediğinde neredeyse protokolün sağladığı hiçbir finansman kaynağından yararlanamaz hale geldi. Türkiye, İklim Değişikliği Çerçeve Anlaşması'nda Ek-1 listesinde yer aldığı için Kyoto Protokolü'nün Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM) kapsamındaki projelere ev sahibi olamıyor. Kyoto Protokolü'nün Ek-B listesinde yer aldığı ve bir yükümlülüğü olmadığı için de Ortak Uygulama Mekanızması'ndan faydalanamıyor. Yine bu nedenle, Emisyon Ticareti'ne de katılamıyor. Halbuki bunların hepsi, Kyoto'nun da temeli sayılır. Sonuçta Türkiye'nin elinde, yenilenebilir enerjiden yutak alanları korumaya kadar birçok seragazı azaltım tedbirlerini finanse edebilmek için kala kala, Gönüllü Karbon Piyasaları kaldı. Gönüllü piyasalarda ton başına ödenen fiyatların zorunlu piyasalara göre kat ve kat aşağıda olduğu da herkesce biliniyor. Zorunlu piyasalarda karbonun ton fiyatının 20 avrolarda gezindiği sıralarda gönüllü piyasalarda ton başına 3 avro üzerinden anlaşmalar yapıldığı biliniyor. Söylemeden edemeyeceğim; güneşe, rüzgara destek verirsek paramızı dışa kaptırırız zihniyeti, acaba bu kardan zarar durumunda ne düşünüyor?

Kısacası, Türkiye'nin “yükümlülük almayalım, sanayiciyi kızdırmayalım” üzerine kurulu Kyoto politikası, olası seragazı azaltım politikalarının finansmanının önünü de büyük ölçüde tıkamıştır. Geçtiğimiz yıl, ekonomik krizin de etkisiyle Türkiye'nin toplam seragazı emisyon miktarı yıllar sonra inişe geçti. Bu, gönüllü, yurtiçi piyasalarının kurulması için bir fırsat olabilirdi. En azından enerji yoğun sektörleri içine alan küçük bir borsayla Türkiye, mekanizmalara ısınabilirdi. Enerjide fosil yakıtlara dayalı mevcut politikalarla bu inişin uzun sürmeyeceğini herkes biliyor. İklim cambazı olmaya çalışan Türkiye'nin Meksika'da izleyeceği politikalar hakkında kimin, ne kadar haberi var, Türkiye daha ne kadar hiçbir şey yapmadan giderek incelen iklim ipinin üzerinde yürüyemeye devam edecek, merak ediyorum doğrusu. ABD, Çin ve Japonya gibi devlerin kavgası sonucu Kopenhag'da paçayı kurtaran Türkiye, Meksika'dan da yükümlülük almadan dönebilecek mi? Döndü diyelim... Uygun finansman yöntemlerini ve dış desteği sağlamadan seragazı azaltılımını nasıl gerçekleştirecek? Sizce Meksika'da taktik değiştirmenin zamanı gelmedi mi?

Almanya'da 100 bin kişi nükleere karşı yürüdü!

Özgür Gürbüz/19 Eylül 2010

Almanya'da Şansölye Angela Merkel'i zor günler bekliyor. 2002 yılında Sosyal Demokrat ve Yeşiller Partisi koalisyonunca alınan Almanya'daki nükleer santralleri kapatma kararını ertelemek isteyen Merkel, cumartesi günü hiç beklemediği bir tepkiyle karşı karşıya kaldı.

Hıristiyan Birlik Partileri (Muhafazakar-Sağ) ile Hür Demokrat Parti (Liberal-Sağ) koalisyonunun nükleer sevdasına, Berlin'i dolduran 100 bin nükleer karşıtı sert bir yanıt verdi. Gösteriye 30 bin kişinin katılmasını bekleyen emniyet yetkilileri de 100 bin kişiyi görünce şaşkınlıklarını gizleyemedi. Aslında bu yanıt sadece Almanya hükümetine değil, nükleer enerjiyi temiz, cici ve ucuz olarak göstermek isteyen diğer hükümetlere de verilmiş oldu. Dünyada nükleer enerjiye karşı çıkanların sadece Türkiye'deki birkaç çevreci olduğunu söyleyenler herhalde birkaç gün evlerinden dışarı çıkamayacak.

Yeşiller Partisi Eş Sözcüsü Claudia Roth, bu protestonun en geniş direniş olduğunu söylerken, seçimleri de işaret edercesine, “bu bir sinyal” dedi. Kamuoyu yoklamaları iktidardaki sağ koalisyonun halk desteğinin yüzde 35'lere kadar indiğini gösteriyor.

Kuma gömülen kafalar

Özgür Gürbüz/17 Eylül 2010
Fotoğraflar: Allionai Facebook grubu

Bugün bir bilmecem var sizlere! Dünyada 2 bin yıllık tarihi bir sağlık yurdunu kuma gömmeye çalışan ülke hangisidir diye sorsam, bilebilir misiniz? Bilirsiniz, tahmin edersiniz hatta eminsiniz. Öyle değil mi?

Uzaklara gitmenize hiç gerek yok. Ne de bir arkadaşınızı aramanıza ya da izleyicilere sormanıza. Ne de olsa onlar izleyici, dostların birçoğu da çoktan kafasını kuma gömdü zaten, çalan telefonları duymuyor. Kimileri çaresiz olduğunu düşündüğü, kimileri ise bu rezaleti görmemek için kafasını kuma gömdü. Memlekette durum bu. Gücenmek yok, dost acı söyler. Fırsattan istifade eden bazıları da ellerine kazma küreği alarak, yetmedi vinçleri getirerek, tarihi Allionai sağlık yurdunu kuma gömmeye başladı. İki bin yıllık tarih kuma gömülür mü? Gömülür, burası Türkiye. Türkiye'de yaşayan milyonlarca insanın birçoğunun başı zaten uzun süredir kum içinde. Belki oradan Allionai'yi daha iyi görürler, kim bilir?

Son haberler, İzmir'in Bergama ilçesi sınırlarındaki bu termal merkezde ciddi bir inşaat faaliyetinin sürdüğüne işaret ediyor. 120 civarında işçi elinde kürek, onlarca yıllık emek sonucu ortaya çıkarılmış bu tarihi termal merkezini kumla örtmeye çalışıyor. Bu işi biran önce bitirmeye çalışıyorlar, o yüzden vinçler de getirmişler. Telaşları, başları kumda memleketin sözde sahiplerinin, kazara başlarını kumdan çıkarması olasılığındandır. Belli mi olur, bu ülkenin Kültür Bakanı, “orada ne oluyor yahu” der, İlber Ortaylı veya Murat Bardakçı gibi popüler isimler bu hafta sonu bölgede toplanarak tarihe verdikleri desteği göstermek isterler. Sürpriz olur tabi, ama olabilir. Burası Türkiye. Kimin ne yapacağı, ne zaman yapacağı belli olmaz. Belki de Nasredin Hoca gelir, “Ey sefiller, madem kuma gömecektiniz, onlarca yıl emek harcayıp neden gün yüzüne çıkardınız” der, kahrından bir kez daha ölür ve gider.

Durumu bilmeyenler için özetlemekte fayda var. Allionai ve çevresinde ilk yerleşim izleri tarih öncesi döneme uzanır. Helenistik dönemde küçük bir termal merkezi kurulduğu sanılmaktadır. Roma ve özellikle Bizans dönemi yoğun yapılaşmanın gerçekleştiği evredir. Alliona'inin en önemli yapısı Ilıca'nın Roma döneminde yapıldığı ve Bizans döneminde bazı değişikliklere uğradığı düşünülmektedir. 1998 yılında başlayan büyük kazılarla ortaya çıkarılan, bulunan tarihi eserlerin İzmir'in tanıtımında bile kullanıldığı bu antik yerleşim yeri, bir yanlış planlama sonucu, Yortanlı Barajı'nın baraj gölü sınırları içerisinde kalmıştır.1 Evet, sorun budur. Baraj gölünün suları altında kalacağı için kent sanki hiç bulunmamış, yokmuş gibi davranılmaya, millet uyanmadan, onlarca mahkeme kararına rağmen tarihin üstünü örtemediği bu kentin insan eliyle yok edilmesine çalışılmaktadır. Kurtarma çalışmaları adı altında yapılan, bulunan eserlerin müzeye taşınmasıdır. Yürütmeyi durdurma için 7 Eylül 2010'da mahkemeye başvuruldu ama mahkeme kararı beklenmiyor, karar aleyhte çıksa bile, çıkana kadar Allionai diye bir yer kalmayacak. Müzelerde sergilenen eserlerin bulunduğu yerleri gösteren haritalar olur ya, Allionai için böyle bir harita olmayacak. Trajik değil mi? Trajik, ama burası Türkiye.

Bölgeye kimin önce geldiği bellidir. Yortanlı Barajı'nın kesin projesi 1985 yılında yapılmıştır ancak Allionai 2 bin yıllık tarihiyle ev sahibidir, baraj ise 60, bilemediniz 100 yıllık geleceğiyle misafir. Misafir istemiyor diye evin yıkıldığı nerede görülmüş? Burada; burası Türkiye.

Barajın rezervuar alanını kentin üstüne getirecek planlar kuma gömüleceği yerde, bugün 2 bin yıllık tarih kuma gömülmektedir. Bir sürü bakanımız, bir sürü milletvekilimiz, bir sürü vatandaş, bir sürü gazeteci, eş, dost ve arkadaş da başlarını kuma gömmüştür. Başlar biran önce kumdan çıkarılmazsa, Allionai'yi görebilmenin tek yolu, bizlerin de başlarını kuma gömmesi olacak.

1 www.allionai.org