Özgür Gürbüz-BirGün/24 Kasım 2018*
Mersin’in Akkuyu bölgesinde nükleer santral kurmak isteyen Rusya’nın devlet şirketi Rosatom, nükleer enerjiyi Türkiye’ye sevdirme çabalarına bir yenisini ekledi. Vahşi Cennetler adlı, iklim değişikliğiyle mücadeleye dikkat çektiği iddia edilen belgeselin tanıtımı ve ilk gösterimi 22 Kasım’da Ankara Cermodern’de yapıldı. Belgesel, Aralık ayında National Geographic kanalında yayınlanmaya başlanacak. Türkiye’nin doğal yaşam alanlarındaki bitki örtüsü ve hayvanlarına odaklanan belgesel, iklim değişikliğini durdurmak için temiz enerjiye geçiş yapılması gerektiğini söylüyor. Belgeselin nükleer enerjiyi “temiz” olarak değerlendirdiğini tahmin etmek zor değil.
‘Rosatom göz boyamaya çalışıyor’
Tarım Orkam-Sen Mersin Şube Başkanı Yılmaz Kilim, Akkuyu’da inşa edilmesi planlanan santralın Göksu Deltası’na 40 km mesafede olduğuna dikkat çekiyor. Yılmaz Kilim, “Göksu Deltası, Ramsar Sözleşmesi ile koruma altına alınmış. Türkiye’de gözlemlenen 464 kuş türünden 332’sinin görüldüğü bu alan zengin biyoçeşitliliğiyle dünyanın en önemli sulak alanlarından biri ve gözlemlenen kuş türlerinin bir kısmı da bu alanda ürüyor“ diyor.
Santralın normal çalışma koşullarında bile soğutma sisteminden kaynaklı deniz suyunda yaratacağı sıcaklık artışı buradaki canlı yaşamını tehlikeye sokacak diyen Kilim, “Santralın deniz ekosistemi üzerinde yaratacağı etki, ÇED sürecinde Mersin Üniversitesi ve ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü tarafından defalarca dile getirildi. Bir kaza anında yaşanacaklar Çernobil ve Fukuşima’da tecrübe edildiği halde, Rosatom’un iklim değişikliğiyle mücadeleye dikkat çeken belgesel film yapması veya yaptırması nükleer enerji sektörünün kirli sicilini örtbas etme çabasından başka bir şey olamaz. Yavuz hırsız ev sahibini bastırır misali Rosatom sözde çevreci faaliyetleriyle göz boyamaya çalışıyor” açıklamasını yaptı.
Fokların üreme alanını tehdit ediyor
Türkiye’nin
yaban hayatını göstermesi beklenen belgeselin, bölgede yaşayan Akdeniz
foklarına yer verip vermeyeceği de merak konusu. Dünyada 750 bireyin kaldığı
tahmin edilen Akdeniz fokları, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN)
tarafından nesli tehlikedeki türler arasında gösteriliyor. Fokların inşaat
nedeniyle bölgeyi terk edecekleri, üredikleri mağaraların tahrip olacağı ÇED
raporunun dava sürecinde, bilirkişi raporunda bile yer almıştı. Bilirkişi
heyeti, “Santral sahası etki alanında bulunan nesli kritik derecede tehdit
altında olan Akdeniz fokunun 1. derece sit alanı olan Beşparmak adasındaki
yaşam alanlarının korunması konusunda gerekli hassasiyet gösterilmelidir.
Akkuyu nükleer enerji santralinin inşaat dönemindeki deniz trafiği ve işletme
aşamasındaki soğutma suyu nedeniyle özellikle Beşparmak adası mevkiinde yer
alan üreme mağarası ve çevresine tehdit oluşturması kaçınılmazdır. Bu bölgede
yapılacak olan her türlü faaliyet Akdeniz fokunun bulunduğu bölgeyi terk
etmesine neden olacaktır” demişti. National Geographic’te yer almasına tepki
Belgeselin National Geographic aracılığıyla birçok ülkede yayınlanacak olması da bir başka eleştiri konusu oldu. Bunun bir halkla ilişkiler çalışması olduğunu söyleyen Kuzey Ormanları Savunması’ndan (KOS) Ayşe Yıkıcı, ‘nükleer için seçilen bölgelerdeki tüm canlıların yaşamları tehdit altında’ diyor. Yıkıcı, “Akkuyu’nun yanı sıra Sinop ve İğneada’da nükleer santral yapılması gündemde. Bu alanlar kuzey rüzgârlarını taşıyan koridorda yer alıyor. Yani, İstanbulluların ve diğer insanların havasını da temizleyen bölgeler bunlar. Sonuç olarak, hem içindeki ağaç, kuş, endemik bitkiler hem de tüm insanlık için korunması, yaşatılması gereken bu bölgelerin yine insanlar tarafından yok edilmesinin doğayı, canlıları anlatan bir belgesel kanalında böyle yansıtılmasını anlamak mümkün değil” diyerek itirazını dile getiriyor.
Haber hazırlanırken National Geographic kanalına ulaşmaya çalıştık ancak yetkili kimseye ulaşamadık.
Rosatom’un bu ilk “halkla ilişkiler” çalışması değil. Türkiye’deki şirketi Akkuyu NGS Elektrik Üretim A.Ş. de sık sık benzer faaliyetlerde bulunuyor. Özellikle Mersin bölgesindeki öğrencileri kendi merkezlerinde bilgilendirme toplantılarına çağıran şirket, balıkçılardan Büyükeceli köylülere kadar birçok kişiyi de yurt dışı gezi ve etkinliklere götürüyor.
*Gazetede kısaltılmış hali yayımlandı
